Διανοήματα επάνω στην διεθνή κρίση

Tα οψώνια του μονεταρισμού

Του Φιλαλήθη

Για την διεθνή κρίσι που εκδηλώθηκε σε μεγάλη κλίμακα τις έσχατες των εβδομάδων μιλήσαμε ήδη, ιδίως δε μέσω τρίτων, όπως του διδάσκαλου James Galbraith. Είχαμε, όμως, θεάματα, αναγνώσματα, και ακροάματα έκτοτε, που μας πληρούν με ωδίνες δημιουργίας και μας χρεώνουν με νέα ‘κυήματα’…  Όντως, ένας ιερός ρόλος που διαδραματίζει ο γνώστης και ο επιστήμονας είναι αυτό το οποίο πιστώθηκε στον μεγάλο νομπελίστα των «Οικονομικών της Πληροφορίας» Joseph Stiglitz

από τους «Times»  επί τη εκδόσει του νέου του πονήματος που συνεχίζει το Globalization and Its Discontents («Η μεγάλη αυταπάτη«, εκδ. Λιβάνη): «ένας άνθρωπος με μία αποστολή να σώση τους φτωχούς». «A man with a mission to save the poor»…

(http://business.timesonline.co.uk/tol/business/columnists/article642150.ece)

Οι κοινωνικές επιστήμες δεν είναι θετικές -ορισμένες προϋποθέσεις

Δεν είναι εύκολο να γίνη κάποιος μυστολέκτης της οικονομικής δραστηριότητας. Και της πορείας της οικονομίας. Το ίδιο ισχύει και με την ψυχολογία, την γνώσι περί ψυχής, και με την κοινωνιολογία ακόμη. Οι θετικιστικές και υλιστικές προσεγγίσεις μας έχουν αφήση (και δεν μας έχουν αφήση ακόμη) στις κοινωνικές επιστήμες, που τα οικονομικά είναι ίσως η κορωνίδα αυτών, βαθέως προβληματικούς. Στην ψυχολογία δεν βλέπουμε ουδαμού την ψυχή της φιλοσοφίας και της θεολογίας, την «άυλη», ασχημάτιστη, απλή, ενωμένη με το σώμα, π.χ., κατά την Ορθοδοξία. Ένα αναχρονιστικό αξίωμα που έλκει την καταγωγή του πολύ-πολύ παλαιόθεν είναι η όλη θετικοϋλιστική προσέγγιση… Στα δε οικονομικά έχουμε αξιωματικά τον άκρο ατομιστή «homo oeconomicus», που τον αναγνωρίζει και ο μαρξισμός (!) εν πολλοίς -όπως ισχυρίζεται και ο Γκάλμπρεϊθ στην κλασσική «Κοινωνία της αφθονίας» του- για την αστική τάξι τουλάχιστον.

Όμως, με την ανάπτυξη των στατιστικών και μαθηματικών μεθόδων, και της οικονομετρίας, είμαστε σε θέσι να επαυξήσουμε θεαματικά αυτό που ο επιφανής Σουηδός σοσιαλδημοκράτης θεωρητικός οικονομολόγος Gunnar Myrdal αποκαλούσε

(βλ. «το πολιτικό στοιχείο στην οικονομική θεωρία», εκδ. Παπαζήση, 1985) επιστημονικό – και όχι πολιτικό και, άρα, ιδεολογικό – κομμάτι των οικονομικών. Αυτά, επιστημονικά μιλώντας, όλα τα λέμε δεδομένης της αποδοχής ορισμένων βασικών αρχών. Αυτές οι αρχές μπορεί να είναι Χριστιανικές, μπορεί να είναι Ηθικές, μπορεί να είναι Φιλοσοφικές, μπορεί να είναι Πολιτικές. Εδώ συν-δεχόμαστε το ελάχιστον, την θέσι, ότι πρέπει να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του ανθρώπου με ή παρά την σπάνι (ν) των μέσων ικανοποίησης, του κάθε ανθρώπου, ξεπερνώντας έτσι και τις (ρατσιστικές) βάσεις και θέσεις του «Διαφωτισμού», ακόμα και του νεοελληνικού (πρβλ. Αδ. Κοραής και «Ανώνυμος ο Έλληνας»).

Τι γνωρίζουμε

Η τεχνική έχει πράγματι προαχθή πολύ, ομοίως δε και οι υπολογιστικές μέθοδοι. Παληά, προ 3-4 δεκαετιών, το «μάρκετινγκ», π.χ., έπρεπε να βασισθή στα δημογραφικά δεδομένα των απογραφών. Σήμερα, έχουμε απύθμενες βάσεις δεδομένων, όθεν αντλούμε και κάνουμε εξόρυξη δεδομένων (data mining), ρωτώντας εκάστοτε τα ορθά ερωτήματα… Αυτό συνεπάγεται, ότι τα λάθη μας αρχίζουν να στερούνται πολλών ελαφρυντικών, ιδιαίτερα δε των εκλεγμένων πολιτικών αρχόντων, που πρέπει να έχουν ήθος αντίστοιχο) με το αξίωμά τους (ευθέως ανάλογο), για να μνησθούμε τον λογιώτατο Πατριάρχη Μεγάλο Φώτιο.

Έτσι, παίρνει θέση η (σαφώς μέχρι συνωμοσιακού τύπου και βαθμού) απόκρυψη. Και η προπαγάνδα. Αυτή η απόκρυψη, η επαναλαμβανόμενη αναπαραγωγή των ίδιων ψευδών είναι κάτι που μας προσάγει (=τους όχλους) στην αποδοχή ορισμένων απόψεων ως…..αυτονοήτων. Τα παραδείγματα είναι μη-πεπερασμένου πλήθους, όμως εδώ ο λόγος γίνεται για τον μονεταρισμό και τις νομισματικές πολιτικές.

Σε αντίθεσι με τον ακτιβισμό του Κράτους των κεϋνσιανών, προκειμένου να καμφθή η ανεργία, που είναι κυκλική, είναι ανεργία μειωμένου κύκλου εργασιών, δηλ. μειωμένων πωλήσεων και άρα μειωμένης ζήτησης και άρα μειωμένης προσφοράς, ο μονεταρισμός μας διδάσκει, ότι η μόνη θεμιτή παρέμβαση του Κράτους στην οικονομική δραστηριότητα είναι κατά βάσιν η αυξομείωση των προεξοφλητικών επιτοκίων, εν συνδυασμώ με την ύπαρξι μίας δημόσιας τράπεζας (πρβλ. «Fed» των ΗΠΑ), η οποία ελέγχει και την ποσότητα του χρήματος η οποία κυκλοφορεί στην «αγορά»…

Ολοκληρωτισμός της ψευδοεπιστήμης

Εάν αγοράσουμε ένα περιοδικό που καταγίνεται σε οικονομικού ενδιαφέροντος ζητήματα, εάν αγοράσουμε τις πλείστες των εφημερίδων, εάν ερωτήσουμε πολλούς καθηγητές και χρισθέντες (υπό του κατεστημένου) guru των οικονομικών, του μάρκετινγκ, της «εταιρικής διοικητικής», όπως τον Porter, τον Kotler, τον Drucker (θανόντα πλέον) κ.π.α., εάν μελετήσουμε κάποιο από τα επιστημονικά περιοδικά «εγνωσμένου μεγάλου κύρους», θα δούμε αναφορές σε αυτήν την θεωρία(μονεταρισμός) που λαμβάνουν τον χαρακτήρα ακήρυχτου επιστημονικού ολοκληρωτισμού. Πολύ δε περισσότερο αυτό αφορά την παγκοσμιοποίηση, εδώ στην οικονομική της μορφή. Δόγματα όπως απορρύθμιση (ως δέον), η παγκοσμιοποίηση, προσέτι και τα ολιγώτερο αναγνωρίσιμα όπως οι «ορθολογικές προσδοκίες», η «αυταπάτη του χρήματος» κ.τ.ο. είναι θέσφατα. Είναι η μόνη ορθοδοξία.

Μας θυμίζουν τον αυτοχαρακτηρισμό του κορυφαίου καθηγητή της «αντιψυχιατρικής» Thomas Szasz ως αιρετικού, ως μη-αποδεχόμενου τότε τον φροϋδισμό, που σήμερα έχει διαδεχθή η ολιγοπωλιακής προέλευσης ψευδολογία (=pseudoscience) της βιοψυχιατρικής. Το πρόβλημα είναι ευρύ, λοιπόν, στις κοινωνικές επιστήμες. Ο James Galbraith, που είναι γυιος του εικονιζόμενου αμέσως  παρακάτω,  ήδη  παλαιόθεν τα έχει επισημάνη αυτά,

προσγράφοντας στα χρισθέντα -δημοσιεύσεις σε αυτά μετρούν σε μείζονα βαθμό στην ευφημιστικά λεγόμενη «αξιολόγηση» των καθηγητών σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, ακόμη και στην Ευρώπη – ως κορυφαία επιστημονικά περιοδικά κρύφια λογοκρισία, όταν δεν αναπαράγεται κάποιου είδους νεοκλασσικό μοντέλο (neoclassical). Οι εργασίες που έχουν άλλες προϋποθέσεις ή δεν αναπαράγουν κάποιες μυστικιστικού τύπου «συνταγές» και «λέξεις-κλειδιά» απλώς δεν δημοσιεύονται…

Η περί νομισματικού ακτιβισμού απάτη

Σε τι, όμως, συνίσταται αυτή η απάτη; Υπάρχει μία ορισμένη ακολουθία που υποτίθεται, ότι ακολουθείται οποτεδήποτε η δημόσια Κεντρική Τράπεζα αυξαίνει η ελαττώνει τα προεξοφλητικά επιτόκια, του δανεισμού χρήματος. Αυτή η ακολουθία είναι η εξής: κάθε που τα επιτόκια αυξάνουν αποθαρρύνεται η οικονομική δραστηριότητα. Λιγότερο αφαιρετικά, θα λέγαμε, ότι οι επιχειρήσεις που είναι η «προσφορά», τροχοπεδούνται κατά την πρόσβασί τους στην άντλησι των απαραιτήτων ρευστών. Το ενάντιο εγγίγνεται, όταν έχουμε μείωσι επιτοκίων. Η μονεταριστική θεωρία ισχυρίζεται, ότι, όταν μειώσουμε τα επιτόκια, οι επιχειρηματίες θα δανειστούν οπωσδήποτε, προκειμένου να παράξουν επενδύσεις, να στήσουν businesses οι οποίες μπορούν να τους αποφέρουν κέρδη.

Το κρίσιμο εδώ είναι, ότι, όπως μας διδάσκει ήδη και η θεωρία του marketing εδώ και περίπου τέσσαρες δεκαετίες, η επιχείρηση, πριν την τοποθέτηση (positioning) προϊόντος στην αγορά, πρέπει να εντοπίση κάποια κοινωνική επιθυμία, όπισθεν της οποίας υπάρχει ζήτηση, δηλαδή υπάρχει απόφαση που προϋποθέτει την ύπαρξι του σχετικού χρήματος. Αν δεν υπάρχη τούτο το χρήμα, τότε είναι πρόδηλο, ότι δεν πρόκειται να αποδώση η τοποθέτηση, δεν υπάρχει δηλαδή το σχετικό τμήμα (segment) ή γωνιά (niche) της (κάποιας) αγοράς. Βεβαίως, το marketing είναι μία μόνο φιλοσοφία ή θεωρία ή τεχνική της εταιρικής διακυβέρνησης. Πλην, όμως, όπως παρατηρεί καίρια και ο Galbraith στα «Οικονομικά της αθώας απάτης» του, είναι η πλέον πραγματική. (Και, μάλιστα, σε μία στρεβλή από τον ατομισμό μορφή της, που την καθιστά αντιπελατοκεντρική, το αντίθετο από αυτό που έπρεπε να είναι.) Οπωσδήποτε, γενικώς, έχουμε καταμέτρησι της κερδοφορίας (profitability) κάθε φορά και λήψη σχετικής απόφασης.

Τι τωόντι συμβαίνει;

Αυτό που συμβαίνει δεν είναι άλλο από το ότι δεν έχουμε ένα προβλέψιμο τρόπο, άρα κάτι που επαναλαμβάνεται συστηματικά «υπό αίρεσιν», ώστε, θετικιστικά, να αποφανθούμε, ότι, με βάσι την μέθοδο της λογικής επαγωγής, έχουμε όντως ενα τρόπω τινί φυσικό οικονομικό τέτοιο κανόνα που μας «λύνει τα χέρια». Αυτή είναι μία βασικότατη διαπίστωση στο χώρο της οικονομικής επιστήμης και θεωρίας. Είναι τόσο παλαιά που ο ίδιος ο Maynard Keynes είχε διατυπώση τους φόβους

για την αναπαραγωγή (!) αυτής της θεωρίας (=Ποσοτική θεωρία του Χρήματος, απόλυτη βάση του μονεταρισμού), σε εκείνο το ανοιχτό γράμμα  προς τον πρόεδρο του «New Deal«, δηλαδή του  ονομαζόμενου «νεοκαπιταλισμού«, Ρούζβελτ, που δημοσίευσαν οι NYTimes την έσχατη μέρα του ’33.

Επίσης, τυπική και κλασσική, και μάλλον ανυπέρβλητη, είναι η θεωρία της «παγίδας ρευστότητας» («liquidity trap») του ίδιου του Keynes. Το θέμα αυτό το έχει τάμη αναλυτικότατα και ο μετακεϋνσιανός J. K. Galbraith, ξεκινώντας από την «Κοινωνία της αφθονίας» μέχρι σε εκτενές βιβλίο για το Χρήμα εκδοθέν περί τα μέσα της δεκαετίας του ΄’70, και ειδικό ολιγοσέλιδο δοκίμιο.

Υπήρξε τοπίο εφαρμογής του μονεταρισμού;

Πράγματι, υπήρξε. Το πρώτο ήταν η Χιλή στην οποία κατέλαβε την εξουσία ένας όλως αδαής δικτάτορας περί τα οικονομικά, ο Augusto Pinochet, δια πραξικοπήματος, επάνω στο πτώμα του βιαιοθάνατου ένθερμου σοσιαλιστή Salvador Allende,

του οποίου το (προεδρικό) μέγαρο τορπιλίστηκε με ορισμένες δεκάδες από ρουκέτες (sic). Ο Allende μας θυμίζει, όσον αφορά την ζέση του περί δημοκρατίας και ελευθεριακότητας, τον Ούγο Τσάβεζ.

Αντέστη στην νεοαποικιοκρατία και εθνικοποίησε – με (παχυλές) αποζημιώσεις- διάφορες (αμερικάνικες) υπερεθνικές εταιρείες που νέμονταν τις στοιχειωδέστερες υποδομές και πόρους της χώρας του, καθιστώντας την ανάπηρη και ανασφαλή. Ο Αλλιέντε δεν ήταν …«από θεούς και ανθρώπους μισημένος/σαν άρχοντας που εξέπεσε πικρός», αλλά ήταν μισημένος από …την IT & T (τηλεπικοινωνιών) και άλλες σχετικές εταιρείες, που οιστρηλατημένες από την απληστία τους σχεδίασαν και συνέβαλαν αποφασιστικά στην πτώσι του από την θέσι του αιρετού πολιτικού άρχοντα. Ποιες, όμως, ήσαν οι συνέπειες από την εφαρμογή του μονεταρισμού στην Χιλή, κάτι που ο Milton Friedman χαρακτήρισε με την γνωστή του αναισχυντία «οικονομικό θαύμα»;

Ο πληθωρισμός, που είναι κατ’ αρχάς, ο πυρετός από την ασθένεια της ύπαρξης των κρατικών ρυθμίσεων που ορίζουν μίαν ordre positif και δεν αφήνουν τις αγορές να αυτορρυθμιστούν, ανέβηκε άμεσα, ώστε να φτάση περί το 400% (Klein, 2008, σ. 79), με βάσι τις πιο συντηρητικές μετρήσεις, παγκοσμίως πρώτο. Επί Αλλιέντε, το ολικό μέγιστο ήταν κάτωθεν του 200% (ήμισυ). Επίσης, το ποσοστό της ανεργίας, που έκοβε πρόρριζα τις ελπίδες για την επίτευξι του ίσως βασικότερου στόχου της πολιτικής οικονομίας, δηλ. της «Πλήρους Απασχόλησης» ανέβαινε ιλιγγιωδώς, σε πολλαπλάσιο του 3% που ήταν επί «κρατισμού», προ του σκαιού πραξικοπήματος της 11/09 του 1973. (Το ’74 ήταν ήδη στο 20%, αργότερα δε ήγγισε το 30%…!)  Το δε 1988 το ποσοστό υπό το «όριο της φτώχειας» ήταν πλέον στο 45%, παρά την ριζική στροφή του Πινοσέτ και το «ξήλωμα» όλων σχεδόν των «Chicago boys» που εποίκησαν τις σημαντικότερες κυβερνητικές θέσεις της δικτατορίας.

«Los Chicago boys» ήσαν οι απόφοιτοι ή και διδακτορικοί φοιτητές του πανεπιστημίου του Σικάγου – του ιδίου του Φρίντμαν συχνά – ή αυτού του Santiago, που μετατράπηκε σε φυτώριο, τρόπον τινά, δικαιόχρησης των Chicagoans, για να προετοιμαστή η «επανάσταση» του ’73. Κεντρική μορφή τους ο (Υπουργός Οικονομικών) Sergio de Castro. Αυτό δε που έσωσε κάπως την χιλιανή οικονομία ήταν η CODELCO, κρατική εταιρεία χαλκού (=copper), που ήταν η μόνη που δεν ιδιωτικοποιήθηκε/ αποικιοκρατήθηκε.

Το πίπτειν ανθρώπινον, το δε εμμένειν δαιμονικόν.

Ο ίδιος ο Μίλτον Φρίντμαν υπήρξε βασικότατος σύμβουλος της άκρως βίαιης τυραννίας του Στρατηγού Πινοσέτ. Όμως, πολλοί από τους γνωστούς μας μη-αιρετούς διαμορφωτές κάθε πολιτικής στην ΕΕ και παγκοσμίως είναι δεδηλωμένοι «friedmanites». Ο προβλέψας το οριστικό τέλος της κρίσης προ δύο ετών (!) Άλαν Γκρίνσπαν, ο Μπεν Μπερνάνκι, ο (πρόεδρος της ΕΚΤ) Ζαν-Κλωντ Τρισέ είναι τυπικά παραδείγματα. Το μέγιστο όνειδος, λοιπόν, είναι, ότι παριστάνουν τους εκπλήκτους με όλη αυτήν την κρίση. Η κρίση είναι κάτι σαν θεομηνία. Κρίνω σημαίνει καταδικάζω, ας μην ξεχνάμε. Αλλά τα αμαρτήματα διαπράχθηκαν ήδη σωρηδόν, προ του να φτάσουμε στην κωματώδη και εκτάδην κατάσταση της σημερινής οικονομίας των ΗΠΑ και ευρύτερα. Εδώ όντως επανελήφθη σε ικανό βαθμό η ιστορία του Κραχ του ΄29.

Ήδη ο Keynes από το 1926 είχε γράψη το «τέλος του laissez-faire». ΄Ήδη πάρα πολλοί προειδοποιούσαν για το επερχόμενο τέλος. Αλλά δυστυχώς ουδείς ακροαζόταν. Κατόπιν, περί το ’32-’33 ήταν πια καθ’ υπερβολήν ορατή η επανάσταση σοσιαλμαρξιστικού τύπου ακόμη και σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, που δεν είχε ποτέ πραγματικά εργατικό κίνημα και εργατιστικό κόμμα, και η Βρεττανία, της οποίας το σοσιαλιστικό κίνημα ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου χριστιανικό, άρα θα αποφευγόταν ασφαλώς το γνωστό μπολσεβικικό Οκτωβριανό χάος. Και, έτσι, από τον φόβο αυτόν, όπως θα μας έλεγαν και Πατέρες ως ο Αγ. Ι. ο Χρυσόστομος θεολογώντας περί πολιτικής εξουσίας-διακονίας,

οι καπιταλιστικές εξουσίες νέρωσαν τον αγοραίο οίνο τους. Θα χρειασθή, λοιπόν, άλλη μία Μεγάλη Ύφεση, ώστε να μετανοήσουν οι εν λόγω;…

Έχουν χριστιανικά ηθική υπόσταση οι πολιτικές αυτές;

Αν θέλαμε να τοποθετηθούμε μετριοπαθώς, θα λέγαμε, ότι μιλούμε κατ’ αρχάς για ένα όργιο αδικίας, αρπαγής κατά την Πατερική έννοια. Στην πραγματικότητα, ο μονεταρισμός,  μας διδάσκει, ότι η πολιτική είναι το πρόβλημα και όχι αυτό που θα λύση τα προβλήματα που αναδύονται. Αλλά εμείς χριστιανικά γνωρίζουμε, ότι η πολιτική εξουσία υπάρχει, μαζύ με τους νόμους, που είναι «άρχοντες αρχόντων», «ίνα, μη ως ιχθύες καταπίωμεν αλλήλους», και προκειμένου να προστατευθή ο αδύναμος από τον δυνατό. Προλαμβάνουν τα διάφορα κοινωνικά αμαρτήματα.

Όταν αυτά διαπράττονται δε, πρέπει, δεικνύοντας φιλανθρωπία ο  πολιτικός άρχοντας, να είναι ταχύς στην αποκατάστασι του (κοινωνικά) αδίκου, βραδύς δε και επιεικής έως επιλήσμων στην «τιμωρία» των ενόχων, που επιφέρει την απονομή της δικαιοσύνης, καθώς μας διδάσκει ο Μέγας Φώτιος. Διότι η κατ’ αυτήν την έννοια «δικαιοσύνη» έρχεται μάλλον σε αντίθεσι με την (διανθρώπινη) αγάπη. Ακόμη, πρέπει να ανασκοπήσουμε το θέμα της μισθοδοσίας.

Οι μονεταριστές, νεοφιλελεύθεροι όντες, υποστηρίζουν, ότι (εν αντιθέσει με τους πλουσίους/καπιταλιστές) οι εργαζόμενοι πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή ανασφάλεια, κάτι που ο Γκρίνσπαν θεωρούσε το μέγιστο επίτευγμα αυτών των πολιτικών, και να αμείβονται λίγο, ώστε να έχουν …κίνητρο. Αν σκέπτεστε, ότι η αντιμετώπιση αυτή δείχνει μία αντίληψι βαθέως «ρατσιστική», τότε έχετε απόλυτο δίκηο. Αυτή ακριβώς είναι η βάση του καπιταλισμού: η ευγένεια του Κεφαλαίου αντί για αυτή του αριστοκρατικού αίματος…

Αλλά η χριστιανική θέσι είναι, ότι πρέπει ο εργάτης να αμείβεται κατ’ αρχάς, τουλάχιστον, δικαίως, δηλαδή ανάλογα με το πόσο μόχθησε. Επίσης, αν κάποιος δεν μοχθή (π.χ. οι καπιταλιστές), τότε κατ’ αρχήν δεν πρέπει να αμείβεται. Ο μη θέλων εργάζεσθαι μηδέ εσθιέτω. Ταύτα πάντα τα έχει αποτυπώση ο Μάρκος Διάκονος στο κάτωθι «ρηθέν» του Αγίου Πορφυρίου, Επισκόπου Γάζης. Ο Άγιος εδώ συμφωνεί και με τον Κλήμεντα τον λεγόμενο Αλεξανδρέα επί του αυτού θέματος. Ας την δούμε:
«Και η οικοδομή ολοένα προχωρούσε, διότι όλοι εργάζονταν πρόθυμα και με σπουδή. Γιατί κανείς δεν υπήρχε που να στερείται τον μισθό του, απεναντίας έδινε και παραπάνω ο άγιος, κάνοντάς τους να εργάζονται με περισσότερο φιλότιμο. Διότι έλεγε :έτσι πρέπει, προκειμένου να μην λάβη κατάρα όλο το έργο της ανοικόδομησης, αλλά ευλογία» (Κεφ.83)

Όθεν προσπορίζομαστε τα εξής ατίμητα πορίσματα: όταν η πληρωμή του εργάτη δεν είναι αρκετή, ει μη και περισσή, βοά ως του Ουρανού και το έργο μένει «καταραμένο», προφανώς λόγω της εκμεταλλεύσεως και καρπώσεως «υπεραξίας». Είναι ο «μισθός ο απεστερημένος» «των εργατών των αμησάντων τας χώρας» ορισμένων που βοά ως του Ουρανού, του Κυρίου Σαβαώθ, όπως συγκλονιστικά αναφέρει η επιστολή Ιακώβου του Αδελφοθέου.

Δεύτερον, ακριβώς προκειμένου ο εργάτης να εργασθή με αρκετή ορμή, πρέπει να πληρωθή δικαίως, τουλάχιστον δικαίως, ενθυμούμενοι δε τον αγ. Νικόδημο τον Αγιορείτη στην «Χρηστοήθειά» του, θα λέγαμε, ότι πρέπει να αντιστοιχή στον μόχθο του. Και βεβαίως, καίτοι είναι απηρτισμένα τα όσα ήδη εξετέθησαν, να πούμε, ότι οι (περισσότερες από τις) βιοποριστικές εργασίες είναι πολύτιμες, είναι αντικατάστατες. Από του πανεπιστημιακού διδασκάλου μέχρι του οδοκαθαριστή.

Μερικοί, σε μία μανιχαϊστική, χριστιανο-καπιταλιστική οιστρηλασία, κατόρθωσαν, ώστε να δοκούμε, πως αυτό που μας ενδιαφέρει ως Ορ. Χριστιανούς είναι μόνον η ευχαριστιακή σύναξη, η λατρεία, τα χριστιανικά σύμβολα στην σημαία, ο …..θρησκευτικός όρκος (!), η άρση της επιβολής στο μέγιστο μυστήριο του Γάμου – με το να επιτραπή ως επιλογή ο «πολιτικός γάμος», λ.χ. -, η οποία (επιβολή) πάντοτε, ενθυμούμενοι και την πεμπτουσία της εξόχως ελευθεριακής διδαχής του γέροντα Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτη, αποβαίνει σε κακό και τα σχετικά.

Πρέπει να δράσουμε, ώστε να εμπνευστούν όσοι δεν έχουν εμπνευστή, και να πείσουμε για πάντα ταύτα. Πειθώ και έμπνευση είναι τα χρειώδη. Όμως, δεν μπορούμε ουδόλως να αγνοούμε τα «επί της Γης» καθήκοντά μας. Ο τριαδικός Θεός, με βάσι την προφητεία της Αειπαρθένου, είναι αυτός που «καθαιρεί τυράννους, υψώνει ταπεινούς, εμπληρώνει αγαθά τους πεινώντες, και εξαποστέλλει άδειους τους – φιλάργυρους και άδικους / άρπαγες – ‘πλουτούντες‘ (Λουκ. 1, 52-53).

Και τούτο δεν θα μπορούσε ποτέ να το πράττη μόνος Του…

Σημείωση: πρόκειται για άρθρο αποκλειστικά και πάλι για το Μτβ, γι’ αυτό και κρατήθηκε η ορθογραφία.. Το φωτογραφικό υλικό και οι συνδέσεις προστέθηκαν από τΜτΒ.