Δυο ορθόδοξοι ναοί εξαφανίστηκαν κυριολεκτικά σε μια νύκτα. Ο ένας στη Ρωσία και ο άλλος στην Ελλάδα. Η εξαφάνιση φυσικά δείχνει ότι ο νέος «πολιτισμός» της νεοκαπιταλιστικής κοινωνίας είτε για λόγους επικράτησης του Homo oikonomicous, είτε του κύματος νεόπτωχων, βρίσκει τις κοινωνίες ανίκανες να στηρίξουν το μέγα πλήθος των ορθοδόξων ναών και φυσικά την λεγόμενη «πολιτιστική κληρονομιά» μας.
Το φαινόμενο φυσικά έχει να κάνει με τις ευθύνες της θεσμικής εκκλησίας που έχει εκκοσμικευθεί σε μεγάλο βαθμό, οπότε συμπαρασύρει στην πρακτική και θεωρητική «αθεΐα» μεγάλα τμήματα ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων ή μεγάλες μάζες νεόπτωχων.
Το πρώτο το έχουμε στην Ελλάδα, όπου τελικά ο σημαντικός ναός σε ιστορική και αρχιτεκτονική αξία έρχεται στο φως από δύτες στην Επισκοπή, ενώ δεύτερος κυριολεκτικά εξαφανίστηκε σε ένα βραδυ πριν ένα μήνα για τα οικοδομικά υλικά που προσέφερε!
Ο πρώτος ναός «… της Αναστάσεως στο χωριό Κομάροβο της κεντρικής Ρωσίας, η οποία χτίστηκε το 1809 και παρέμεινε όρθια ως τις αρχές Οκτωβρίου – 2008 – … Η εκκλησία της Αναστάσεως βρισκόταν σε μία απομακρυσμένη περιοχή και οι κληρικοί την επισκέπτονταν σχετικά σπάνια, με αποτέλεσμα η εξαφάνισή της να μη γίνει άμεσα αντιληπτή. Ήταν μια μεγάλη, διώροφη εκκλησία, σήμερα όμως το μόνο που απομένει από αυτήν είναι τα θεμέλια και ελάχιστα τμήματα της τοιχοποιίας…
Στη ρωσική επαρχία είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο η κλοπή εκκλησιαστικής περιουσίας, κυρίως ιερών εικόνων, οι οποίες μπορούν να πωληθούν σε καλή τιμή. Ορισμένες φορές όμως αποδομούνται ολόκληροι ναοί, για να διατεθούν ως οικοδομικά υλικά…».
Ο δεύτερος ναός δεν είναι άλλος από «…τον ιστορικό Ναό της Επισκοπής, ένα από τα σημαντικότερα Βυζαντινά Μνημεία της Ελλάδας, έργο του 8ου αιώνα, εντόπισαν ερασιτέχνες δύτες μετά από έρευνα στο βυθό της λίμνης Κρεμαστών. Το μνημείο, 44 χρόνια μετά την δημιουργία του φράγματος. Όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες βρίσκεται σε αρίστη κατάσταση….».
Στον «Ευρυτανικό παλμό» υπάρχει ένα πολύ σημαντικό άρθρο, όπου άμεσα στα άλλα, αναφέρονται και τα εξής:
Α) «…Ο Ναός της Επισκοπής ήταν ρυθμού βυζαντινού και ανήκε στον μεταβατικό ονομαζόμενο τύπο. Ό τύπος αυτός συγκαταλέγεται στους «επαρχιακούς» τύπους της Βαλκανικής Χερσονήσου και συναντάτε από τη Βουλγαρία και την πρώην Γιουγκοσλαβία μέχρι και την Κύπρο. Κατά την άποψη τού Καθηγητή Ορλάνδου, το σχέδιο τού Ναού «προήλθε από την συγχώνευση του ελεύθερου παλαιoxριστιανικoύ σταυρού, και της τρίκλιτου, θολοσκεπούς, ανατολικής βασιλικής».
Στον τύπο τού Ναού της Επισκοπής, ανήκουν κατά τον Ορλάνδο και οι έξης Ναοί: 1) ο Άγιος Λεόντιος της Βόδοτσας κοντά στη Στρώμνιτσα,
2) ο Άγιος Γερμανός στην μικρή Πρέσπα,
3) ο Άγιος Ιωάννης της Μεσημβρίας στη Βουλγαρία,
4) ή Παναξιώτισσα στη Γαυρολίμνη Αιτωλ/νίας,
5) η Μεταμόρφωση Κορωπίου,
6) οι Ασώματοι της Μάνης και
7) ο Άγιος Ιωάννης ο «Λαμπαδιστής» στην Κύπρο.
Στην ομάδα αυτή (που χαρακτηρίζεται ομάδα της Σκριπούς) ο καθηγητής Γ. Αντουράκης συγκαταλέγει και την Πρωτόθρονη της Νάξου…».
Β) «…Χρόνια τώρα γίνεται μεγάλη προσπάθεια, από τοπικούς φορείς και παράγοντες της Επισκοπής, να πραγματοποιηθεί έρευνα στο βυθό της λίμνης Κρεμαστών, προκειμένου να διαπιστωθεί αν υφίσταται ο ιστορικός Βυζαντινός Ναός που είχε κατακλιστεί από τα νερά της λίμνης μαζί με την Επισκοπή αλλά και πολλά χωριά ακόμη.
Ένα τέτοιο εγχείρημα, απαντούσαν πάντα οι αρμόδιοι είναι αρκετά δύσκολο, καθότι η Εκκλησία βρίσκεται σε μεγάλο βάθος, με αποτέλεσμα η όποια έρευνα να θεωρείται ακόμη και επικίνδυνη λόγω των υπογείων κυρίως ρευμάτων που δημιουργούνται στις τεχνητές λίμνες. Παρόλες όμως αυτές τις δυσκολίες, ήλθε φαίνεται το πλήρωμα του χρόνου και το έργο αυτό επιτέλεσαν με απόλυτη επιτυχία, τα μέλη του Συλλόγου Ερασιτεχνών Αυτοδυτών ΤΗΘΥΣ, που εδρεύει στην Αθήνα…».
Γ) «…Κατά τον καθηγητή Ορλάνδο ο Ναός της Επισκοπής, είχε το σχήμα «επιμήκους ακανόνιστου ορθογωνίου, εξωτερικών διαστάσεων 10.70 Χ 16.00 µ. (βόρειος πλευρά) και 16.00 µ. (νότια πλευρά). το κτήριο υψωνόταν στην όχθη τού ποταμού, στέρεο και επιβλητικό έργο σεμνού αρχαίου κάλλους «. Όσον αφορά τούς τοίχους, δεν παρουσίαζε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο Ναός της Επισκοπής. Δεν βρέθηκε κάποια εντοιχισμένη επιγραφή πού να αφορά το κτίσιμο του Ναού, ούτε άλλος γλυπτός διάκοσμος. Φαίνεται ότι κτίσθηκε με πέτρες πού οι περισσότερες είχαν ληφθεί από τον παρακείμενο Μέγδοβα ποταμό. Ακόμη πρέπει να αναφερθεί πώς δεν χρησιμοποιήθηκαν στο κτίσιμο οι συναντώμενες αργότερα στους βυζαντινούς Ναούς, κόκκινες πέτρες. Ιδιαίτερο γνώρισμα των τοίχων, πού ήταν ομολογουμένως ισχυροί, μπορεί να χαρακτηριστεί η ύπαρξη ελάχιστων παραθύρων τα οποία βρίσκονταν σε ψηλά σημεία….».
Δ) «…Οι βυζαντινές τοιχογραφίες του Ναού της Επισκοπής, ανακαλύφθηκαν στις αρχές του 1965. Σύμφωνα µέ όσα αναφέρονται στο Αρχαιολογικό Δελτίο του 1966,50 ή Αρχαιολογική Υπηρεσία διενήργησε έρευνα για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν τοιχογραφίες. Όταν διαπιστώθηκε πώς κάτω από τούς σοβάδες των εσωτερικών τοίχων υπήρχαν τοιχογραφίες, το Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφάσισε πως έπρεπε να αποκαλυφθούν και να αποτοιχισθούν. Πράγματι ακολούθησε μια μεγάλη προσπάθεια πού γινόταν πρώτη φορά στην Ελλάδα για να σωθούν οι τοιχογραφίες. Η εργασία ανατέθηκε στο Ζωγράφο -Συντηρητή Φώτη Ζαχαρίου, ό οποίος εργάσθηκε τέσσερις περίπου μήνες με το συνεργείο του στην Επισκοπή. Οι ευρεθείσες τοιχογραφίες αφού καθαρίστηκαν πρόχειρα και συσκευάσθηκαν κατάλληλα, μεταφέρθηκαν στην Αθήνα για να αποκατασταθούν και να αξιολογηθούν καλύτερα. Στην Αθήνα έτυχαν της ανάλογης φροντίδας τού «Κεντρικού Εργαστηρίου Συντηρήσεως και Αποκαταστάσεως Τοιχογραφιών» το οποίο δημιουργήθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο…».
Ε) «…Σήμερα οι τοιχογραφίες της Επισκοπής και αντιπροσωπευτικές των διαφόρων εποχών πού έγιναν, βρίσκονται σε ειδική αίθουσα του Βυζαντινού Μουσείου. Εκεί οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν τις υπεροχές αυτές τοιχογραφίες πού δικαίως χαρακτηρίζονται ως σπουδαίο απόκτημα για τον ‘Ορθόδοξο Ελληνισμό και διατηρούν στην μνήμη τον χαμένο κάτω από τα νερά τής λίμνης των Κρεμαστών, αξιόλογο Βυζαντινό Ναό τής Επισκοπής, αποκλειστικές φωτογραφίες του οποίου και δημοσιεύουμε.
Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε ότι οι τοιχογραφίες της Επισκοπής, που αποτελούσαν το αγιογραφικό διάκοσμο του «πνιγμένου» σήμερα Ιερού Ναού διακρίνονται σε τρία στρώματα πού έγιναν τον 8ο-9ο αιώνα, τον 11ο και τον 13ο και δείχνουν τις εξελίξεις τής εκκλησιαστικής ζωγραφικής στην Δυτική Ελλάδα κατά την ιστορική αυτή περίοδο….».
Μπορείτε να διαβάσετε σημαντικά στοιχεία για το Ναό της Επισκοπής, από την συνέντευξη του «φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα, για την Παναγία της Επισκοπής … και …. η Ελλάδα του» στον δημοσιογράφο Κώστας Μπουμπουρή, που δημοσιεύτηκε στον «Ευρυτανικό Παλμό».
Κρατάω για εδώ το εξής συγκλονιστικό:
«…Η πρωτοσέλιδη φωτογραφία του Ε.Π. της 7-5-2008 με το σταυρό της Παναγίας της Επισκοπιώτισσας να δεσπόζει ακόμη επιβλητικά στον τρούλο της, εκεί κάτω στον υγρό τάφο της λίμνης των Κρεμαστών 44 χρόνια μετά, λες κι ο καταποντισμός της έγινε χθες, σίγουρα ξύπνησε πολλές θύμησες.
Θύμισες πικρές σ’ αυτούς που έζησαν ένα επώδυνο ξεριζωμό εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’60 στη Δυτική Ευρυτανία. Ο ιστορικός ποταμός Αχελώος έμελλε να γίνει η αφορμή κεφαλοχώρια όπως η Επισκοπή, η Σιβίστα, τα Σίδερα, ο Κάτω Τρίκλινος και παρακάτω ο Μαυριάς, ο Άγιος Βασίλης, κι άλλοι μικρότεροι Συνοικισμοί να «πνιγούν».
Αιτία; Η κατασκευή του πρώτου υδροηλεκτρικού εργοστασίου στη Λίμνη των Κρεμαστών στο σημείο που σμίγουν ο Αχελώος με τ’ αδέλφια του Μέγδοβα και Αγραφιώτη, στη γνωστή θέση «Πήδημα του Κατσαντώνη».
Αυτός που αποθανάτισε το τοπίο, την κατασκευή του έργου και αξιολόγησε το τίμημα, τις αισθητικές και ιδεολογικές του παραμέτρους και πάνω απ’ όλα αποθανάτισε ζωντανά με τη φωτογραφική του μηχανή τον ξεριζωμό των κατοίκων, είναι ο Κώστας Μπαλάφας.
Το σημαντικό για τον φωτογράφο και τον «κοινωνικοϊστορικό» αυτόν Έλληνα ερευνητή είναι, ότι δεν ανήκει στο μακρύ παρελθόν, αλλά είναι εδώ μαζί μας παρών και μας συγκλονίζει με την θυμόσοφη κρίση και τις παρεμβάσεις του την κάθε φορά..
Παίρνοντας στα χέρια του προχθές κι αντικρίζοντας την πρωτοσέλιδη φωτογραφία του ιστορικού Βυζαντινού ναού της Επισκοπής, που ο ίδιος τον είχε φωτογραφήσει το 1964, λίγο πριν καταποντισθεί στο βυθό της λίμνης, δάκρυσε..!».
ΠΗΓΗ 1η: Μόσχα 11/11/08, http://www.in.gr.
ΠΗΓΗ 2η: Ευρυτανικός Παλμός, Τετάρτη 7 Μαΐου 2008 Αρ. Φύλλου 298 Έτος 6ο, και Τετάρτη 21 Μαΐου 2008 Αρ. Φύλλου 300, Έτος 6ο.
http://www.evrytanikospalmos.gr.
Filed under: Ατυχήματα,Αντιθέσεις,Αναδημοσιεύσεις,Διαπολιτισμικά,Ειδήσεις,Εκκλησιαστική Περιουσία,Εξαφανήσεις,Ιεροί Ναοί,Καταστροφές,Μνημεία,Περί Παράδοσης,Πολεοδομικά,Τέχνη,Φθόγγοι και κραυγές |
Το Μανιτάρι του Βουνού 
πολύ – πολυ ενδιαφέρον Πάνο!
πολύ ενδιαφερον
@ egolpion,
@ Νοσφεράτος,
Μαζί με την καλησπέρα μου να συμφωνήσω μαζί σας: ναι, πολύ ενδιαφέρον θέμα. Προσωπικά αυτό το ενδιαφέρον το εντοπίζω στο ότι οι δυο ναοί εξαφανίστηκαν σε καθαρά επαρχιακά μέρη που κάποτε έσφιζαν από ζωή.
Όμως παρά το ιδιαίτερο πολιτισμικό κάλος τους, κτυπήθηκαν ο μεν ρώσικος από την καπιταλιστική φτώχεια των πολλών φέτος, στη δε Επισκοπή πριν 44 χρόνια, όταν φούντωνε η πρόοδος (ή «πρόοδος») μέσω της ΔΕΗ.
Τότε το οικολογικό πρόβλημα της βιομηχανικής επανάστασης ήταν αδιόρατο στους πολλούς, αλλά η καταστροφή των μνημείων του πολιτισμού πονούσε βαθιά.
Σήμερα και τα δυο ζητήματα στη χώρα μας είναι στον αφρό. Απ’ αυτή την έποψη έχουν μια ιδιαίτερη βαρύτητα ότι ακόμα γίνονται ενέργειες να βγει ο Ναός στον αέρα και το φως.
Οι ευθύνες μας όμως στην κατάρρευση, όχι απλά της διαφύλαξης, αλλά της ενεργούς υποστασιοποίησης του βαθύτερου περιεχομένου των ναών (που δεν είναι τσιμεντένια ντουβάρια) οφείλουν να μας αγγίξουν για να αποκωδικοποιήσουμε το μέλλον που έρχεται από την «εκκλησιαστική και κοσμική «αθεΐα» που κυκλοφορεί με αντί – λογο από ένα Ζωη-ρό μεν, αλλά μικρό «λείμα»…, το οποίο δεν φορά συχνά ράσο…
Αρκετά ενδιαφέρουσα η ανάρτηση.
Θα ήθελα όμως να επισημάνω και όλους εκείνους τους ναούς, οι οποίοι «εξαφανίζονται» σήμερα με κακόγουστες παρεμβάσεις δίκην εξωραϊσμού και ανακαίνισης, «δωρεών» κ.λ.π.. Τα παραδείγματα πάρα πολλά….
@ γρηγόρης στ.
την καλησπέρα μου.
Η παρατήρησή σου πράγματι δένει με τη λογική του κειμένου. Με άλλα λόγια ήταν τρομερά σημαντική. Ανοίγει έτσι μια όψη που οφείλουμε να επεκτείνουμε…
Τα παλιότερα χρόνια ήταν αδιανόητο να γκρεμιστεί εκκλησιά. Υπήρχε φόβος Θεού.
Στις περιπτώσεις εκείνες που έπρεπε να χτιστεί μεγαλύτερος, ώστε να χωράει περισσότερους ανθρώπους, αυτός χτίζονταν δίπλα στον παλιό, τον οποίο ουδείς σκεφτόταν καν να κατεδαφίσει.
Τώρα πια μιλάμε και για σωτηρία πολιτιστικών κληρονομιών…
Μα, απ’ τη στιγμή που κάποιοι δεν έχουν ούτε καν φόβο Θεού, θα φροντίσουν για την… πολιτιστική κληρονομιά;
Εδώ δεν φροντίζουν για τα δάση, τα οποία, ως «εργοστάσια» παραγωγής οξυγόνου, έχουν άμεση σχέση με την ίδια την επιβίωση, πιστών και απίστων. Θα φροντίσουν για… «πέτρες»;
Εκτός κι αν κάποιοι ανακαλύψουν κατάλληλα -ή «βαφτίσουν» κατάλληλα- κάποια ευρωπαϊκά κονδύλια και, υπό το πρόσχημα της σωτηρίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, «φάνε» όσα μπορούν και δώσουν και μερικά για την «πολιτιστική κληρονομιά»…
Όμως έτσι ίσως εισερχόμαστε σε ατραπούς επικίνδυνες…
Είναι σαν να λέμε ότι έγινε ο άνθρωπος για τις πολιτιστικές κληρονομιές κι όχι οι πολιτιστικές κληρονομιές για τον άνθρωπο.
Θα μου πείτε, ο άνθρωπος υπάρχει για το ναό ή ο ναός για τον άνθρωπο;
Σαφώς υπάρχει ο ναός για τον άνθρωπο.
Όχι , όμως, για να τον γκρεμίζει ή να θεωρεί την τεχνολογική εξέλιξη ανώτερη από το ναό, αλλά προκειμένου ο άνθρωπος, και δη ο Ορθόδοξος χριστιανός, να εισέρχεται στο ναό προκειμένου να πετύχει τη μυστηριακή του ένωση με τον Θεό!
Μόνο αυτή η χρήση είναι θεάρεστη.
Ουδείς, βεβαίως, ορθολογιστής «υπεράνθρωπος» της σημερινής, ανάπηρης πνευματικά εποχής, θα δεχθεί το τελευταίο ως επιχείρημα, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον άσο της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Είναι, όμως, έτσι για τον Ορθόδοξο χριστιανό ή μήπως είναι ορθότερο χριστιανικά να προβάλουμε την αλήθεια ως επιχείρημα, κάνοντας παράλληλα προσευχή, και αφήνοντας τα υπόλοιπα στη Θεία Πρόνοια;..
@ Evagelos,
καλά είναι αυτά που γράφεις, αλλά η Ορθόδοξη Εκκλησία οφείλει ούτε να μονοφυσιτίζει (θεωρητικολογεί), ούτε να αρειανίζει (εκκοσμικεύεται).
Απ΄αυτή την άποψη μπορούμε να θεωρούμε τους ναούς που δεν λειτουργούν ως «πολιτιστική κληρονομιά», έως ότου λειτουργήσουν. Ως τέτοιους δες την Παναγία Βλαχέρνα Ηλείας και τον Όσιο Λουκά Λειβαδειάς.
Αντίθετα η Αγία Σοφία στην Πόλη θεωρείται (ακόμα) ως πολιτιστική κληρονομιά…
@ ΜτΒ
Καλέ μου φίλε, νιώθω ότι υποβιβάζω τόσο την Αγία Σοφία στην Πόλη όσο και λειτουργούντες ή μη Ιερούς Ναούς ή ξωκκλήσια, αν τα δω απλώς σαν πολιτιστική κληρονομιά.
Δεν μιλάμε για τα βυζαντινά τείχη ή για τα θεμέλια του Ιερού Παλατίου.
Μιλάμε για Ιερούς Ναούς εγκαινιασμένους, με Αγίες Τράπεζες, με οστά Αγίων, εν ολίγοις με Θεία Χάρη!
Και το να βεβηλώνουν τις εκκλησίες αλλόθρησκοι μπορεί να έχει κι ελαφρυντικά γι’ αυτούς.
Τι ελαφρυντικά έχει, όμως, για μας όταν τις υποβιβάζουμε -έτσι το βλέπω- σε πολιτιστικές κληρονομιές, τα βλέπουμε, δηλαδή, όπως ίσως βλέπουν οι Βατοπαιδινοί το Μοναστήρι τους;
Επαναλαμβάνω: Δεν μιλάμε για τείχη και κάστρα, αλλά για εκκλησιές!
@ Evagelos,
Μάλλον δεν με κατανοείς. Σου υπενθυμίζω του «Μυστήριο του Σταυρού» του Ιησού και το «Ρωμαίος πολίτης» του Παύλου.
Δηλαδή είναι άλλο πράγμα τι είμαι και τι πιστεύω εγώ ο ίδιος, και άλλο τι πιστεύουν «οι άνθρωποι, τι εστί ο υιός του Ανθρώπου».
Με άλλα λόγια η άποψή σου έχει μόνους αποδέκτες τους πιστούς. Η δική μου άπαντες τους ανθρώπους καλής θέλησης, χωρίς να μειώνω την αξία του «Θυσιαστηρίου».
Ελπίζω να με κατανόησες τώρα.
Πολιτιστική κληρονομιά είναι ακόμη και ό,τι θεμελιώνεται εν έτει 2008.
Επιπλέον, η ανέγερση, ανακαίνιση ή και έστω η απλή λειτουργία ενός ναού είναι πολιτιστική κληρονομιά.
Εκτός και αν θεωρούμε ή πιστεύουμε ότι η εκκλησία δεν παράγει πολιτισμό ή είναι κάτι πέρα από αυτό. Τότε όμως δε χρειάζεται να μελετούμε και να ασχολούμαστε με την εκκλησιαστική τέχνη σε όλες τις εκφάνσεις και εκφράσεις της, όπως και σε όλες τις χρονικές περιόδους της.
Η αντίληψη ότι μνημεία είναι οτιδήποτε πέρα από την εκκλησία έχει δυστυχώς οδηγήσει σε πλήθος αυθαιρεσιών σε όλα τα επίπεδα. Από την άλλη και η άκριτη μνημειοποίηση έχει οδηγήσει πολλές φορές στην ερημοποίηση και απογύμνωση ναών από την ιερότητα του λειτουργικού τους στοιχείου.
Μια απλή σύγκριση ανάμεσα στους νεοανεγειρόμενους ναούς (νεοβυζαντινίζουσα ναοδομία του μπετόν αρμέ) και τους υπό ανακαίνιση ή τους ανακαινισμένους (ο εκσυγχρονιμός και εξοπλισμός με ό,τι τελευταίο επίτευγμα της τεχνολογίας και των δομικών υλικών) κάνει κατανοητό, πόσο έχουμε αλλοιώσει οι ίδιοι την έννοια του ναού.
(Φυσικά ας μην ασχοληθούμε με την παράλληλη και διαδραστικά σχετιζόμενη εκκλησιαστική μουσική και ζωγραφική του σήμερα και κατ’ ευφημισμό «βυζαντινή»)
Εγω παλι παθαινω σοκ οταν μπαινω σε Βυζαντινα, κρατικα Μουσεια ακομα και εντος μονων. Βλεπω δηλαδη τις εικονες ενιοτε και πισω απο ενα γυαλι σαν μουσειακα εκθεματα και λυπαμαι. Αισθανομαι αμηχανα. Να κανω τον σταυρο μου ή να μην τον κανω; Να τις ασπαστω ή θα γινω ρεζιλι ή θα μου την πεσει ο φυλακας;
Πιστευω στην ιεροτητα του τοπου ή και του αντικειμενου ασχετα απο το εαν ειναι σε «χρηση» ή όχι. Οποτε μουσειακου χαρακτηρα ναοι και εκθεματα με θλιβουν.
Το χειροτερο ειναι πως οι περισσοτερες Βυζαντινες Εφοριες Αρχαιοτητων ειναι στελεχωμενες απο ανθρωπους που ενίοτε όχι μονο δεν μπορυν να δουν την πνευματικη διασταση των πραγματων αλλα αν τυχει και μια εκκλησια ή μοναστηρι να ειναι σε χρηση κανουν τον βιο αβιωτο στους μοναχους και στις μοναχες.
Να μην πουμε δε πως πολλα ΜΕΓΑΛΟστελεχη των Εφοριων όχι μονο δεν ενθιαφερονται για τα Ορθοδοξα μνημεια αλλα έχουν και σαφη αντιχριστιανικο προσανατολισμο.
Αλλού εξαφανίζονται ερημοεκκλησιές κι αλλού υπάρχει έλλειψη. Και δεν αναφέρομαι, φυσικά, σε κράτη που πρώτα η πίστη ήταν απαγορευμένη, αλλά εδώ, στην Ελλάδα: Πώς να ποιμανθεί σωστά ο λαός ή πώς να λειτουργήσει η ενοριακή ζωή, όταν στην Αθήνα (ή τα Γιάννενα) ναοί που χωράνε λίγες δεκάδες πιστούς έχουν ενορίες δεκάδων χιλιάδων.
@Theoprovlitos
Νίκο, το πρόβλημα με τα βυζαντινά μουσεία δεν βρίσκεται μόνο στην έκθεση λειτουργικών και λατρευτικών αντικειμένων, αλλά είναι πολύ, πολύ βαθύτερο.
Οι αρχαιολόγοι των εφορειών δεν είναι άγιοι, αλλά δεν νομίζω οι περισσότεροι να έχουν αντιχριστιανικό προσανατολισμό. Δεν είναι ίσως θρήσκοι, όμως δεν είναι a priori υπέρ της μουσειοποίησης των ναών, τουλάχιστον οι περισσότεροι, Δυστυχώς, υπάρχει πρόβλημα και από την πλευρά του κλήρου, όπου ελάχιστοι είναι οι κληρικοί με ευαισθησίες σε ζητήματα τέχνης και γενικοτερα με καλαισθησία (τα είχε γράψει και ο Κόντογλου παλιότερα…). Τα έχω ζήσει και εγώ εκ πείρας. Ειδικά με τη ματαιοδοξία των αρχιμανδριτών, δύσκολο να τα φέρεις βόλτα. Χρειάζεται η χρυσή τομή: Ο βυζαντινός ναός να είναι χώρος λατρείας, αλλά με διάκριση και με τις ελάχιστες παρεμβάσεις. Εξαίρετη δουλειά είχε κάνει στη Μονή του Οσίου Λουκά ο ηγούμενος π. Γεώργιος, νυν μητροπολίτης Θηβών, άνθρωπος με έμφυτη καλαισθησία και αγάπη στο λιτό. Κατάφερε να κερδίσει ακόμα και μία Αρχαιολογική Υπηρεσία που αρχικά ήταν εχθρικότατη απέναντι στην επαναλειτουργία του καθολικού της μονής.
@ γρηγόρης στ.,
Ισορρόπησες το ζήτημα και έθεσες και νέα ζητήματα χωρίς να αρνηθείς την πολιτισμική σκοπιά. Αυτό βέβαια δεν μας στερεί ως πιστούς τη δυνατότητα να τους δίνουμε και την λειτουργική διάσταση. Πρόκειται για το μυστήτριο της Εκκλησίας δηλαδή.
@ Theoprovlitos,
αυτό το πρόβλημα υπάρχει όντως και έχω την αίσθηση όσο εκκοσμικευόμαστε και οι ίδιοι δεν δίνουμε στους λειτουργούντες ναούς ιερότητα, θα αυξάνεται με τα ..μουσεία.
@ fvasileiou,
ναι ναι. Σε όλες τις μεγάλες πόλεις και στις παρυφές τους ανεγείρονται μεγαθήρια τσιμεντένια… Δυστυχώς οι πολλοί και μικροί ναοί είναι δυσεύρετοι.
Αυτός ο γιγαντισμός αποξενώνει και μαζί με το όλο κοινωνικό πρόβλημα (το και πολυποίκιλο) είναι μια ακόμη αιτία «αθεϊσμού»…
@ Μάρκο Τ,
Θα συμφωνήσω μαζί σου για τον Όσιο Λουκά Λειβαδιάς και για τον νυν Σεβ. Γεώργιο… Έχω ιδία γνώση και εγώ..
Την καλησπέρα μου σε όλους.
Εντοπίστηκε βυθισμένη εκκλησία στη λίμνη Κρεμαστών
Σχεδόν ανέπαφος εντοπίστηκε ο βυζαντινός ναός της «Παναγίας της Επισκοπής» στο βυθό της λίμνης Κρεμαστών του νομού Ευρυτανίας.
Το εκκλησάκι είχε βυθιστεί μαζί με ακόμα 90.000 στρέμματα γης τον Ιούλιο του 1965, όταν κατασκευάστηκε το υδροηλεκτρικό φράγμα των Κρεμαστών.
Mία ομάδα ερασιτεχνών αυτοδυτών από την Αθήνα εντόπισε τελικά το εκκλησάκι, ακούγοντας τις επανειλημμένες εκκλήσεις των κατοίκων προς τις αρχές να ερευνήσουν την κατάσταση του βυθισμένου κτίσματος.
Η «Παναγία της Επισκοπής», χτισμένη τον 8ο αιώνα, είναι από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της χώρας και παραμένει σχεδόν ανέπαφη στο βυθό της τεχνητής λίμνης, σαν άλλη Ατλαντίδα.
Είκοσι χωριά, δεκάδες μοναστήρια και εκκλησίες, καλλιέργειες και δέντρα βρίσκονταν στα 90.000 στρέμματα γης που βυθίστηκαν για την κατασκευή του υδροηλεκτρικού φράγματος Κρεμαστών, μεγαλύτερου γαιοφράγματος της Ευρώπης. Περίπου 2.000 κάτοικοι αναγκάστηκαν να αφήσουν την περιοχή στα όρια μεταξύ των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας, βλέποντας τα χωριά τους να βυθίζονται στο όνομα της αναβάθμισης της ενεργειακής παραγωγής της Ελλάδας.
Ο Σύλλογος Ερασιτεχνών Αυτοδυτών «Τηθύς» δεν ξεκίνησε με σκοπό την ανακάλυψη του ναού, στη συνέχεια όμως τους κίνησε το ενδιαφέρον. «Αρχίσαμε να μαζεύουμε στοιχεία, να μελετάμε παλιές φωτογραφίες, χάρτες, έγγραφα και ταξιδέψαμε στην περιοχή για να μιλήσουμε αναλυτικά με τους ντόπιους. Η λίμνη έχει μεγάλη έκταση και έπρεπε να είμαστε απόλυτα ακριβείς, ειδάλλως δεν είχαμε καμία ελπίδα» διηγείται στο «Βήμα» ο Χρήστος Ευθυμίου, μέλος του ΔΣ του «Τηθύς».
Το Μάιο του 2008 ξεκίνησαν τις προσπάθειες με δυναμικό 13 δυτών, 7 συνοδών, 8 αυτοκινήτων και πολλών φιαλών. Ο Κώστας Σερπάνος, ψαράς της περιοχής, τους οδήγησε με τη βάρκα του στο σωστό σημείο ακολουθώντας τις τηλεφωνικές οδηγίες του ηλικιωμένου πατέρα του που ως άλλος Ξέρξης παρακολουθούσε από το βουνό, ανακαλώντας στη μνήμη του το τοπίο πριν από 45 χρόνια.
«Ο όγκος εντοπίστηκε σε βάθος 30 μέτρων! Η ορατότητα όμως ήταν τρομερά περιορισμένη λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε φερτές ύλες και κοκκινόχωμα από τα ποτάμια που εκβάλλουν στη λίμνη. Ήταν σαν να καταδύεσαι σε λάσπη» θυμάται ο Γιώργος Κυπραίος, ένας από τους δύτες. «Σε βάθος μόλις δεκαπέντε μέτρων επικρατούσε απόλυτο σκοτάδι, τσουχτερό κρύο και οι κάτοικοι μας είχαν προειδοποιήσει για την ύπαρξη υπογείων ρευμάτων. Ταυτόχρονα,το υψόμετρο στο οποίο βρίσκεται η λίμνη (400 μ.) αύξανε τον κίνδυνο της νόσου των δυτών».
Η ομάδα ήταν έτοιμη να τα παρατήσει, ωστόσο βλέποντας πόσο είχαν επενδύσει συναισθηματικά οι κάτοικοι της περιοχής στην αποστολή τους, αποφάσισαν να την ολοκληρώσουν. Τελικά κατάφεραν να φτάσουν στα 32 μέτρα βάθος όπου εντόπισαν το θόλο και διαπίστωσαν ότι η εκκλησία ήταν ακόμη όρθια.
«Παρ΄ ότι δεν πιστεύω στον Θεό, η συγκεκριμένη εμπειρία είχε έναν μυστικισμό σχεδόν θρησκευτικό. Έπειτα από τόση προσπάθεια και ταλαιπωρία,με όλη τη συναισθηματική φόρτιση που φέραμε, το να αντικρίζουμε τον τρούλο μάς γέμισε χαρά,κυρίως γιατί θα τη μοιραζόμασταν με τους κατοίκους» δηλώνει στο «Βήμα» η δύτρια Μαρία Σαλωμίδη.
ΠΗΓΗ: Τετάρτη, 3 Οκτωβρίου 2012,