Διαχρονικά χαρακτηριστικά των επαγγελματικών σχολείων και το ενιαίο σχολείο

Της Γιούλης Παπαλεωνίδα[1],

Το ζήτημα του διαχωρισμού της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε γενική και επαγγελματική είναι από τα δυσκολότερα και σημαντικότερα ζητήματα στα οποία καλούμαστε ως εκπαιδευτικοί να απαντήσουμε, διότι άπτεται του ρόλου της εκπαίδευσης συνολικά και της κοινωνίας που οραματιζόμαστε.

Η κατανομή των μαθητών μιας γενιάς σε διαφορετικά και άνισα μεταξύ τους είδη σχολείων,

Πόσο λειτουργικά είναι τα νέα βιβλία Ιστορίας της Α΄ και Β΄ Γυμνασίου;

Εμπειρία από τους πρώτους μήνες διδασκαλίας

Του Παναγιώτη Χαλούλου [i],

Πριν από δύο χρόνια περίπου, γνωρίσαμε και ξεφυλλίσαμε ηλεκτρονικά τα νέα βιβλία Ιστορίας της Α΄ και Β΄ Γυμνασίου και κάναμε μια πρώτη εκτίμηση των θετικών και αρνητικών στοιχείων τους. Στα θετικά σημεία κατατάξαμε την απλοποίηση των κεφαλαίων που περιέγραφαν πολεμικά γεγονότα και δύσκολα απομνημονεύονταν, ερωτήσεις-δραστηριότητες που τίθενται στο τέλος κάθε ενότητας, όταν αρκετές από αυτές αναφέρονται στο κειμενικό ή εικονιστικό υλικό, που είναι πολλές φορές, όχι όμως πάντα, πλούσιο και ελκυστικό, ή και διαγράμματα που συνοδεύουν την ενότητα και έτσι καθοδηγούνται οι μαθητές και οι διδάσκοντες στην αξιοποίηση του υλικού αυτού που αποτελούν ιστορικές πηγές.

Όμως σήμερα, δύο χρόνια μετά από τότε και αφού ήδη κάνουμε χρήση των εγχειριδίων αυτών ως διδακτικών εργαλείων στην καθημερινή πράξη, δυστυχώς διαπιστώνουμε πως τα αρνητικά, τα οποία θα υπογραμμίσω παρακάτω, υπερτερούν των λίγων – εκ πρώτης όψεως θετικών στοιχείων!

Ιστορία Γ. Π. Γ΄ Λυκείου: Οι απολογητές του συστήματος επελαύνουν.

Με δημοκρατική και διαπολιτισμική χαρά παρουσιάζω μια τρίτη κατά σειρά κριτική για το βιβλίο Ιστορίας Γενικής παιδείας της Γ΄ Λυκείου μάχιμου συναδέλφου, που τα είπαμε και στα Χανιά, με αφορμή το 8^ο συνέδριο. Το κείμενο εμπλουτίζει τον προβληματισμό και αξίζει της προσοχής μας. Αν χρειαστεί να το σχολιάσω θα το κάνω στα σχόλια.

Του Πέτρου Φύτρου[i]

Το σχολείο στο σύγχρονο καπιταλισμό έχει ένα διπλό ρόλο. Από τη μια λειτουργεί ως κατανεμητικός μηχανισμός, δηλαδή προετοιμάζει την τοποθέτηση των ατόμων στις διάφορες θέσεις του κοινωνικού καταμερισμού εργασίας. Και από την άλλη λειτουργεί ως ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους, δηλαδή ως μηχανισμός που αναπαράγει και εγχαράσσει την κυρίαρχη ιδεολογία στους έγκλειστους σε αυτόν (δηλαδή στους μαθητές).

Το πώς δομούνται και το πώς λειτουργούν οι δύο αυτές όψεις του σχολείου εξαρτάται κάθε φορά από το συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στην κυρίαρχη και τις κυριαρχούμενες τάξεις. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι το σχολείο κατανέμει το μαθητικό πληθυσμό στις διάφορες θέσεις του καταμερισμού εργασίας μέσω των διαφορετικών τύπων σχολείων και των πολλαπλών εξετάσεων, ενώ ταυτόχρονα αποτυπώνει την κυρίαρχη ιδεολογία μέσω των διάφορων καθημερινά επαναλαμβανόμενων σχολικών πρακτικών, αλλά και μέσω του ίδιου του περιεχομένου των μαθημάτων που προσφέρει.

Μια πρόταση που δεν έπαιξε γερά στο 8ο συνέδριο της ΟΛΜΕ…

«ΣΧΟΛΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

8ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο της ΟΛΜΕ – Χανιά 8-10/5/2008

Προσυνέδριο Θεσσαλονίκης – Φιλοσοφική Σχολή ΑΠΘ 16/4/2008

Ελληνικό κράτος, 21ος αιώνας: Παιδεία ή Εκπαίδευση;

Το παράδειγμα των Μουσικών Σχολείων – Το μάθημα της μουσικής

Στέργιος Ζυγούρας

Αγαπητοί συνάδελφοι, θα προτιμήσω να σας προσφωνήσω «αγαπητοί συμπολίτες», καθώς σ’ ένα συνέδριο με θέμα «σχολικά προγράμματα και βιβλία», εύκολα η συζήτηση και ο προβληματισμός μεταφέρεται σε γενικότερο επίπεδο· στο επίπεδο των πρωτογενών προβλημάτων, εκεί που φαίνεται να πάσχει η εποχή μας· στην τάση μετατροπής του Σχολείου που παράγει Πολίτες, σε Σχολείο που παράγει Πελάτες. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με ερωτήματα στο επίπεδο του αυτονόητου:

Χανιά 8-10 Μάη: Μη αρνητικό και μεταβατικό το 8ο εκπ. συνέδριο της ΟΛΜΕ.

Τελικά ναι, τρεις μέρες μετά, μη αρνητικό και μεταβατικό θα χαρακτήριζα το 8^ο εκπαιδευτικό συνέδριο της ΟΛΜΕ στα Χανιά,

τέσσερα χρόνια μετά το 7^ο στη Θεσσαλονίκη. Νομίζω ότι πάλι οι συζητήσεις στο περιθώριο του συνεδρίου ήταν ισότιμες με αυτές που έγιναν στις διαδικασίες.

Στα πηγαδάκια και στις βραδινές εξόδους (Βλέπε κέντρο Ζυγός την Πέμπτη 8-05-08 το βράδυ)

και στο καράβι «Λατώ» (Τετάρτη 7 προς 8 Μάη και Σάββατο 10 προς 11)

έγιναν οι ζωντανές, οι αληθινές, οι ελπιδοφόρες.

Στις πυκνές, αλλά «εν πολλοίς» σκληρές διαδικασίες με αρκετό «φορμαλισμό», όπως κατάγγειλαν κάποιοι σύνεδροι και αποδέχτηκε το πλήθος, μίλησαν μεν πάρα πολλοί σύνεδροι από τους τριακόσιους, όμως ο χρόνος συμμετοχής τους ήταν «άδικος». Ένα μάλιστα μεγάλο μέρος του χρόνου πήραν οι πολιτικοί χαιρετισμοί την πρώτη μέρα, αλλά η προσφορά τους στο συνέδριο ήταν μηδαμινή. Όμορφη νότα το άνοιγμα του συνεδρίου με την Χορωδία των Χανίων.

Ξεκινάμε σήμερα με το πρώτο εισαγωγικό ποστ, παρ’ ότι τα βασικά χαρακτηριστικά του συνεδρίου για να αναλυθούν, χρειάζονται και άλλα πολλά, ειδικευμένα και αναλυτικά.

Οι επιστήμες στο φρενοκομείο ως θρησκείες;

Δεν θα ήθελα σήμερα να είμαι «πολιτικά ορθός». Τις τελευταίες μέρες ασχολήθηκα με δυο ενδιαφέροντα θέματα: Τα αναλυτικά προγράμματα και τα νέα βιβλία και το ζήτημα των θρησκευτικών στα σχολεία. Το ευτύχημα είναι πως με το 2^ο πυροδοτήθηκε ένα πλούσιος διάλογος. Άλλα τέσσερα ιστολόγια πήραν το θέμα και έκαναν ποστ κατά χρονολογική σειρά, plagal, theologylar, tsouknida, roides, όπου φυσικά το καθένα το αντιμετώπισε με το ιδιαίτερα δικό του τρόπο.

Με το ζήτημα των αναλυτικών προγραμμάτων δεν έγινε το ίδιο. Μάλιστα από την ερχόμενη Πέμπτη για τρεις μέρες στα Χανιά κοντά τριακόσιοι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα ανοίξουν συλλογικά το ζήτημα για τρεις μέρες. Γιατί όμως στο διαδίκτυο δεν πυροδοτήθηκε πλούσιος διάλογος; Αυτό με προβλημάτισε ιδιαίτερα.

Προσπαθώντας να βρω κάποιες αιτίες, στάθηκε η προβληματική μου σε μία, που δεν είναι κυρίαρχη στη σκέψη και αντίληψη των πολλών. Γι’ αυτό θα προκαλέσω και τη δική σας σκέψη. Αφορά τη σχέση επιστήμης και θρησκείας, αλλά όχι με τον τρόπο που ήδη συζητείται από την εποχή της αναγέννησης.

Πρόγραμμα 8ου εκπαιδευτικού συνεδρίου ΟΛΜΕ στα Χανιά

Πνευματικό Κέντρο Χανίων, Δ/νση: Ανδρ. Παπανδρέου 70

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Πέμπτη, 8 Μάη

Κριτικές παρατηρήσεις για το νέο σχολείο που τείνει να οικοδομηθεί…

Αντί σχολίου, παραθέτω τα σημαντικότερα σημεία της σπουδαίας μελέτης του προηγούμενου ποστ για τα αναλυτικά προγράμματα από τριμελή ομάδα εργασίας της ΟΛΜΕ, όπου έχω υπογραμμίσει τις έννοιες κλειδιά κατά τη γνώμη μου. Σε κάποια απ’ αυτά κάνω σύντομες παρατηρήσεις, ώστε να διευκολυνθεί και ο διάλογος. Ελπίζω οι αδυναμίες του σχολιασμού μου να καλυφτούν από τα δικά σας σχόλια! Χώρισα λοιπόν τα κεντρικά σημεία της μελέτης σε τριάντα πέντε κόμβους:

α) «…Το αναλυτικό πρόγραμμα αποτελεί ταυτόχρονα και την τεχνική οργάνωσης της σχολικής γνώσης, τεχνική που υπακούει σε ιδεολογικοπολιτικά κριτήρια για το τι είναι έγκυρη γνώση και με ποιες μεθόδους πρέπει να προσφέρεται στους μαθητές…»

Μανιτάρι του Βουνού: Να σημειώσουμε ότι αυτά τα «κριτήρια» ναι με υπακούουν στα γενικά κριτήρια της άρχουσας τάξης, αλλά εκφράζουν και το βαθμό συμβιβασμού τόσο με τον ταξικό της αντίπαλο, όσο και με άλλα μεσαία κατά κανόνα ρεύματα της κοινωνίας, που έχουν άλλα πολιτισμικά πρότυπα.

Στην καθ’ ημάς Ανατολή π.χ. υφίσταται φανερά ή υπόγεια ακόμα (με ή χωρίς παραφθορές) ο μακρόχρονος πολιτισμός (κατ’ εξοχήν ορθόδοξος) στο ζήτημα του χρόνου απέναντι στην εργασία, τη δημιουργία, την «αγραναύπαυση», παρ’ όλη την πίεση που δέχεται από το καπιταλιστικό πρότυπο.

Αναλυτικά προγράμματα και σχολικά βιβλία

Κείμενο για συζήτηση στην 1η ομάδα εργασίας του ΚΕΜΕΤΕ

Σημείωση: Το Μανιτάρι του Βουνού, παρότι έχει κάποιες άλλες προσεγγίσεις σε ορισμένα ζητήματα, καταθέτει αυτό το κείμενο, γιατί θέτει με μια σοβαρή κριτική αντιμετώπιση το «χυλό», στον οποίο τείνει να οδηγηθεί και το ελληνικό σχολείο. Είναι βέβαιο ότι θα χρειαστεί να κάνει σχόλια…

Κώστας Θεριανός – Χρήστος Κάτσικας – Αγγελική Φατούρου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Με τον όρο αναλυτικό πρόγραμμα εννοούμε τον συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο επιλέγεται και οργανώνεται η σχολική γνώση στο πλαίσιο πάντοτε της κυρίαρχης κοινωνικής λειτουργίας της εκπαίδευσης (αναπαραγωγή του κοινωνικού καταμερισμού της εργασίας και της κυρίαρχης ιδεολογίας). Το αναλυτικό πρόγραμμα αποτελεί ταυτόχρονα και την τεχνική οργάνωσης της σχολικής γνώσης, τεχνική που υπακούει σε ιδεολογικοπολιτικά κριτήρια για το τι είναι έγκυρη γνώση και με ποιες μεθόδους πρέπει να προσφέρεται στους μαθητές.

Με βάση την πιο πάνω αντίληψη θα μπορούσαμε να πούμε ότι :

Ο Γολγοθάς των Θρησκευτικών

Καλούνται να δώσουν εξηγήσεις για τις προθέσεις τους η Commision και η Γενική Γραμματέας των Ευρωπαϊκών Σχολείων.

Να θυμίσω ότι το Μανιτάρι του Βουνού αυτή την περίοδο, όπως έχει ήδη υποσχεθεί από τις 14-04-08, θα ανεβάζει κείμενα που αφορούν το περιεχόμενο του σχολείου, τα μαθήματα, τους τρόπους διδασκαλίας και τα νέα βιβλία. Αφορμή το 8ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο της ΟΛΜΕ στα Χανιά στις 8-10 Μαΐου 2008.

Σημείωση: Το άρθρο εκφράζει το συγγραφέα. Αν χρειαστεί θα τοποθετηθώ στα σχόλια.

Του Χάρη Ανδρεόπουλου*

Ο ευρωβουλευτής της ΝΔ κ. Μανώλης Μαυρομμάτης υπήρξε κατά το παρελθόν έγκριτος δημοσιογράφος. Που σημαίνει ότι για να βγάλει κάτι στη φόρα το έχει προηγουμένως μελετήσει και διασταυρώσει, ειδικά αν πρόκειται για ένα θέμα ιδιαιτέρως σοβαρό και ευαίσθητο, όπως είναι π.χ. το θέμα της διδασκαλίας των Θρησκευτικών.