Οι προτεσταντίζοντες Ορθόδοξοι δημιουργιστές φτάνουν σε απίστευτα συμπεράσματα. Εκτός απ’ αυτά που μπορείτε να διαπιστώσετε στα σχόλια του προηγούμενου θέματος «Ο Δαρβίνος, ο Σεραφείμ Ρόουζ και η εξελικτική Δημιουργία» είναι ανάγκη να γίνει και η αναίρεση των θεολογικών παλινωδιών του κ. Γ. Παναγιώτου.
Το άρθρο του δημοσιεύτηκε την Πέμπτη 08-01-2009 στην ενδιαφέρουσα και φιλική μας, κατά τα άλλα, ιστοσελίδα «Η άλλη Όψις». Ήδη στο προηγούμενο θέμα είχα γράψει ελλειπτικά γι’ αυτό:
«… Επιλέγω επίσης ενδεικτικά δυο πρόσφατες ακραίες τοποθετήσεις με κάποια σχετικά επιχειρήματα: Ένα … και ένα «θεολογικά» κατά στην «άλλη Όψη» στις 8 Ιανουαρίου 2009. Το πρώτο όμως μου φαίνεται ότι είναι δέσμιο μιας μη ορθόδοξης «θεολογίας» και το δεύτερο μιας εγκόσμιας «φιλοσοφίας»…» Για την αποστροφή αυτή είχα μικρά και συνετά σχόλια από τον υπεύθυνο διαχειριστή εδώ πρώτα, μετά εδώ και με ένα ερώτημα εδώ και τελευταία εδώ.
Η αναίρεση του άρθρου αυτού γίνεται πάλι από τον γνωστό συνεργάτη μας σ’ αυτά τα ζητήματα και φυσικά με τη δική του συναίνεση. Εδώ κρατώ τον τρόπο με τον οποίο ανάρτησε την αναίρεση στη δική του ιστοσελίδα, τον οποίο ευχαριστώ και δημόσια και καλώ να συνεχίσει με τους αναγκαίους σχολιασμούς.
Απάντηση σε Δημιουργιστικές παρερμηνείες πατερικών κειμένων
Του exeldim
Σε άρθρο του με θέμα: «Περί της Θωρίας της Εξελίξεως» ο κ. Γ. Παναγιώτου επιτίθεται στην επιστήμη της θεωρίας της Εξελίξεως, διαστρεβλώνοντας την έννοια πλήθους αγιοπατερικών χωρίων, και καταλήγοντας στο Δημιουργιστικό δόγμα, ότι «όταν έχουμε πειστικές αποδείξεις ενάντια σε αυτό που πιστεύουμε, η πίστη πρέπει να είναι ισχυρότερη των αποδείξεων»!!!
Ο κος Γ. Παναγιώτου ξεκινάει με τα εξής λόγια:
«Ποικίλα δημοσιεύματα, κατά καιρούς, υπεραμύνονται της «Θεωρίας της εξελίξεως» ως συμβατής με την πατερική ανθρωπολογία, απορρίπτοντας ταυτοχρόνως την αντι-εξελικτική ερμηνεία της δημιουργίας του ανθρώπου ως «παπική θεωρία», και άρα «αντιπατερική και αντορθόδοξη» [1]. Το ζήτημα βεβαίως είναι τεράστιο, και γι’ αυτό θα αρκεσθώ να διατυπώσω μόνον κάποιους προβληματισμούς».
Και στο σημείο αυτό, υπάρχει η παραπομπή «[1]«, όπου αναφέρει ο κος Παναγιώτου τα εξής:
«[1] Κυριώτερος εκπρόσωπος των απόψεων αυτών θα πρέπη μάλλον να θεωρηθή ο Αλέξανδρος Καλόμοιρος (†1989), (πρβλ. το έργο του: «Οι 6 Αυγές», έκδ. «Ζέφυρος», Θεσσαλονίκη 1993). Αξίζει να σημειωθή, εν προκειμένω, ότι ο Αλ. Καλόμοιρος θεωρούσε κάθε διαφωνία προς τις θέσεις του ενδεικτική «δυτικής», «σχολαστικής» προσεγγίσεως του θέματος. Όπως, όμως, του απέδειξε σε εκτενή επιστολή του ο αείμνηστος ιερομόναχος Σεραφείμ Ρόουζ, η «εξελικτική ερμηνεία» παρουσιάζει εντυπωσιακές συγκλίσεις προς τις ανθρωπολογικές προϋποθέσεις της Θωμιστικής (σχολαστικής) θεολογίας. (Πρβλ. ιερομ. Δαμασκηνού (Κρίστενσεν), «π. Σεραφείμ Ρόουζ. Η ζωή και τα έργα του», τόμ. Β΄, εκδ. «Μυριόβιβλος», Αθήνα 2006, σελ. 264-294)».
Ευθύς εξ’ αρχής δηλαδή, ο κος Παναγιώτου, δίνει το «στίγμα» του, ότι σκοπό έχει να αποδείξει το δήθεν «ασύμβατο» της πατερικής ανθρωπολογίας με την Επιστήμη, κάτι εξ ορισμού εσφαλμένο, καθώς η Αληθινή Πίστη, δεν είναι δυνατόν να διαφωνεί με την Επιστήμη, η οποία στηρίζεται στο πείραμα και στην απόδειξη! Με άλλα λόγια, αν κάποιος αποδείκνυε ότι κάποια πίστη είναι αντίθετη από την Επιστήμη, αυτή η πίστη θα ήταν εξ ορισμού εσφαλμένη, γιατί δεν είναι δυνατόν η Αληθινή πίστη, να είναι ασύμβατη με τις αποδείξεις που προκύπτουν από την παρατήρηση και το πείραμα.
Προς ενίσχυσιν των θέσεών του, επικαλείται στην παραπομπή του, ένα κείμενο που οι «ορθόδοξοι» Δημιουργιστές θεωρούν ως «το βαρύ πυροβολικό» τους. Μια μακροσκελή επιστολή του μακαριστού π. Σεραφείμ Ρόουζ, ενός φωτισμένου ιερέως σε δογματικά και πνευματικά ζητήματα, που όμως λόγω του Προτεσταντικού Φονταμενταλιστικού περιβάλλοντος στο οποίο έζησε και έδρασε, σε ζητήματα Επιστήμης παρέμεινε επηρεασμένος από τον Δημιουργισμό, και από την προσκόλληση σε μία μορφή ιδιάζουσας προτεσταντίζουσας Ορθοδοξίας, όπου αναζητείται ένα «αλάθητο» σημείο αναφοράς σε κείμενα αγίων Πατέρων, προς αντικατάστασιν της προτεσταντικής προσκόλλησης στο «αλάθητο» της Αγίας Γραφής.
Πρόκειται για την επιστολή του π. Σεραφείμ Ρόουζ, την οποία μπορείτε να βρείτε ΠΛΗΡΩΣ ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΝΑΙΡΕΜΕΝΗ στον παρόντα δεσμό.
Ο κος Παναγιώτου αναφερόμενος σε σημείο της επιστολής, όπου η εξελικτική ερμηνεία της Ορθόδοξης πίστης, εμφανίζεται να «παρουσιάζει εντυπωσιακές συγκλίσεις προς τις ανθρωπολογικές προϋποθέσεις της Θωμιστικής (σχολαστικής) θεολογίας«, θεωρεί αυτή την ομοιότητα ως «ένδειξη σφάλματος»! Όμως, (όπως δείξαμε αναλυτικά στην απάντησή μας προς την επιστολή εκείνη), το να μοιάζει κάτι με κάτι άλλο, ή το να έχει κοινά στοιχεία με αυτό, σε καμία περίπτωση δεν το κάνει εσφαλμένο, εφ’ όσον παραμένει ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ της Ορθόδοξης δογματισμένης πίστης. Με μια τέτοια λογική, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «ειδωλολατρική» η αντίθετη θέση των Δημιουργιστών, περί ενός κόσμου που εξέπεσε από το «καλό λίαν» στο «κακό», μόνο και μόνο επειδή μία παρόμοια θέση δίδασκε η αρχαία ειδωλολατρική θεώρηση του κόσμου, που μιλούσε για τη «Χρυσή Εποχή» από την οποία ξέπεσε ο κόσμος! Κατά παρόμοιο τρόπο, διάφορες αιρέσεις, κατηγορούν τους Χριστιανούς ως «ειδωλολάτρες», επειδή η γέννηση του Χριστού εορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου, κατά παράλληλο τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι ειδωλολάτρες λάτρευαν τη γέννηση το «θεού Ήλιου»! Συνεπώς, ως επιχείρημα η ομοιότητα κάποιων πραγμάτων με κάποια άλλα, δεν αποτελεί σοβαρό επιχείρημα, εάν δεν συντρέχει μαζί και παρέκκληση από σαφώς δογματισμένα Χριστιανικά δόγματα!
Ο κος Παναγιώτου συνεχίζει ως εξής:
«Είναι αληθές ότι η προσπάθεια του δυτικού σχολαστικισμού να κατοχυρώση διαλεκτικώς την χριστιανική πίστι, έφερε την Λατινική εκκλησία αντιμέτωπη με την διαλεκτική (και κατ’ επέκτασιν επιστημονική) αμφισβήτησι της θεολογίας της, ωθώντας την έτσι σε μίαν Απολογητική αντορθοδόξων, εν πολλοίς, προϋποθέσεων. Αλλά και η σύγχρονη «διαλογική» συνάντησις της ορθοδόξου Θεολογίας με την επιστήμη αποκαλύπτει μίαν λανθάνουσα σχέσι «πίστεως» πολλών ορθοδόξων προς την επιστήμη: Αρκεί μία θεωρία να περιβληθή το «κύρος» του επιστημονικού δεδομένου, για να εμβάλη τους θεολόγους και θεολογούντας σε μίαν εναγώνιο προσπάθεια κριτικής «μεθερμηνεύσεως» της θεολογικής μας Παραδόσεως, χάριν της εναρμονίσεώς της προς το εκάστοτε κρατούν επιστημονικό «είδωλο». Σαν, κατά βάθος, να μας τρομάζη περισσότερο η μομφή της «αντιεπιστημονικότητος», παρά το ενδεχόμενο της αντιπατερικότητος. Εάν όμως ισχύη κάτι τέτοιο, τότε και το «φόβητρο» των «δυτικών επιρροών» επί της ορθοδόξου θεολογίας λειτουργεί, ίσως, ως το καλύτερο άλλοθι για τον εξορθολογισμό της Πίστεως…«
Εάν, (σύμφωνα με τον κο Παναγιώτου) η Θεωρία της Εξέλιξης, ήταν πράγματι απλώς «περιβεβλημένη το «κύρος» του επιστημονικού δεδομένου«, και όχι μία ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΗ επιστημονική πραγματικότητα, τότε θα είχε δίκιο, να ενοχλείται με την ενασχόληση των Χριστιανών, στο να καταδείξουμε ότι είναι συμβατή με την Ορθόδοξη Θεολογία. Η αλήθεια όμως, (την οποία εμμένουν πεισματικά να αρνούνται όλοι οι Ασυμβατιστές Δημιουργιστές), είναι ότι η Εξελικτική Θεωρία είναι κάτι πολύ περισσότερο! Είναι η πλέον αποδεδειγμένη επιστημονική θεωρία, όπως έχουμε καταδείξει με ΑΜΕΤΡΗΤΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ στην παρούσα ιστοσελίδα μας. Και όχι μόνο αυτό, αλλά η ίδια η Αγία Γραφή, σαφώς «φωτογραφίζει» την Εξελικτική Θεωρία στις αφηγήσεις της, ως τη μόνη συνεπή θεώρηση της δημιουργίας του Θεού. Κατά συνέπειαν, όχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να υπάρξει αυτή η «διαλεκτική» πίστεως και επιστήμης, (κατά το παράδειγμα των αγίων Πατέρων, που χρησιμοποίησαν παρόμοια διαλεκτική με την επιστήμη της εποχής τους), σε μία προσπάθεια να απαντηθούν τα επιχειρήματα δύο ακραίων φανατικών μερίδων:
1. Των Αθεϊστών που θέλουν να χτυπήσουν τη Χριστιανική πίστη ως «αντιεπιστημονική» και ασύμβατη με την πραγματικότητα, και
2. Των Δημιουργιστών που σκανδαλίζουν τους πληροφορημένους ανθρώπους, αρνούμενοι πεισματικά (χάριν εσφαλμένων ερμηνειών τους), τις ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ της επιστήμης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δύο αυτές αντίθετες ακραίες ομάδες συμφωνούν μεταξύ τους σε πλήθος εσφαλμένων θέσεων, μεταξύ των οποίων και το εξής: Ότι η Χριστιανική πίστη δήθεν είναι ασύμβατη με την Επιστήμη!
Θεωρούμε ότι η πληροφόρηση (χάριν του Ευαγγελίου), των συνανθρώπων μας που σκανδαλίζονται από τις δύο αυτές ακραίες ομάδες, αποτελεί επαρκή λόγο για την ενασχόλησή μας με την κατάδειξη της συμβατικότητας επιστήμης και Ορθοδοξίας.
Μετά από τον ανωτέρω πρόλογο, το εν λόγω άρθρο προσπαθεί να προσβάλλει την πατερικότητα των Ορθοδόξων εξελικτικών ερμηνειών, ως εξής:
«Η «εξελικτική ανθρωπολογία», την οποίαν κατά καιρούς προβάλλουν τα διάφορα δημοσιεύματα, εδράζεται στα εξής δύο «θεολογικά» επιχειρήματα:
Α’) Κάποιοι Πατέρες, όπως λ.χ. ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ομιλούν περί της θεόθεν «συλλήβδην εν ακαρεί» καταβολής των «αφορμών» και «αιτιών» πάντων των όντων. Σε αυτήν την «σπερματική» δημιουργική καταβολή εμπεριέχεται, (κατά τους υποστηρικτάς της «εξελίξεως»), και η σπερματική δημιουργική καταβολή του ανθρώπου, οπότε ο «σπερματικός» και, κατ’ εξέλιξιν, ολοκληρωθείς «βιολογικός» άνθρωπος προϋπήρχε του ιστορικού Αδάμ (Καλομοίρου, «Οι 6 Αυγές«, σελ. 17-22. Πρβλ. Καρδάση Ι., «Η θεωρία του Δαρβίνου», εφημ. «Ο.Τ.», φ. 1669/15.12.2006, σελ. 5.)
Προσεκτικώτερη, όμως, μελέτη των σχετικών πατερικών κειμένων αποδεικνύει ότι η «συλλήβδην εν ακαρεί» καταβολή των αφορμών και αιτιών πάντων των όντων, αφορά σε όλη την υλική κτίσι πλήν του ανθρώπου. Σαφέστατα ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης διδάσκει πως, όταν η «εγκαταβεβλημένη τη κτίσει δύναμις» ενηργήθη «και άπας ο κατά την κτίσιν πλούτος … έτοιμος ην, ο μετέχων ουκ ην» [«Περί της κατασκευής του ανθρώπου», α΄, (PG 44, 132)]. Και δεν υπήρχε όχι απλώς ο μετέχων του Θεού, αλλά ούτε «ο απολαύων των κατά την γην αγαθών δια της ομογενούς αισθήσεως» [PG 44, 133], δηλαδή ούτε καν ο «βιολογικός» άνθρωπος. Μόνον κατόπιν της «δυναμικής» ολοκληρώσεως της κτίσεως, ο Θεός «της κατασκευής (του ανθρώπου) τας αφορμάς καταβάλλεται, τω γηίνω το θείον εγκαταμίξας ίνα δι’ αμφοτέρων συγγενώς τε και οικείως προς εκατέραν απόλαυσιν έχη, του Θεού μεν δια της θειοτέρας φύσεως, των δε κατά γην αγαθών δια της ομογενούς αισθήσεως απολαύων» [Αυτόθι]«.
Πριν συνεχίσουμε στην έκθεση της συνέχειας των επιχειρημάτων του κ. Παναγιώτου, ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά τα εν λόγω πατερικά χωρία που παραθέτει.
Ο κος Παναγιώτου, προσπαθεί να αναιρέσει την πατερικότητα της θέσεως ημών των Ορθοδόξων εξελικτών, ότι ο Θεός σπερματικά και εξελικτικά δημιούργησε όλα τα δημιουργήματά Του. Και σε αυτό, υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος εξαιρείται (!!!) Προς απόδειξιν αυτού του ισχυρισμού, παραθέτει χωρία αγίων πατέρων, τα οποία παρερμηνεύονται από τους Δημιουργιστές, προκειμένου να υποστηρίξουν αυτή την αντ-ορθόδοξη θέση, του «μη συγγενούς» ανθρώπου προς τη δημιουργία! Λες και ο άνθρωπος είναι εξωγήινος, και δεν μετέχει της επίγειας κτίσεως του Θεού! (Κάτι που έχει σοβαρές σωτηριολογικές προεκτάσεις, οδηγώντας τους Δημιουργιστές σε ΑΙΡΕΣΗ, μια και αν ο άνθρωπος δεν μετέχει της κτίσεως, τότε ο Χριστός που ενανθρώπισε για να εξαγιάσει την κτίση, ΔΕΝ την αφθαρτοποιεί μέσω της ενανθρώπισης, μια και δεν συγγενεύει με αυτή!)
Αν δούμε όμως προσεκτικά τα χωρία που χρησιμοποιεί εδώ ο κ. Παναγιώτου, (όπως μας προσκαλεί να κάνουμε, αλλά ο ίδιος δεν το κάνει), δεν βλέπουμε καμία διαφωνία! Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης εδώ, λέει σαφέστατα, ότι όταν ετοιμάσθηκε η δημιουργία όλης της λοιπής κτίσης, ο άνθρωπος ακόμα δεν είχε δημιουργηθεί! Πουθενά δεν λέει ότι δεν συγγενεύει με την υπόλοιπη κτίση, ή πουθενά δεν λέει, ότι δεν υπήρχε σπερματικά η ΣΩΜΑΤΙΚΗ του κατασκευή, στα πλαίσια της δημιουργικής πρόνοιας του Θεού, ως ΤΕΛΙΚΟ ΕΠΙΣΤΕΓΑΣΜΑ της δημιουργικής πρόνοιας του Θεού. Τα λόγια του Αγίου, δεν σχετίζονται με το αν ο άνθρωπος μετέχει στην εξ αρχής δημιουργική πρόνοια και σπερματική καταβολή του Θεού, αλλά με το πότε ο άνθρωπος πλάσθηκε τελικά! Πώς θα μπορούσε άλλωστε ο άνθρωπος να λείπει από τη δημιουργική πρόνοια του Παντογνώστη Θεού; Μάλιστα, προς απόδειξιν ότι ο άγιος μιλάει για την ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ και ΟΧΙ για το αν ο άνθρωπος υπήρχε μέσα στις «σπερματικές καταβολές», τα ίδια τα λόγια που παραθέτει εδώ ο κος Παναγιώτου, λένε το εξής ξεκάθαρο: «Μόνον κατόπιν της «δυναμικής» ολοκληρώσεως της κτίσεως, ο Θεός «της κατασκευής (του ανθρώπου) τας αφορμάς καταβάλλεται, τω γηίνω το θείον εγκαταμίξας ίνα δι’ αμφοτέρων συγγενώς τε και οικείως προς εκατέραν απόλαυσιν έχη, του Θεού μεν δια της θειοτέρας φύσεως, των δε κατά γην αγαθών δια της ομογενούς αισθήσεως απολαύων» [Αυτόθι]«.
Είναι ξεκάθαρο εδώ, (για όποιον θέλει να δει τι πραγματικά λέει ο άγιος), ότι αυτό που θέλει να μας πει, ΔΕΝ είναι αυτό που υποστηρίζει ο κ. Παναγιώτου, αλλά ότι όταν η κτίση ολοκληρώθηκε, τελευταίος κατασκευάστηκε ο άνθρωπος, και τότε ο Θεός έδωσε «τας αφορμάς«, [δηλαδή «τα μέσα για την επιτυχία του σκοπού» Του, (κατά το λεξικό Δημητράκου)], με ποιο τρόπο; Λέει: «τω γηίνω το θείον εγκαταμίξας«, δηλαδή τότε ο Θεός έδωσε στο γήινο ανθρώπινο σώμα το «θείον«, το Άγιο Πνεύμα, έτσι ώστε ο άνθρωπος να συγγενεύει και με την επίγεια κτίση, (μια και πλάσθηκε συγγενής προς αυτήν), αλλά και με τον Θεό, δια του Πνεύματός Του του Αγίου, που έλαβε εν αυτώ!
Όπως μπορεί να αντιληφθεί ο κάθε απροκατάληπτος αναγνώστης, τα λόγια αυτά, όχι μόνο δεν αντιτίθενται στην πίστη των Εξελικτών Ορθοδόξων Χριστιανών, αλλά και την επιβεβαιώνουν! Αναμφισβήτητα, ο άγιος δεν είχε υπ’ όψιν του τα περί της Εξελίξεως του ανθρώπου όταν τα έγραφε αυτά, (κάτι εντελώς άγνωστο στην παρωχημένη επιστήμη της εποχής του), αλλά σε καμία περίπτωση τα λόγια αυτά δεν αποτελούν και αντίθεση σε αυτή, όπως θα ήθελε ο κος Παναγιώτου και οι λοιποί Δημιουργιστές.
Συνεχίζει όμως ο κος Παναγιώτου και με ένα ακόμα χωρίο:
«Αυτό υποδηλώνει και η «διακεκριμένη» δημιουργική ενέργεια του Θεού, αφού «τα καθ’ έκαστον πάντα, αιθήρ, αστέρες, ο δια μέσου αήρ, θάλαττα, γη, ζώα, φυτά, πάντα λόγω προς γένεσιν άγεται. Μόνη δε τη του ανθρώπου κατασκευή περιεσκεμμένως πρόσεισιν ο του παντός ποιητής, ως και ύλην αυτώ της συστάσεως προετοιμάσαι, και αρχετύπω τινί κάλλει την μορφήν ομοιώσαι, και πραθέντα τον σκοπόν, ου χάριν γενήσεται, κατάλληλον αυτώ και οικείαν ταις ενεργείαις δημιουργήσαι την φύσιν, επιτηδείως προς το προκείμενον έχουσαν» [PG 44, 136.]«
Και πάλι όμως εδώ το παρατεθέν χωρίο, δεν έχει την παραμικρή σχέση με αυτό που προσπαθεί να αποδείξει ο κος Παναγιώτου. Γιατί ενώ ο κος Παναγιώτου προσπαθεί να μας αποδείξει ότι ο άνθρωπος ΔΕΝ εξελίχθηκε, αλλά «μόνο αυτός» δημιουργήθηκε με ξεχωριστή δημιουργική ενέργεια του Θεού, σε αντίθεση με τα άλλα κτίσματα, το παρόν χωρίο ΔΕΝ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ, αλλά για τη μοναδικότητα της δημιουργικής ενεργείας του Θεού ΜΟΝΟ ΩΣ ΠΡΟΣ την ΕΞΟΜΟΙΩΣΗ του ανθρώπου προς Αυτόν! Με άλλα λόγια, το χωρίο μιλάει για την ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ φάση της δημιουργίας του ανθρώπου, (δηλαδή τη λήψη του Αγίου Πνεύματος, που τον έπλασε καθ’ ομοίωσιν, που πράγματι ήταν ξεχωριστή δημιουργική ενέργεια, μοναδική σε όλη την επίγεια κτίση). ΔΕΝ μιλάει για τη σωματική κατασκευή του ανθρώπου, που ήταν προϊόν Εξέλιξης, πανομοιότυπη με των άλλων πλασμάτων της γης! Ο άνθρωπος ήταν μοναδική δημιουργική ενέργεια του Θεού, ΜΟΝΟ στο πνευματικό μέρος της δημιουργίας του. Στο δε σωματικό, ήταν συγγενής με τα άλλα πλάσματα, όπως είδαμε στο προηγούμενο χωρίο, σαφέστατα διατυπωμένο από τον άγιο.
Ο κος Παναγιώτου, χρησιμοποιεί τα λόγια του αγίου, που μιλούν για την πνευματική δημιουργία του ανθρώπου, και τα εφαρμόζει με αυθαίρετο και παράλογο τρόπο, στη σωματική του κατασκευή!
Και προφανώς αντιλαμβανόμενος τη ατόπημά του, χρησιμοποιώντας «βιολογικά», τα λόγια του αγίου περί πνευματικής κατασκευής του ανθρώπου, συνεχίζει ο κος Παναγιώτου με ΑΛΛΟ απόσπασμα του αγίου, που όμως δεν συνδέεται οργανικά, με αυτό που προσπαθεί να αποδείξει, ως προς την εξαίρεση του ανθρώπου από την «εν σπέρματι» δημιουργία, αλλά που μιλάει ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ για το θέμα αυτό. Λέει λοιπόν:
«Ομιλών, μάλιστα, «περί της κατά το σώμα διαπλάσεως», απορρίπτει «προφητικώς» την εξελικτική θεωρία, λέγοντας επί λέξει: «Ει απλώς είπεν (ο Μωϋσής) ότι εποίησεν (ο Θεός), ενόμισας αν ότι εποίησεν ως τα κτήνη, ως τα θηρία, ως τα φυτά, ως τον χόρτον. Ίνα ουν φύγης την προς τα άλογα κοινωνίαν, την ιδιάζουσαν περί σε του Θεού φιλοτέχνησιν ο λόγος παρέδωκεν. “Έλαβεν ο Θεός χουν από της γης”. Εκεί, (στην φράσι “εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον”), είπεν ότι εποίησεν· ενταύθα δε πώς εποίησεν» [PG 44, 280-281]«
Και συνεχίζει με την εξής σημείωση:
«[Από την τελευταία φράσι εμφαίνεται ότι η Αγία Γραφή δεν ομιλεί μόνον περί του ποιητικού αιτίου της δημιουργίας του ανθρώπου, («ότι εποίησεν), αλλά και περί των θεολογικών πλαισίων προσεγγίσεως του τρόπου της δημιουργίας, («πώς εποίησεν), καθισταμένη τοιουτοτρόπως κριτήριον θεολογικής εξετάσεως της «εξελικτικής ερμηνείας». Άρα κρίνεται άστοχος η άποψις ότι: «…Ευτυχώς που στα τελευταία χρόνια μερικοί ορθόδοξοι ερευνητές της αληθείας δεν αρκέστηκαν στο βιβλίο της Γένεσης, η οποία άλλωστε δεν δίνει απάντηση στο πώς, αλλά μόνο στο ποιος δημιούργησε τον κόσμο… (αλλά) έσκυψαν και μελέτησαν στους Πατέρες, οι οποίοι ασχολήθηκαν με το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος και ο άνθρωπος» (Καρδάση, ένθ’ ανωτ.)].«
Χωρίς σε καμία περίπτωση να θέλουμε να βγάλουμε τον άγιο Γρηγόριο «εξελικτή», (μια και στην εποχή του αυτό το «πώς» της δημιουργίας του Θεού ήταν άγνωστο, και σαφώς οι άγιοι Πατέρες της εποχής εκείνης, δεν διανοούντο την πραγματικότητα του τρόπου της δημιουργίας του ανθρώπινου σώματος), από την άλλη μεριά, δεν είναι δυνατόν να αποδεχθούμε μια τέτοια παρερμηνεία των λόγων του κατά το δοκούν των Δημιουργιστών! Και φυσικά, μη έχοντας ο άγιος υπ’ όψιν του τίποτα περί της Εξελικτικής Θεωρίας, που στην εποχή του όχι μόνο δεν ήταν ακόμα αποδεδειγμένη όπως σήμερα, αλλά και αδιανόητη, δεν είναι δυνατόν και να την απορρίπτει αγνοώντας την! Γι’ αυτό ας δούμε προσεκτικά τι θέλει να πει εδώ ο άγιος, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς του κου Παναγιώτου:
Μιλώντας ο άγιος για την αποφυγή της «προς τα άλογα κοινωνίας«, δεν θέλει σε καμία περίπτωση να πει, ότι δήθεν δεν συγγενεύουμε προς τα ζώα, κατά τον τρόπο της κατασκευής του σώματος! Η λέξη «άλογα», μας δίνει το «στίγμα» της σκέψης του αγίου! Με τη λέξη «κοινωνία», δεν θα μπορούσε να μιλάει εδώ ούτε για τον βιολογικό τρόπο της κατασκευής, ούτε για τον κοινό σπόρο της δημιουργικής εξελικτικής εκκίνησης της δημιουργίας του Θεού, αλλά σαφέστατα για το ότι δεν θα έπρεπε να εκλάβουμε τον άνθρωπο ως «ένα εκ των αλόγων ζώων», σαν να μην είχε λάβει το «καθ’ ομοίωσιν», δια της εμφυσήσεως του Αγίου Πνεύματος. Και αυτό είναι κάτι που έμμεσα ο ίδιος ο κος Παναγιώτου το παραδέχεται, γράφοντας στην παραπομπή του: «περί των θεολογικών πλαισίων προσεγγίσεως του τρόπου της δημιουργίας«. Δηλαδή, είναι και για τον ίδιο προφανές, ότι ο άνθρωπος διαφέρει των ζώων ως προς το ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ πλαίσιο, γινόμενος κατ’ αποκλειστικότητα μέτοχος του Παναγίου Πνεύματος με το εμφύσημα που κατ’ αποκλειστικότητα του δόθηκε.
Ο άγιος θέλει να μας πει, ότι ο Θεός, πέρα από τη συγγένεια που έχουμε με τα ζώα στη σωματική κατασκευή, ως πλάσματα με σάρκα και αίμα, δεν πρέπει να θεωρήσουμε ότι «κοινωνούμε με τα άλογα», αλλά στην πραγματικότητα με τα ΕΛΛΟΓΑ πλάσματα του Θεού, και με Αυτόν Καθεαυτόν τον Λογικό Θεό. Και προς αυτό, είμαστε μοναδικοί, και πλασθήκαμε με ξεχωριστή δημιουργική ενέργεια του Θεού, με την οποία ΔΕΝ πλάσθηκαν τα άλογα ζώα: Με τη λήψη του Αγίου Πνεύματος.
Μας λέει ο άγιος, ότι θέλοντας ο Μωυσής να τονίσει τη ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ του ανθρώπου μεταξύ των αλόγων ζώων, ενώ για τα ζώα λέει μόνο: «και είπεν ο Θεός», για τον άνθρωπο ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ και λεπτομέρειες αυτής της κατασκευής, για να δείξει την ειδική πρόνοια του Θεού στη δημιουργία ενός ΛΟΓΙΚΟΥ πλάσματος, πλασμένου κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Αυτού.
Και βέβαια είναι προφανές ότι ο άγιος εδώ, δεν φαντάζεται τα περί μεταλλάξεων και εξελικτικής διαδικασίας, όταν διαβάζει τον Μωυσή, γι’ αυτό και χρησιμοποιεί τη λέξη «πώς», για την περιγραφή της Γενέσεως. Όμως η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ (και όχι θεολογική) άγνοια ενός ανθρώπου που έζησε πριν από μιάμισι χιλιετία, δεν είναι σωστό να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα εναντίον μιας σύγχρονης αποδεδειγμένης επιστήμης. Η άγνοια δεν αποτελεί αντίθεση!
Παρ’ όλα αυτά, ο κος Παναγιώτου, λαμβάνοντας αφορμή από τη χρήση της λέξεως «πώς», θέλει να μας πει ότι δήθεν στη φράση αυτή της Αγίας Γραφής, εξαντλείται ΟΛΟΚΛΗΡΗ η περιγραφή της δημιουργίας του ανθρώπου, άρα (κατά τη γνώμη του), δεν είναι δυνατόν στο «πώς», να συμπεριλάβουμε τη εξέλιξη του σώματος του ανθρώπου. Με μια τέτοια λογική όμως, αν χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Ελιού στον Ιώβ, πρέπει να υποθέσουμε ότι ο Ελιού πλάσθηκε από τον Θεό άμεσα, χωρίς γονείς, κατά τον αστείο τρόπο που φαντάζονται οι Δημιουργιστές, υπό τύπον: «πλάθω κουλουράκια»! Γιατί στην Αγία Γραφή, στο βιβλίο του Ιώβ, ο Ελιού χρησιμοποιεί τα ίδια ακριβώς λόγια με τη Γένεση για τη ΔΙΚΗ ΤΟΥ δημιουργία, λέγοντας: «Το Πνεύμα του Θεού με έκαμε και η πνοή του Παντοδυνάμου με εζωοποίησεν… Ιδού, εγώ είμαι κατά τον λόγόν σου από μέρους του Θεού· εκ πηλού είμαι και εγώ μεμορφωμένος» (Ιώβ 33: 4,6). Με τη λογική αυτή των Δημιουργιστών, το «πώς» της δημιουργίας του Ελιού, ΔΕΝ περιλαμβάνει ούτε πατέρα, ούτε μητέρα, ούτε προγόνους, ούτε γέννηση, αλλά άμεση κατασκευή από τον Θεό, όπως οι Δημιουργιστές φαντάζονται ότι ο Θεός έπλασε και τον Αδάμ. Εάν όμως το «πώς» της δημιουργίας του Ελιού θεωρούν οι Δημιουργιστές ότι είναι ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ αναφορά στα συστατικά της πλάσεώς του, εκ της γης, ως χοϊκό μέρος της κτίσης, αλλά και εκ της εμφυσήσεως πνοής ζωής από τον Θεό, και ότι μεσολάβησε γέννηση και γονείς και σεξουαλική πράξη, και σπέρμα, και μείωση ωραρίου, και εμβρυικό στάδιο…, τότε ΟΦΕΙΛΟΥΝ για να είναι συνεπείς με τον εαυτό τους και την ερμηνεία τους, να παραδεχθούν ότι και στην περίπτωση του Αδάμ στη Γένεση, και στα λόγια του αγίου αυτού πατρός, η φράση και το «πώς», αποτελεί ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ αναφορά στα συστατικά της κατασκευής του ανθρώπου, και στην ειδική πρόνοια του Θεού γι’ αυτόν, και ΟΧΙ στην άρνηση μιας πιο σύνθετης πραγματικότητας, που μας αποκαλύπτει η βιολογία με λεπτομέρειες άγνωστες και στον Μωυσή και στον άγιο Γρηγόριο.
Λέγοντας λοιπόν ο άγιος «Εκεί, (στην φράσι “εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον”), είπεν ότι εποίησεν· ενταύθα δε πώς εποίησεν«, δεν είχε σε καμία περίπτωση την πρόθεση με τη φράση «πώς», να ΕΞΑΝΤΛΗΣΕΙ την περιγραφή της δημιουργίας, αλλά να καταδείξει την ειδικότερη πρόνοια που επέδειξε ο Θεός για τη δημιουργία του ανθρώπου.
Η περίληψη του «πώς» που κάνει ο άγιος, ΔΕΝ αναιρεί την έκταση με την οποία μπορεί να το περιγράψει η σύγχρονη επιστήμη, ούτε ακυρώνει την πίστη των Εξελικτών Ορθοδόξων, ότι η Αγία Γραφή μας περιγράφει το «ποιος», και η επιστήμη το «πώς». Γιατί το «πώς» της Αγίας Γραφής, είναι τόσο περιληπτικό, που αποτελεί ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ «πώς», και όχι Βιολογική ανάλυση του «πώς»!
Συνεχίζει ο κος Παναγιώτου ως εξής:
«Σε αντίθεσι προς την σύγχρονη θεολογική σκέψι, που υποστηρίζει ότι «η θεωρία της εξελίξεως… είναι ευπρόσδεκτη κατά το ότι αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος είναι άρρηκτα δεμένος με την υπόλοιπη κτίση» [Ομιλία του Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ιωάννου (Ζηζιούλα) στο Ορθόδοξο Επιστημονικό Συνέδριο: «Επιστήμες, Τεχνολογίες αιχμής και Ορθοδοξία» (4-8 Οκτωβρίου 2002)], η Πατερική Θεολογία οριοθετεί θεολογικώς τον τρόπο δημιουργίας του ανθρώπου, ώστε να αποτρέψη «την προς τα άλογα κοινωνίαν», και τούτο διότι, όπως θα δειχθή κατωτέρω, η σύστασις της ανθρωπίνης φύσεως δεν είναι άσχετη προς το «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν»«.
Παρ’ όλα αυτά που ισχυρίζεται όμως εδώ ο κος Παναγιώτου, όπως μπορεί να αντιληφθεί κάθε απροκατάληπτος αναγνώστης, ΚΑΝΕΝΟΣ ΕΙΔΟΥΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΟΥ ΝΑ ΕΞΑΙΡΕΙ την Εξελικτική Θεωρία, δεν υπάρχει στα ανωτέρω αποσπάσματα του αγίου πατρός, πολύ δε περισσότερο στην επίσημα διατυπωμένη δογματική της Ορθόδοξης Εκκλησίας! Όλες οι Δημιουργιστικές αναφορές που χρησιμοποιούνται, αποτελούν είτε παρερμηνείες των λόγων ορισμένων αγίων πατέρων, είτε, (στην καλύτερη περίπτωση), ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ παρανοήσεις τους, που στην εποχή τους δεν ήταν δυνατό να τις γνωρίζουν. Είναι δε, απορίας άξια η ΑΝΤΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΗΣΗ που γίνεται από τους Δημιουργιστές στα έργα αγίων Πατέρων, λες και αυτά αποτελούν κατά λέξιν Αλάθητη και Θεόπνευστη Εγκυκλοπαίδεια της Επιστήμης! Γιατί όπως έχουμε δείξει εξαντλητικά σε άλλα μας άρθρα, οι άγιοι Πατέρες είναι ασφαλείς οδηγοί μόνο σε ζητήματα πίστης, και όχι σε δευτερεύοντα ζητήματα επιστήμης και βιολογικής κατασκευής! Μάλιστα, κατά τον ΑΓΙΟ Φώτιο,
σαφώς είναι δυνατόν να αποδεχθούμε λάθη στα κείμενα αγίων Πατέρων, σε ζητήματα με τα οποία ασχολήθηκαν «προ καιρού». (Μάλιστα, αν κρίνουμε από τη δογματική του Αγίου Αυγουστίνου, ακόμα και σε πατερικά κείμενα «μετά καιρόν», χρειάζεται μεγάλη προσοχή!) Συνεπώς, η διαρκής προσπάθεια των Δημιουργιστών, να παρερμηνεύουν (ή έστω, μερικές φορές να χρησιμοποιούν σωστά), κείμενα αρχαίων αγίων πατέρων, για να… αναιρέσουν σύγχρονες ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ της επιστήμης, είναι όχι μόνο άτοπη, αλλά και ΑΝΤΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΕΘΟΔΟΣ. Γιατί δεν υπάρχει κανένας Ορθόδοξος όρος, που να περιορίζει τις ερμηνείες εκείνες που βρίσκονται μέσα στα όρια των Ορθοδόξων δογμάτων, μόνο και μόνο επειδή κάποιος αρχαίος πατέρας έκανε λάθη σε επιστημονικά ζητήματα.
Και κλείνει αυτό το κεφάλαιο λέγοντας:
«Συνεπώς, η Ορθόδοξος Θεολογία βλέπει, στην σχετική διήγησι της Γενέσεως, όχι μόνον την δημιουργία του ανθρώπου ως «θεολογικού όντος» αλλά και ως βιολογικού όντος«
Εδώ ο κος Παναγιώτου, έχει ήδη και ο ίδιος μπερδευτεί! Έχει ξεχάσει ποιο θέμα ξεκίνησε να γράφει, (ή μάλλον επειδή και ο ίδιος καταλαβαίνει ότι «δεν του βγήκε», η απόδειξη που περίμενε, το συμπέρασμά του, είναι διαφορετικό, από αυτό που υποτίθεται ότι θα μας αποδείκνυε! Υποτίθεται ότι θα μας αποδείκνυε άλλο πράγμα! Ξεκίνησε να μας αποδείξει ότι δήθεν η Ορθόδοξη δογματική, απορρίπτει την ιδέα, ότι ο άνθρωπος δεν βρισκόταν μέσα στη δημιουργική πρόθεση του Θεού, σε μια εξελικτική πορεία μαζί με τα ζώα! Όμως:
1. Τα χωρία περί «της μοναδικότητας» του ανθρώπου, δεν μιλούσαν για βιολογική δημιουργική πρόθεση, αλλά για ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ!
2. Για να καλύψει αυτό το κενό, παρέθεσε χωρία που αναφέρονταν μεν στην κατασκευή του σώματος του ανθρώπου, αλλά ΔΕΝ είχαν την παραμικρή βιολογική ανάλυση, παρά μόνο μία στοιχειώδη περιληπτική Θεολογική χροιά, του «πώς» της δημιουργίας του ανθρώπου, «από στοιχεία της γης». Δηλαδή καμία σχέση με τον τρόπο της βιολογικής κατασκευής, και κυρίως, χωρίς την οποιαδήποτε αναίρεση των Εξελικτικών θέσεων!
3. Και τέλος καταλήγει να μας πει, ότι «ναι, η Γένεση μας μιλάει και για την κατασκευή του ανθρώπου ως βιολογικού όντος». Και λοιπόν; Ποιος το αμφισβήτησε αυτό;
Το θέμα μας δεν ήταν αν η Γένεση μιλάει γι’ αυτό, (πράγμα αναμφισβήτητο), αλλά για το αν υπάρχει οποιαδήποτε δογματική απόδειξη, που να αποκλείει τη βιολογική εξέλιξη! Και τέτοιο πράγμα, ο κος Παναγιώτου, ΔΕΝ μας παρουσίασε κανένα! Επειδή δεν μπορούσε να αποδείξει αυτό που ήθελε, απέδειξε… κάτι άλλο, για το οποίο δεν υπάρχει από κανέναν αντίρρηση!
Ας προχωρήσουμε όμως και στο υπόλοιπο κείμενο του κου Παναγιώτου, για να δούμε τι άλλο έχει να μας πει στο επόμενο κεφάλαιό του, όπως μας προϊδεάζει ανωτέρω:
«Β’) Η περί της πλάσεως του ανθρώπου βιβλική διήγησις δεν υποδηλώνει, (κατά τους αποδεχομένους την «εξέλιξι»), την δημιουργία δύο φύσει διακεκριμένων ουσιών, (σώματος και ψυχής), που συναποτελούν την ανθρωπίνη ύπαρξι, εκ των οποίων η μεν μία δημιουργείται «από της γης», η δε άλλη «εκ της θείας πνοής». Μία τέτοια ερμηνευτική εκδοχή, (ισχυρίζονται), είναι ξένη προς τον εβραϊκό-βιβλικό τρόπο του σκέπτεσθαι, (στον οποίον δήθεν δεν υπάρχει το «δισύνθετον»), συνεπάγεται την χρονική διαφορά ψυχής και σώματος, έχει πλατωνική προέλευσι, εισάγει τον αιρετικό δυαλισμό στην Ορθόδοξο Θεολογία και αλλοιώνει, (υποτίθεται), το χριστολογικό δόγμα. Ως εκ τούτου, (υποστηρίζουν), η «πνοή ζωής» (Γέν. β΄ 7) θα πρέπη να εκλειφθή αποκλειστικώς και μόνον ως η Χάρις του Αγίου Πνεύματος, που εδόθη στην εκ των προτέρων «γήθεν» ολοκληρωμένη ανθρωπίνη φύσι, για να την αναγάγη από το επίπεδο του «γηίνου ανθρωποειδούς» σε αυτό του «θεουμένου προσώπου»«.
Σε αυτή την αρκετά καλή περιγραφή του, ο κος Παναγιώτου κάνει μόνο ένα λάθος. Χρησιμοποιεί τη φράση: «αποκλειστικώς και μόνον» κάτι που δεν είναι αλήθεια. Η Χάρις του Αγίου Πνεύματος, δια του εμφυσήματος, όχι μόνο έδωσε στον άνθρωπο «το Θείον συστατικό», (όπως είδαμε πιο πάνω, σαφώς να το λέει ο άγιος Γρηγόριος), αλλά (όσον αφορά την αφήγηση της δημιουργίας για τον Αδάμ), περιγράφεται ότι επιπλέον ΜΟΡΦΩΣΕ στον άνθρωπο και την ψυχή! Και μια τέτοια ανάλυση έχουμε δημοσιεύσει ήδη σε σχετικό μας άρθρο.
Ο κος Παναγιώτου λοιπόν, συνεχίζει:
«Κατ’ αρχάς, η ευρέως διαδεδομένη άποψις ότι το «δισύνθετον» αντιτίθεται στην εβραϊκή (και βιβλική) περί ανθρώπου αντίληψι είναι εντελώς εσφαλμένη και έχει ανασκευασθή πλήρως από την νεώτερη βιβλική έρευνα, η οποία επιστρέφει στην παραδεδομένη πατερική ερμηνεία, κατά την οποίαν η Αγία Γραφή προϋποθέτει την φυσική διάκρισι ψυχής και σώματος, προς έξαρσιν όμως του μυστηρίου της ενώσεώς τους σε μίαν υπόστασι «πολλαχού το παν από μέρους προσαγορεύει, και πή μεν από της ψυχής πάντα καλεί τον άνθρωπον, πή δε από της σαρκός όλον το ζώον δηλοί» [Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, «Περί της του Κυρίου ενανθρωπήσεως», ιη΄, (PG 75, 1448)].«
και προσπαθεί να ισχυροποιήσει τα ανωτέρω, παραπέμποντας σε μελέτη του κ. Μπρατσιώτη, ως εξής:
«[Πρβλ. Μπρατσιώτου Ν., «Ανθρωπολογία της Παλαιάς Διαθήκης», Αθήναι 1976, σελ. 52-122, 169-171. Τα επί του θέματος συμπεράσματα της εν λόγω μελέτης, (που αποτελεί και διεθνώς την πρώτη ειδική μελέτη επί της βιβλικής ανθρωπολογίας), αποδεικνύουν αδιασείστως το αυθαίρετον της παλαιοτέρας ερμηνευτικής προϋποθέσεως της Βιβλικής Επιστήμης, ενισχύονται δε και από μεταγενέστερες μελέτες άλλων.]«
Μόνο που ΔΕΝ μας δίνει την παραμικρή απόδειξη εναντίον των Εξελικτικών θέσεων, (επειδή προφανώς ΔΕΝ υπάρχει στην παρούσα μελέτη)! Το να επικαλείται κάποιος έτσι αόριστα μια μελέτη, χωρίς να αναφέρει καν το επιχείρημα ή την απόδειξη στην οποία στηρίζεται, ακυρώνει εκ των πραγμάτων τον ισχυρισμό. Θα μπορούσε να μας αναφέρει έστω τι ακριβώς αποδεικνύει, πέρα από γενικόλογες αναφορές. Τίποτα όμως! Γιατί είναι προφανές ότι κι εδώ υπάρχει η ίδια ανακρίβεια που διαπιστώσαμε στις πιο πάνω παραπομπές του κου Παναγιώτου, στον (αποδεδειγμένα λάθος) π. Σεραφείμ Ρόουζ, και στον άγιο Γρηγόριο, τον οποίο τόσο κατάφωρα παρερμήνευσε! Συνεπώς, αφού δεν μας αναφέρει το συγκεκριμένο επιχείρημα στο οποίο υποτίθεται ότι στηρίζεται, προσπερνούμε την (άκυρη) παραπομπή και τον άκυρο ισχυρισμό του, και μένουμε σε όσα έγραψε στο κείμενό του.
Πρέπει να πούμε μόνο, ότι η αφορμή στην οποία στηρίζονται ΟΛΟΙ οι Δημιουργιστές, στο συγκεκριμένο ζήτημα περί ψυχής, είναι η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ των υπαρχόντων όρων, για διατύπωση ορισμένων πνευματικών εννοιών. Αλλά γι’ αυτό θα μιλήσουμε εκτενέστερα στη συνέχεια, όταν θα εξετάζουμε στο σχετικό χωρίο.
Έχοντας υπ’ όψιν αυτό το γεγονός, συνεχίζουμε με το κείμενο του κου Παναγιώτου, έτοιμοι να υποδείξουμε την οποιαδήποτε παρόμοια κακή χρήση πολυσήμαντων και μη σαφώς ορισμένων όρων:
«Δεύτερον, δεν εισάγεται κανένας πλατωνικός ανθρωπολογικός δυαλισμός, διότι απλούστατα η Ορθόδοξος Θεολογία απορρίπτει την θεωρητική βάσι του δυαλισμού, δηλαδή την «διαρχία» (παραδοχή δύο οντολογικών αρχών).«
Φυσικά! Γι’ αυτό κατηγορούμε ΟΡΙΣΜΕΝΟΥΣ Δημιουργιστές ως «Πλατωνιστές», επειδή μας λένε ότι «ο Θεός με το εμφύσημα έδωσε από το Πνεύμα του το μέρος του ανθρώπου που λέμε ψυχή», και συγχέουν το κτιστό με το Άκτιστο. Ευτυχώς όμως αυτό δεν το λένε όλοι οι Δημιουργιστές. (Εμείς δεν λέμε: «έδωσε», αλλά «ποίησε» και «μόρφωσε»).
«Τρίτον, δεν διαστέλλεται χρονικώς (στην βιβλική διήγησι) η δημιουργία σώματος και ψυχής, διότι η ανθρώπινη γλώσσα, ως υποκειμένη στην χρονική ακολουθία, αδυνατεί στην διηγηματική της εκφορά να αποδώση το ομόχρονον των «διακεκριμένων» θείων ενεργειών: «πλάσεως» του σώματος και «συστάσεως» της ψυχής. Η διδασκαλία της Εκκλησίας είναι ότι «άμα το σώμα και η ψυχή πέπλασται» [Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», Β΄, (12), 26, (ΕΠΕ 1, 210)]«.
Και συνεχίζει ο κος Παναγιώτου, ως εξής:
«Εξαίρεσι, εν προκειμένω, αποτελεί ο ιερός Χρυσόστομος και μερικοί εκπρόσωποι της αντιοχειανής «σχολής», (καθώς και κάποιοι μεταγενέστεροι Πατέρες), οι οποίοι προς καταπολέμησι της διδασκαλίας του Ωριγένους περί προϋπάρξεως της ψυχής, προς αποτροπήν του ενδεχομένου να εκληφθή η εμψύχωσις του εμβρύου ως εγγενής ιδιότης του ανθρωπίνου σπέρματος, άνευ θείας δημιουργικής ενεργείας, και προς ανάδειξι της «υπεροχής» της ψυχής, ομιλούν περί προκατασκευής του σώματος. (Πρβλ. αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου: «Εις την Γένεσιν», Ομιλία ΙΓ΄, β΄-γ΄, – PG 53, 107-108).].«
Προσέξτε δηλαδή τι κάνει εδώ ο κος Παναγιώτου: Ενώ χρησιμοποιεί στο παρόν άρθρο χωρία αγίων Πατέρων, ως «απαράβατους δογματικούς όρους», που δήθεν αντιστρατεύονται τις ερμηνείες των σοβαρών Ορθοδόξων Εξελικτών στην Ορθόδοξη ανθρωπολογία, γκρεμίζει ο ίδιος την τακτική του, μιλώντας για «εξαιρέσεις» χωρίων, όπου διάφοροι άγιοι πατέρες, διαφωνούν με άλλους αγίους πατέρες, στην ερμηνεία της Ορθόδοξης ανθρωπολογίας! Εφ’ όσον ο ίδιος γνωρίζει, (όπως φαίνεται εδώ πολύ καλά), ότι υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των αγίων Πατέρων, σε ζητήματα Ορθόδοξης ανθρωπολογίας, πώς τολμάει να δογματίζει με τόση βεβαιότητα, το «απαράβατο» ορισμένων ανθρωπολογικών τους ερμηνειών, που δήθεν στρέφονται (κατά την εσφαλμένη ερμηνεία του), κατά της Εξελικτικής θεωρίας; Μήπως τα πατερικά χωρία, είναι «απόλυτα», μόνο όταν βολεύουν τις Δημιουργιστικές ερμηνείες; Γιατί οι Δημιουργιστές, μετρούν τόσο ανορθόδοξα, με δύο μέτρα και δύο σταθμά, την δήθεν απολυτότητα των πατερικών ερμηνειών;
Μετά απ’ αυτή την επισήμανση της ανορθόδοξης τακτικής ορισμένων Δημιουργιστών που επικαλούνται πατερικά κείμενα, ας έρθουμε τώρα στο προκείμενο: Είναι αλήθεια η εξής δήλωση του κου Παναγιώτου, ότι: «δεν διαστέλλεται χρονικώς (στην βιβλική διήγησι) η δημιουργία σώματος και ψυχής, διότι η ανθρώπινη γλώσσα, ως υποκειμένη στην χρονική ακολουθία, αδυνατεί στην διηγηματική της εκφορά να αποδώση το ομόχρονον των «διακεκριμένων» θείων ενεργειών: «πλάσεως» του σώματος και «συστάσεως» της ψυχής«;
Η δήλωση αυτή, είναι αποδεδειγμένα εσφαλμένη, καθώς και βέβαια υπάρχουν τρόποι, που μπορεί να διατυπωθεί στην «ανθρώπινη γλώσσα» το «ταυτόχρονο»! Και η ειρωνεία, εδώ, είναι ότι ενώ λέει ότι «η ανθρώπινη γλώσσα,… αδυνατεί στην διηγηματική της εκφορά να αποδώση το ομόχρονον…«, Αμέσως μετά απ’ αυτό που ισχυρίζεται, Ο ΙΔΙΟΣ αναιρεί τον εαυτό του, χρησιμοποιώντας μια τέτοια ακριβώς φράση, που αποδίδει το ομόχρονον!!! Χρησιμοποιεί ο ίδιος τη φράση του αγίου Ιωάννη Δαμασκηνού: «άμα το σώμα και η ψυχή πέπλασται». Η λεξούλα «άμα«, (=ταυτόχρονα), θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί στη Γένεση, αν ο σκοπός ήταν να δειχθεί η ταυτόχρονη κατασκευή σώματος και ψυχής στον Αδάμ. ΔΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΟΜΩΣ! Επειδή προφανώς ο Θεός ΔΕΝ ήθελε να πει αυτό που θέλουν οι Δημιουργιστές να βάλουν στο στόμα Του!
Όπως μπορεί να αντιληφθεί ο αναγνώστης, η προσπάθεια των Δημιουργιστών, να αναιρέσουν την επιστημονική και Θεολογική αλήθεια με σοφιστείες, τους οδηγεί σε διαρκείς αντιφάσεις με τον ίδιο τον εαυτό τους! Στη μία παράγραφο χρησιμοποιούν ανθρωπολογικά χωρία πατέρων εναντίον της Εξελικτικής θεωρίας, αυθαίρετα ως «απαράβατους όρους», και στην επόμενη παράγραφο τα αναιρούν οι ίδιοι ως αντιφατικά προς άλλους πατέρες. Αμέσως μετά, στη μία πρόταση μας λένε ότι «δεν υπάρχει τρόπος έκφρασης του ταυτόχρονου», και στην αμέσως επόμενη πρόταση, οι ίδιοι, διατυπώνουν μια τέτοια ακριβώς πρόταση, που υποτίθεται ότι… δεν είναι δυνατόν να υπάρξει! Τι να πει κανείς; Είναι προφανής η τυχοδιωκτική πολιτική των Δημιουργιστικών ερμηνειών.
Είναι επίσης προφανές, ότι ο κος Παναγιώτου, έχοντας αντιληφθεί το πρόβλημα που έχει η Δημιουργιστική ερμηνεία, προκειμένου να δικαιολογήσει την ΞΕΚΑΘΑΡΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ κατασκευής σώματος και ψυχής στον άνθρωπο, που ΣΑΦΕΣΤΑΤΑ φανερώνει μια αβίαστη και λογική ερμηνεία της Γενέσεως, καταφεύγει σε υποτιθέμενες γραμματολογικές «αδυναμίες» της ανθρώπινης γλώσσας, για να… αναιρέσει στη συνέχεια ο ίδιος έμπρακτα τους ισχυρισμούς του!
Μήπως όμως, απλώς δεν θεωρήθηκε αναγκαίο από τον Μωυσή, να χρησιμοποιηθεί η λέξη: «άμα» στη Γένεση, και η ερμηνεία θα μπορούσε να είναι πράγματι Δημιουργιστική, ως κάτι «προφανές» για ανθρώπους του παρελθόντος που δεν γνώριζαν την Εξέλιξη;
Και πάλι, η απάντηση είναι ξεκάθαρα ΟΧΙ! Η διατύπωση που υπάρχει, δεν αφήνει περιθώρια στους Δημιουργιστές να ερμηνεύσουν κατά το δοκούν τη Γένεση, χωρίς να οδηγηθούν σε ΑΝΤΟΡΘΟΔΟΞΟ Ωριγενισμό. Γιατί το χωρίο λέει ΞΕΚΑΘΑΡΑ ΚΑΙ ΣΑΦΕΣΤΑΤΑ: «και έγινε ο άνθρωπος ψυχή ζώσα» (Γένεση ). Ποιος; «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ»! Η διατύπωση, τον αναφέρει «άνθρωπο», ΠΡΙΝ από το εμφύσημα! Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί η λέξη: «άνθρωπος», προϋποθέτει ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑ μαζί! Αυτό σημαίνει ότι Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΗΤΑΝ ΟΧΙ ΑΠΛΩΣ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΛΑΣΜΕΝΟΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΟΣ, ήδη πριν από το εμφύσημα! Όμως αυτό το θέμα αναλύεται εκτενώς στο σχετικό μας άρθρο, όπου μάλιστα γίνεται προφανές ότι στην ουσία, ούτε ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αντιφάσκει κατ’ ανάγκην με τον άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, (όπως νομίζει ο κος Παναγιώτου), μιλώντας για κατασκευή σώματος του Αδάμ πριν από την ψυχή. Γιατί ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός έχει δίκιο, αναφορικά με τον Αδάμ (ως πρόσωπο), αλλά ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος έχει δίκιο αναφορικά με τους ΠΡΟΑΔΑΜΙΑΙΟΥΣ ανθρώπους, που ήταν ΗΔΗ ζωντανοί, ΠΡΙΝ ο Αδάμ λάβει μαζί με τη βιολογική ζωή του το Άγιο Πνεύμα, και καταστεί «Υποστατική Αρχή» της ανθρωπότητας.
Συμπερασματικά, και εδώ κάνει λάθος ο κος Παναγιώτου. Η φράση της Γενέσεως, μιλάει ταυτόχρονα για δύο πράγματα: Για τον Αδάμ, και για την ανθρωπότητα ως σύνολο, που ΗΔΗ είχε εξελιχθεί, ΠΡΙΝ ο Αδάμ ζωοποιηθεί «ψυχή και Πνεύματι» από το εμφύσημα του Παντοδυνάμου. Και έτσι απαντάται και το Δημιουργιστικό επιχείρημα, που θεωρεί ότι η Εξελικτική ερμηνεία αντιφάσκει με τις δηλώσεις αγίων πατέρων, που είπαν ότι μαζί με το εμφύσημα του Αγίου Πνεύματος, σχηματίσθηκε και η ψυχή. Η Εξελικτική ερμηνεία, είναι σύμφωνη με όλα αυτά. Μόνο η Δημιουργιστική ερμηνεία «Ωριγενίζει», και έρχεται σε αντίθεση με ένα σωρό αγίους Πατέρες, που μίλησαν για «εμφύσημα Αγίου Πνεύματος«.
Συνεχίζει ο κος Παναγιώτου:
«Τέταρτον, το «δισύνθετον» όχι μόνον δεν αντιτίθεται στην Χριστολογία, αλλά τρόπον τινά «απορρέει» εκ του χριστολογικού δόγματος. Δυστυχώς, οι θιασώτες της «εξελίξεως», καταπολεμώντας το διφυές του ανθρώπου, επιστρατεύουν το τραγικό «θεολογικό» επιχείρημα, ότι «αν ο άνθρωπος ήταν, όπως λένε, δισύνθετος, αν ήταν σύνθεση δύο διαφορετικών φύσεων, τότε ο Χριστός, ο σαρκωθείς Λόγος του Θεού, δεν έχει δύο φύσεις, αλλά τρεις, την Θεότητα και τις δύο ανθρώπινες φύσεις, το σώμα και την ψυχή, την πνευματική ανθρώπινη φύση και την υλική ανθρώπινη φύση! Κάτι τέτοιο, φυσικά, κανείς χριστιανός δεν θα το ισχυριζόταν. Και όμως, αυτοί που μιλούν για δισύνθετο δεν αναλογίζονται ότι αυτό στην πραγματικότητα λένε» [Καλομοίρου, ένθ’ ανωτ., σελ. 74]«
Πράγματι, ο κος Παναγιώτου, εντοπίζει πολύ καλά, το ανθρωπολογικό ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ πρόβλημα, στο οποίο οδηγεί εκείνη η Δημιουργιστική ερμηνεία, που θέλει τη Γένεση να μιλάει ΜΟΝΟ για την ανθρώπινη ψυχή, και όχι για το Άγιο Πνεύμα. Και συνεχίζει:
«Όμως λησμονούν, ως φαίνεται, την απάντησι του ιερού Δαμασκηνού «προς τους λέγοντας· ει δύο φύσεων ο άνθρωπος, ανάγκη επί Χριστού τρεις φύσεις λέγειν». Αξίζει να παρατεθή ένα απόσπασμα αυτής της απαντήσεως, διότι ξεκαθαρίζει κατά τον καλύτερο τρόπο το επίμαχο ζήτημα:
«Ο μεν καθ’ έκαστα άνθρωπος εκ δύο συγκείμενος φύσεων, ψυχής τε και σώματος, και ταύτας αμεταβλήτους έχων εν εαυτώ, δύο φύσεις εικότως λεχθήσεται· σώζει γαρ εκατέρων και μετά την ένωσιν την φυσικήν ιδιότητα. Ούτε γαρ το σώμα αθάνατον αλλά φθαρτόν, ούτε η ψυχή θνητή αλλ’ αθάνατος [13], ούτε το σώμα αόρατον, ούτε η ψυχή σωματικοίς οφθαλμοίς ορατή, αλλ’ η μεν λογική και νοερά και ασώματος, το δε παχύ τε και ορατόν και άλογον. Ου μιας δε φύσεως τα κατ’ ουσίαν αντιδιαιρούμενα· ου μιας άρα ουσίας ψυχή τε και σώμα… Ει δε λέγοιτο ποτε μιας φύσεως ο άνθρωπος, αντί του είδους το της φύσεως παραλαμβάνεται όνομα… Παν γαρ, ό κοινώς και εν πολλοίς θεωρείται, ου τινι μεν πλέον, τινί δε έλαττον υπάρχον, ουσία ονομάζεται. Επεί ουν πας άνθρωπος εκ ψυχής εστί συντεθειμένος και σώματος, κατά τούτο μία φύσις των ανθρώπων λέγεται… Και πάλιν· ου ταυτόν εστί το κατ’ είδος του ανθρώπου εν και το κατ’ ουσίαν ψυχής τε και σώματος εν. Το μεν γαρ κατ’ είδος του ανθρώπου εν την εν πάσι τοις ανθρώποις απαραλλαξίαν ενδείκνυται, το δε κατ’ ουσίαν ψυχής τε και σώματος εν αυτό το είναι αυτών λυμαίνεται εις ανυπαρξίαν αυτά παντελή άγον· η γαρ το εν εις την του ετέρου μεταποιηθήσεται ουσίαν η εξ ετέρων έτερον γενήσεται και αμφότερα τραπήσονται, η επί των ιδίων όρων μένοντα δύο φύσεις έσονται· ου γαρ ταυτόν κατ’ ουσίας λόγον το σώμα τω ασωμάτω… Ούτω και επί του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ου τα μέρη των μερών σκοπούμεν, αλλά τα προσεχώς συντεθέντα, θεότητά τε και ανθρωπότητα» [«Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», Γ΄, (16), 60, (ΕΠΕ 1, 376-380)].
[Νεοελληνική απόδοσις: Ο κάθε άνθρωπος, αποτελούμενος από δύο φύσεις ηνωμένες ασυγχύτως στο πρόσωπό του, δηλαδή από ψυχή και σώμα, δύναται κάλλιστα να χαρακτηρισθή διφυής, εφόσον και κατά την ένωσι των δύο αυτών φύσεων σε μίαν υπόστασι, διασώζονται ασύγχυτα τα φυσικά ιδιώματα εκάστης· διότι, ούτε το σώμα είναι αθάνατον αλλά φθαρτόν, ούτε η ψυχή θνητή αλλά αθάνατος· ούτε πάλι το σώμα είναι αόρατο και η ψυχή ορατή, αλλά η μεν ψυχή είναι λογική, νοερά και άυλος, ενώ το σώμα υλικόν, ορατόν και άλογον. Επειδή λοιπόν αυτά που διαφέρουν κατά την ουσία δεν μπορούν να αποτελούν μίαν φύσι, έπεται ότι και η ψυχή και το σώμα δεν μπορούν να εκληφθούν ως μία ουσία… Εάν παραταύτα, λέγεται ενίοτε πως ο άνθρωπος είναι μία φύσις, τότε ο όρος «φύσις» χρησιμοποιείται προς δήλωσιν του ανθρωπίνου είδους… Διότι κάθε τι που υπάρχει εξ ίσου σε πολλά άτομα λέγεται ουσία. Αφού λοιπόν όλοι οι άνθρωποι έχουν ψυχή και σώμα, αυτό ακριβώς το κοινό (ψυχοσωματικό) γνώρισμα όλων των επί μέρους ανθρώπων, ονομάζεται «μία ανθρωπίνη φύσις»… Επιπλέον: Το να λέγομε ότι η ανθρωπίνη φύσις είναι «μία» ως προς το είδος της, δεν είναι το ίδιο με το να λέγομε ότι είναι μία ως προς την ψυχοσωματική σύστασί της. Διότι όταν λέγεται μία ως προς το είδος της δηλούται απλώς το κοινό γνώρισμα όλων των ανθρώπων· όταν, όμως, λεχθή μία ως προς την ψυχοσωματική σύστασί της, είναι σαν να αρνούμεθα ευθέως την ύπαρξι δύο συστατικών ουσιών· διότι θα υποδηλώνεται είτε ότι η μία ουσία αφωμοίωσε την άλλην είτε ότι συνεχωνεύθησαν οι δύο και προέκυψε κάτι άλλο· μη συγχεομένων όμως της ψυχής και του σώματος, δεν μπορούν παρά να γίνουν δεκτά ως δύο φύσεις· άλλωστε δεν είναι δυνατόν να ταυτίζεται το υλικό με το άϋλον… Στην περίπτωσι, επομένως, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, (όταν ομολογούμε ότι έχει δύο φύσεις) δεν αναφερόμεθα στα μέρη των μερών (δηλ. στην κατ’ ουσίαν υποδιαίρεσι της ανθρωπίνης φύσεώς του σε ψυχή και σώμα) αλλά σε αυτά που άμεσα ηνώθησαν, δηλαδή την θεία φύσι και την ανθρωπίνη]
Εφαρμόζοντας ο ιερός Δαμασκηνός αφόβως την χριστολογική ορολογία επί της ανθρωπολογίας και ερμηνεύοντας τοιουτοτρόπως το πλάσμα, βάσει του Αρχετύπου του [Πρβλ. αγίου Γρηγορίου Νύσσης: «Ου μίαν τινα εικόνα και ομοίωσιν Θεού ο άνθρωπος κέκτηται, αλλά και δευτέραν και τρίτην… και την ενανθρώπησιν του ενός της αγίας Τριάδος Θεού Λόγου σαφώς προγράφων. Και κατ’ εικόνα μεν εστί γυμνή η ψυχή της θεότητος, καθ’ ομοίωσιν δε της του Λόγου σαρκώσεως το σύνθετον της ημών ψυχής τε και του σώματος» (PG 44, 1329).], ομιλεί περί «εκάστης υποστάσεως (ως) δύο φύσεις εχούσης και εν δυσί τελούσης ταις φύσεσι, ψυχής λέγω και σώματος» [Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», Γ΄, (3), 47, (ΕΠΕ 1, 288-290)]. Διότι, κατά τον άγιον Γρηγόριο Νύσσης, «καθ’ ομοίωσιν της του Λόγου σαρκώσεως το σύνθετον της ημών ψυχής τε και του σώματος» [PG 44, 1329]. Κάθε αμφισβήτησις, συνεπώς, του δόγματος του δισυνθέτου απορρέει από την (ανεπίγνωστη, μάλλον) υιοθέτησι – κατ’ ακριβή αναλογία – της προβληματικής των χριστολογικών αιρέσεων.«
Πολύ ωραία, ο άγιος στο ανωτέρω χωρίο, ξεκαθαρίζει ότι ΑΛΛΗ είναι η έννοια της λέξης: «φύση«, όταν αναφέρεται στα «συστατικά«, και άλλη όταν αναφέρεται στο «είδος«! Και βέβαια κοινή και μοναδική είναι η ανθρώπινη φύση, όταν μιλάμε για το είδος μας, αλλά διφυής όταν μιλάμε για τα συστατικά μας!
Στο σημείο αυτό θα υπενθυμίσουμε αυτό που είπαμε και πιο πάνω, για το θέμα των πολυσήμαντων εννοιών των λέξεων: Επειδή στο θέμα αυτό, δεν υπάρχει ενιαίος όρος, που να εκφράζει το πνευματικό «συστατικό» του ανθρώπου που ονομάζουμε ψυχή, και άλλοι το λένε: «συστατικό», άλλοι «ουσία», άλλοι «μέρος», άλλοι «φύση», άλλοι «πνεύμα», άλλοι «ψυχή», άλλοι «πνοή», άλλοι «υπόσταση», κ.ά., υπάρχει μεγάλη σύγχυση, τόσο στα Αγιογραφικά κείμενα, όσο και στην Πατερική, και κυρίως στη σύγχρονη Θεολογική γραμματεία. Πολύ δε περισσότερο, όταν οι λέξεις αυτές, ερμηνεύονται πάντοτε με βάση το συμφραζόμενο, και ΠΟΤΕ αυτόνομα. Γιατί επειδή όλες αυτές οι λέξεις είναι ΠΟΛΥΣΗΜΑΝΤΕΣ, εύκολα παρεξηγούνται και παρερμηνεύονται, και ο καθένας «αποδεικνύει» (υποτίθεται) ό,τι θέλει, προσπερνώντας και σιγώντας, για τις έννοιες που δεν συμφέρουν τη θεωρία του.
Στην προκειμένη περίπτωση, ο κος Παναγιώτου, επιχειρεί να δικαιολογήσει τους Δημιουργιστές, που μιλούν για «εμφύσημα του πνευματικού συστατικού του ανθρώπου», ότι δήθεν δεν είναι αντιπατερικοί! Στην πραγματικότητα όμως και αντιπατερικοί είναι, και αντορθόδοξοι! Γιατί όταν μας λένε ότι αυτό που έβαλε ο Θεός στον άνθρωπο είναι το συστατικό της ψυχής, και όχι το Άγιο Πνεύμα, όπως μας λένε σαφώς πλήθος αγίων πατέρων, τότε μόνο δύο ερμηνείες μπορούν να δοθούν στη φράση τους αυτή:
1. Ότι ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο πνευματικό συστατικό που αποτελεί δική του απόρροια, κάτι που αποτελεί (όπως είδαμε αναλυτικά), ειδωλολατρικό Πλατωνισμό – Ωριγενισμό, και
2. Ότι ο Θεός έπλασε ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΩΜΑ ένα πνευματικό συστατικό, το οποίο ΚΑΤΟΠΙΝ ΕΒΑΛΕ μέσα στο σώμα, ενώνοντας τις δύο (κατά τη σύσταση και όχι κατά το είδος) φύσεις, σε άνθρωπο.
Όπως όμως είδαμε, η δεύτερη αυτή ερμηνεία της Δημιουργιστικής φράσης, έρχεται σε ΣΑΦΗ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ: «Και έπλασε ο Θεός τον άνθρωπον χούν από της γης, και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν«. Είναι τόσο ξεκάθαρη η αναφορά της Γενέσεως, ότι ο Θεός ενεφύσησε «πνοή ζωής» ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, τον οποίο μας ξεκαθαρίζει ότι τον έπλασε «από χώμα της γης», και ΟΧΙ από «χώμα και ψυχή», που δεν αφήνει κανένα περιθώριο στους Δημιουργιστές, να ισχυρίζονται αυτά που ισχυρίζονται, ούτε στη μία, ούτε στην άλλη ερμηνεία του δόγματός τους, περί δήθεν «εισαγόμενης» ψυχής στο σώμα του ανθρώπου, δια τους εμφυσήματος. Και ούτε οι σοφιστείες, περί δήθεν «αδύνατης» διατύπωσης του ταυτόχρονου, στέκουν, όπως είδαμε, μια και η λέξη «άμα», μπορεί κάλλιστα να εισαχθεί και να δείξει το ταυτόχρονο. Οι Δημιουργιστές εδώ, ενώ διϋλίζουν τον κώνωπα, καταπίνουν την καμήλα!
Η διατύπωση της Γενέσεως, δεν αφήνει περιθώριο σε κανέναν να πει, ότι η ψυχή «εισήχθη». Από τη στιγμή που ο άνθρωπος ήταν ΗΔΗ άνθρωπος, δεν μπορούν να μας μιλούν για «σύσταση του ανθρώπου εκ χώματος και εμφυσήματος». Η Γένεση είναι ξεκάθαρη, ότι ο άνθρωπος πλάσθηκε «εκ χώματος της γης» ΜΟΝΟ, και στη συνέχεια του εμφυσήθηκε το Άγιο Πνεύμα δια του εμφυσήματος, ενώ ΗΔΗ ήταν άνθρωπος, δηλαδή ζωντανός εκ σώματος και ψυχής.
Αυτή η διατύπωση, δείχνει ξεκάθαρα δύο πράγματα, τα οποία έχουμε αναλύσει εκτενώς στο σχετικό μας άρθρο:
1. Ότι τη στιγμή που ο Θεός έδινε το εμφύσημα του Αγίου Πνεύματος στην ανθρώπινη φύση, υπήρχαν ΗΔΗ ζωντανοί άνθρωποι, πλασμένοι κατ’ εικόνα Θεού και
2. Ότι όσον αφορά ειδικότερα τον Αδάμ ως υπόσταση, το εμφύσημα του Θεού, του έδωσε ψυχή, όχι «δια εισαγωγής», όπως μας λένε οι Δημιουργιστές, αλλά ΔΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ της, από τη ζωοποίηση του σώματος, ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ («άμα») με το σώμα. Από τη στιγμή της δημιουργίας του ο Αδάμ, δημιουργήθηκε από τον Θεό αποτελούμενος εκ σώματος και ψυχής, και από την ίδια εκείνη στιγμή είχε το Άγιο Πνεύμα ως «εμβόλιμο» συστατικό της «καθ’ ομοίωσιν» ύπαρξής του, όπως το λαμβάνει κάθε βαπτισμένος σήμερα. Η δε κατασκευή της ψυχής, γίνεται από την «πνοή ζωής» του Θεού, που ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΣΑΓΕΙ ψυχή στο ανθρώπινο σώμα. Μιλάμε για ψυχή η οποία σχηματίζεται ταυτόχρονα με το ζωντάνεμα του σώματος, από τις ίδιες τις διεργασίες του σώματος. Γι’ αυτό και λέμε ότι ΚΑΙ Η ΨΥΧΗ ΕΙΝΑΙ ΕΚ ΧΩΜΑΤΟΣ, γι’ αυτό και η Γένεση λέει σαφώς, ότι ο άνθρωπος πλάσθηκε «εκ χώματος της γης», και δεν προσθέτει ως ξεχωριστό συστατικό του την ψυχή.
Το ότι η ψυχή είναι άλλο συστατικό, δεν σημαίνει ότι είναι «εισαγόμενο» από τον Θεό, αλλά ότι πλάθεται από το εμφύσημα του Θεού, με το ζωντάνεμα του σώματος.
Στο παραπάνω κείμενο ο κος Παναγιώτου, στην παραπομπή Νο 13 συμπληρώνει τα εξής:
«Το περί αθανασίας της ψυχής δόγμα ουδεμία πλατωνική επίδρασι ενέχει, διότι ενώ στον πλατωνισμό η ψυχή θεωρείται «απόρροια» της θείας ουσίας, φύσει θεία και αθάνατος, (άρα συνεπαγομένη τον πανθεϊσμό), κατά την Ορθόδοξο Πίστι η ψυχή, ως κτιστή, «αθάνατος εστίν, ου δήπου φύσει αλλά χάριτι» (αγίου Αθανασίου του Παρίου, «Επιτομή των Θείων της Πίστεως Δογμάτων», Λειψία ͵αωςʹ, σελ. 266). Επειδή, όμως, το χάριτι αθάνατον της ψυχής είναι, κατά θείαν βουλήν, αμετάκλητον – δεν πρόκειται δηλαδή κάποια ψυχή να ανακληθή θεόθεν «εις το μη ον», αλλά θα παραμείνη εσαεί αναλλοίωτος ουσία – δύναται (καταχρηστικώς) να γίνεται λόγος περί αυτής ως «αθανάτου κατά φύσιν μενούσης» (αγίου Γρηγορίου Παλαμά, «Περί θεοποιού μεθέξεως», 8, – «Συγγράμματα», έκδ. «Κυρομάνος», Θεσσαλονίκη 1994, τόμ. Β΄, σελ. 144). Η τελευταία επισήμανσις κρίνεται σκόπιμη, διότι εκτός των άλλων οι φιλο-εξελικτικοί – παρερμηνεύοντας την περί «σαββατισμού» της ψυχής πατερική διδασκαλία – υποστηρίζουν έναν παρηλλαγμένο θνητοψυχισμό («ψυχοπαννυχία»)«.
Και για το πρώτο μέρος της παραπομπής, καμία αντίρρηση δε υπάρχει από τη μεριά των Ορθοδόξων Εξελικτών. Η τελευταία όμως πρότασή του, δεν είναι αλήθεια, όσον αφορά τους Ορθόδοξους Εξελικτές, γιατί δεν είμαστε θνητοψυχίτες. Και αν μια μερίδα «φιλοεξελικτικών» είναι, τότε δεν είναι Ορθόδοξοι, όπως ακριβώς δεν είναι Ορθόδοξοι, η μερίδα εκείνων των Δημιουργιστών ισχυρίζεται ότι η ψυχή είναι «απόρροια» του Θεού. Όπως λοιπόν δεν είναι σωστό να γενικεύεται η Ωριγενική ομάδα των Δημιουργιστών, ομοίως, δεν είναι σωστό να γενικεύεται μια τυχόν θνητοψυχική ομάδα Εξελικτών.
Συνεχίζει ο κος Παναγιώτου με το παρακάτω κείμενο του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά:
«Πέμπτον, όσον αφορά στην ερμηνεία του χωρίου: «Και έπλασεν ο Θεός τον άνθρωπον, χουν από της γης, και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν» (Γεν. β΄ 7), το πλέον ενδεδειγμένο θεολογικό της πλαίσιο αποτελεί η συνοπτική περί ψυχής διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά:
«Πάσα λογική και νοερά φύσις, είτ’ αγγελικήν είποι τις είτ’ ανθρωπίνην, ουσίαν έχει την ζωήν, δι’ ην και διαμένοι επίσης καθ’ ύπαρξιν αθάνατος, διαφθοράν ουκ επιδεχομένη. Αλλ’ η μεν εν ημίν λογική και νοερά φύσις ου μόνον ουσίαν έχει την ζωήν, αλλά και ενέργειαν· ζωοποιεί γαρ και το συνημμένον σώμα, δι’ ό και τούτου λέγοιτ’ αν ζωή· και όταν τούτου λέγηται ζωή, προς έτερον η ζωή λέγεται και ενέργεια εστίν αυτής· προς γαρ έτερον ουδέποτ’ αν λέγοιτο ουσία καθ’ αυτήν… Η των αλόγων ζώων εκάστου ψυχή, ζωή εστί του κατ’ αυτήν εμψύχου σώματος· και ουκ ουσίαν αλλ’ ενέργειαν έχει ταύτα την ζωήν, ως προς έτερον ούσαν αλλ’ ου καθ’ αυτήν. Αύτη γαρ ουδέν έτερον έχουσα οράται, ότι μη τα ενεργούμενα δια του σώματος· δι’ ό και λυομένω τούτω, συνδιαλύεσθαι ανάγκη· θνητή γαρ εστι του σώματος ουχ ήττον, επεί παν όπερ εστί, προς το θνητόν εστί τε και λέγεται. Δι’ ό και θανόντι συναποθνήσκει. Η των ανθρώπων εκάστου ψυχή, έστι μεν και του κατ’ αυτήν εμψύχου σώματος ζωή και ζωοποιόν έχει την ενέργειαν, αλλά και ουσίαν έχει την ζωήν ως ζώσα καθ’ αυτήν. Έχουσα γαρ οράται την λογικήν και νοεράν ζωήν, φανερώς ετέραν ούσαν παρά την του σώματος και των όσα δια του σώματος. Δι’ ό και λυομένου του σώματος αύτη ου συνδιαλύεται [18]· προς δε τω μη συνδιαλύεσθαι και αθάνατος διαμένει, ως μη προς έτερον ορωμένην, αλλ’ ουσίαν έχουσα την καθ’ αυτήν ζωήν» [«Κεφάλαια ρν΄, Φυσικά και Θεολογικά», 30-32, (Συγγρ., τόμ. Ε΄, σελ. 51-52)][19].
[Νεοελληνική ελευθέρα απόδοσις: Κάθε λογική και νοερά φύσις, είτε αγγέλου είτε ανθρώπου, έχει την ζωή ως ουσία, λόγω της οποίας παραμένει αθάνατη, ως ανεπίδεκτη φθοράς ύπαρξις. Η νοερά, όμως, και λογική φύσις ημών των ανθρώπων (δηλ. η ψυχή) δεν έχει την ζωή μόνον ως ουσία, αλλά και ως ενέργεια, δια της οποίας ζωοποιεί και το ενωμένο (με την ψυχή) σώμα, και αυτή είναι η «βιολογική» ζωή· όταν λοιπόν ο όρος «ζωή» χρησιμοποιήται εν «βιολογική» εννοία δηλώνεται πάντοτε η κατ’ ενέργειαν σχέσις της ψυχής προς το σώμα… Η ψυχή των αλόγων ζώων ταυτίζεται με την «βιολογική» τους ζωή· διότι τα άλογα ζώα δεν έχουν ψυχική ουσία παρά μόνον ψυχική ενέργεια, που υφίσταται μόνον σε σχέσι προς το σώμα. Η ψυχή τους, συνεπώς, «εξαντλείται» στο βιολογικό της περιεχόμενο, διο και η διάλυσις του σώματος τους συνεπάγεται την «διάλυσι» της ψυχής τους. Αφού η ψυχική ενέργεια υπάρχει μόνον σε σχέσι προς το θνητό σώμα, έπεται ότι είναι εξίσου θνητή με το σώμα. Πεθαίνοντας λοιπόν το σώμα των ζώων πεθαίνει και η ψυχή τους. Η ψυχή, όμως, του ανθρώπου έχει βεβαίως και βιολογικό περιεχόμενο, λόγω της ζωοποιούσης το σώμα ενεργείας της, αλλ’ έχει επί πλέον και ιδίαν οντότητα («ασχέτως» προς το σώμα) λόγω της ουσίας της. Η ανθρωπίνη, επομένως, ψυχή δεν περιορίζεται στο «βιολογικό» της περιεχόμενο, αλλά έχει και (ασώματη) λογική και νοερά ζωή. Γι’ αυτό και δεν πεθαίνει μαζί με το σώμα, αλλά παραμένει αναλλοίωτη και αθάνατη, αφού η ύπαρξίς της δε συναρτάται από το σώμα, αλλά από την ιδιαιτέρα ουσία της.]
Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι μεταξύ της κτιστής φύσεως των (λοιπών) εμψύχων όντων, και της κτιστής φύσεως του ανθρώπου «χάσμα εστήρικται», και τούτο διότι η αθάνατος ουσία της ψυχής του ανθρώπου, ως πρωτογενές φυσικό συστατικό της υπάρξεώς του (υφιστάμενον, ως προελέχθη, «άμα τω σώματι»), απουσιάζει από την υπόλοιπη έμψυχη κτίσι. Οπότε ο άνθρωπος υπερέχει εκ μόνης της φυσικής του συστάσεως πάσης της προ αυτού κτίσεως.«
Τα πολύ σωστά που παραθέτει εδώ πιο πάνω ο κος Παναγιώτου, δεν αποδεικνύουν τίποτα δημιουργιστικό, γιατί ΔΕΝ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ σε τίποτα με την Εξελικτική θεώρηση της Χριστιανικής πίστης. Από τη στιγμή που ο Θεός έπλασε τον ΠΡΟΑΔΑΜΙΑΙΟ άνθρωπο «κατ’ εικόνα» Του, δηλαδή μορφώνοντας την υπόστασή του με το «καλούπι» της ανθρώπινης υπόστασης του Χριστού, τον ξεχώρισε από τα ζώα, και έδωσε έτσι «ουσία» στην ψυχή του. Αυτό όμως, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει, ότι δεν συγγενεύει βιολογικά με τα ζώα. Άλλη η βιολογική συγγένειά του με αυτά, και άλλη η πνευματική συγγένειά του με τον Θεό, λόγω του κατ’ εικόνα. Και αυτή ακριβώς είναι η διαφορά. Βιολογικά συγγενεύει με τα ζώα, αλλά πνευματικά τον χωρίζει χάσμα απ’ αυτά.
Στο ανωτέρω κείμενο, στην παραπομπή Νο 18 γράφει τα εξής:
«Υποστηρίζεται συχνά (και από τους φιλο-εξελικτικούς) ότι η διδασκαλία περί διατηρήσεως ζωντανής και αυτοσυνειδήτου της ψυχής μετά θάνατον σχετικοποιεί το γεγονός του θανάτου, απονοηματοδοτώντας κατ’ επέκτασιν την προσδοκία της Αναστάσεως. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Η υπόστασις (πρόσωπον) του θνήσκοντος, διατηρούσα ενεργό την αυτοσυνειδησία της εν τη μια αθανάτω ουσία της, δηλαδή την ψυχή, δεν βιώνει την διάζευξι της ψυχής από το σώμα «πλατωνικώς» (ως «λύτρωσι» δηλαδή εκ του σώματος – «σήματος»), αλλά ως το «φοβερώτατον … μυστήριον· πως ψυχή εκ του σώματος βιαίως χωρίζεται εκ της αρμονίας, και της συμφυίας ο φυσικώτατος δεσμός θείω βουλήματι αποτέμνεται»· μολονότι λοιπόν η ψυχή «λέλυται του σώματος και των δι’ αυτού παθημάτων, της μέντοι φυσικής προς αυτό σχέσεως ουδ’ οπωσούν διεζεύχθη. Και αποπτάσα γαρ έτι προς το οικείον ενδιαίτημα τείνει το όμμα, καν διαλυθή προς τα εξ ων συνετέθη, λέγω δη τα στοιχεία, καν ότι ουν υποστή, δεσμός τις άρητος διϊκνείται μέσος, συνάπτων αυτήν τω οικείω σώματι, και τοις μερισαμένοις στοιχείοις, εξ ων και αύθις αυτό περιθήσει» (αγίου Μάρκου Ευγενικού, «Περί Αναστάσεως» – «Θεολογία», τόμ. ΚΒ΄, τεύχος Α΄, σελ. 56). Προσδοκούσα έτσι την ανάστασι του σώματος, και όχι του «συναμφοτέρου» (όπως υποστηρίζεται), καθόσον «του πεπτωκότος και θανόντος η ανάστασις, ουχί δε του αεί εστώτος, και εν αφθαρσία διαμένοντος, οίόν περ εστίν η ψυχή» (Μ. Φωτίου, «Επιστολή Η΄», ιδ΄, – PG 102, 645)«.
Και πάλι αυτό δεν έχει καμία σχέση με την Ορθόδοξη Εξελικτική θεώρηση, και δεν διαφωνούμε σε αυτό με τον κο Παναγιώτου, άρα ούτε με αυτό αποδεικνύει κάτι.
Επίσης, στην παραπομπή Νο 19 γράφει τα εξής:
«Ας μας συγχωρηθή στο σημείο αυτό η (υπό μορφήν αποδεικτικού συλλογισμού) διατύπωσις μιας απορίας επί του διαλόγου της Θεολογίας με τις Ανθρωπολογικές Επιστήμες: Κατά το ανωτέρω κείμενο του αγίου Γρηγορίου Παλαμά, η «ψυχή» του ανθρώπου διακρίνεται σε «ουσία» και «ενέργεια», όπως άλλωστε και το Αρχέτυπό της, αφού «κατ’ εικόνα εστί γυμνή η ψυχή της θεότητος» (αγίου Γρηγορίου Νύσσης, PG 44, 1329). Όπως, λοιπόν, η θεότης, θεοπρεπώς διακρινομένη σε «ουσία» και «ενέργεια», γνωρίζεται μόνον κατ’ ενέργειαν (δυνάμει της «σχέσεως» Θεού και ανθρώπου), ουδέποτε όμως κατ’ ουσίαν (αφού – εξαιρέσει της εν Χριστώ υποστατικής ενώσεως – δεν «κοινωνείται» η θεία ουσία από τον άνθρωπο,), έτσι και η ψυχή μπορεί να γνωσθή μόνον κατ’ ενέργειαν, στην σχέσι της δηλαδή προς το σώμα («προς έτερον»)· όχι, όμως, και κατ’ ουσίαν, αφού η ουσία της υπάρχει «καθ’ αυτήν» και ουδέποτε «προς έτερον». Όμως, η γνώσις της ενεργείας της ψυχής δεν συνεπάγεται και την αποδοχή ουσίας της (περίπτωσις των αλόγων εμψύχων). Λόγω λοιπόν του αδυνάτου επιστημονικής επιβεβαιώσεως της ψυχής ως ουσίας, πως μπορεί η Επιστήμη να αναχθή σε μία κοινή με την Θεολογία «βιοηθική» κατανόησι του ανθρώπου;«
Και πάλι εδώ ο κος Παναγιώτου κάνει ένα λογικό άλμα. Γιατί η Επιστήμη δεν κάνει «Θεολογική» διατύπωση της ουσίας της ψυχής, αλλά ΚΑΘΑΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ανάλυση της κατασκευής του σώματος. Είναι προφανής η σύγχυση που δημιουργείται στη σκέψη των Δημιουργιστών, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν την επιστήμη… Θεολογικά, και να μας επιρρίψουν την άδικη κατηγορία ότι προσδιορίζουμε τη Θεολογία… βιολογικά! Ας μην επιρρίπτουν λοιπόν οι Δημιουργιστές τη δική τους σύγχυση σ’ εμάς, και ας ξεκαθαρίσουν στο μυαλό τους, ότι μιλάμε για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα, όταν μιλάμε για Επιστήμη και Θεολογία.
Με τη συνέχεια του κειμένου του, ο κος Παναγιώτου έρχεται (εν μέρει) στα λόγια μας, παραθέτοντας χωρίο του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, που λέει σαφώς, ότι το εμφύσημα ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ψυχή, και δεν ήταν αυτό καθεαυτό ψυχή. Αλλά ας δούμε πρώτα το κείμενο, και το σχολιάζουμε περισσότερο μετά:
«Πότε, όμως, η αθάνατος ουσία της ανθρωπίνης ψυχής έλαβε την αρχή της; Σύμπασα η πατερική παράδοσις ορίζει ως «στιγμή» δημιουργίας της μιας εκ των δύο συστατικών ουσιών του ανθρώπου το «ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν» (Γέν. β΄ 7) [20]. Χαρακτηριστικώς τονίζει ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς «μη το παν σχείν (τον άνθρωπον) εκ της ύλης ταύτης και του κατ’ αίσθησιν κόσμου, καθάπερ τάλλα των ζώων αλλά το σώμα μόνον· την δε ψυχήν εκ των υπερκοσμίων, μάλλον δε παρ’ αυτού του Θεού δι’ εμφυσήματος απορήτου ως μέγα τι… αποτέλεσμα» [«Κεφάλαια εκατόν πεντήκοντα», 24, (Συγγρ., τόμ. Ε΄, σελ. 48).]. Αρκεί να προσεχθή το εξής λεπτό δογματικό σημείο: Υπό την φράσι «πνοήν ζωής» δηλούται κατά τους Πατέρας η άκτιστος θεία ενέργεια, η οποία δεν καθίσταται αυτή καθ’ εαυτήν ψυχή του ανθρώπου, αλλά εμφυσουμένη «εις το πρόσωπον» [22] του Αδάμ δημιουργεί την αθάνατη νοερά και λογική ουσία του. Προσφυέστατα, λοιπόν, επισημαίνεται στην εκκλησιαστική γραμματεία: «μηδείς υπονοείτω, ότι το πνεύμα, όπερ ενεφύσησεν ο Θεός εν τω ανθρώπω, εκείνο εγένετο ψυχή· μη γένοιτο· αλλά το πνεύμα εκείνο ψυχήν εδημιούργησεν … λογικήν και νοεράν … (ήτις) αείζωος υπάρχει και ατελεύτητος» [«Περί όρων», ζ΄, (PG 28, 545-548). (Το σπουδαίο αυτό έργο απεδίδετο εκ παραδόσεως στον Μ. Αθανασίο). Πρβλ. Διοδώρου Ταρσού, «Αποσπάσματα εκ των Σειρών: εις την Γένεσιν», (PG 33, 1565)].«.
Παραδέχεται εδώ σαφώς ο κος Παναγιώτου, ότι αυτό που λένε ορισμένοι Δημιουργιστές, περί «απόρροιας» της ψυχής από τον Θεό, είναι λάθος, και το απορρίπτει. Έτσι μένει μόνο μία ερμηνεία, για τη Δημιουργιστική εξήγηση, της κατασκευής της ψυχής. Και είναι αυτή που λέει, ότι πρώτα κατασκευάστηκε το σώμα του ανθρώπου, και ΜΕΤΑ η ψυχή! Όχι ταυτόχρονα! Όπως όμως είδαμε προηγουμένως, και όπως ο ίδιος παραδέχθηκε στην αρχή, με λόγια του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού: «Η διδασκαλία της Εκκλησίας είναι ότι «άμα (ταυτόχρονα) το σώμα και η ψυχή πέπλασται» [Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», Β΄, (12), 26, (ΕΠΕ 1, 210)]«. Πρόκειται για ένα από τα μεγάλα προβλήματα της Δημιουργιστικής ερμηνείας της Γενέσεως, το οποίο (όπως είδαμε στην αρχή) ο κος Παναγιώτου προσπάθησε να «λειάνει», με το εσφαλμένο επιχείρημα ότι δήθεν δεν μπορεί να διατυπωθεί φράση που να περιγράφει ταυτόχρονη κατασκευή σώματος και ψυχής! Μία φράση όμως που εδώ ξεκάθαρα ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κατάφερε να διατυπώσει πολύ ωραία! Συνεπώς, η Δημιουργιστική ερμηνεία, είναι αντίθετη από τη διδασκαλία της Εκκλησίας, που σαφώς δηλώνει ταυτόχρονη κατασκευή σώματος και ψυχής! Και μάλιστα, δια στόματος όχι μόνο του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού, αλλά και κατά παραδοχήν του κου Παναγιώτου!
Είναι φοβερός ο τρόπος, με τον οποίο, αυτοί οι Δημιουργιστές που επικαλούνται τους αγίους Πατέρες και τη διδασκαλία της Εκκλησίας, εμμένουν να παραβαίνουν τους όρους της Ορθόδοξης πίστης, χάριν των ερμηνευτικών τους εμμονών, και κρίνονται από τα ίδια τους τα λόγια!
Σε αντίθεση με την προβληματική και αντορθόδοξη Δημιουργιστική ερμηνεία, η εξελικτική ερμηνεία, δεν έχει κανένα πρόβλημα με τη διατύπωση: «και έγινε ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν» ούτε με το «και ενεφύσισεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής…», επειδή δεχόμαστε ότι η ψυχή κατασκευάστηκε ΜΑΖΙ με το σώμα, και εδώ απλώς γίνεται αναφορά των συστατικών της κατασκευής αυτής και η ειδική πρόνοια του Θεού, να μετασκευάσει τον ήδη ζωντανό άνθρωπο σε «καθ’ ομοίωσιν» πλάσμα, όταν ταυτόχρονα με τη δημιουργία του Αδάμ, του έδωσε και το Άγιο Πνεύμα.
Στο ανωτέρω απόσπασμα, στην παραπομπή Νο 20, ο κος Παναγιώτου συμπληρώνει τα εξής πολύ σωστά, που επιβεβαιώνουν την Εξελικτική ερμηνεία για το σκοπό της περιγραφής της Γενέσεως, που είναι να μας ξεκαθαρίσει ποια είναι τα ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ του ανθρώπου (δημιουργώντας συγγένειες εκ χώματος και πνεύματος), και όχι να μας αναλύσει τη βιολογική του κατασκευή, όπως θέλουν να πιστεύουν οι Δημιουργιστές:
«[20] Σχολαστική παράθεσις των σχετικών πατερικών παραπομπών κρίνεται περιττή· αρκεί να προσφύγη κανείς σε οιονδήποτε πατερικό σχολιασμό του εν λόγω βιβλικού χωρίου για να διαπιστώση του λόγου το αληθές. Την παραδοσιακή πατερική ερμηνεία του χωρίου συνοψίζει ο ιερός Δαμασκηνός στην κλασσική φράσι του: «εκ γης μεν το σώμα διαπλάσας, ψυχήν δε λογικήν και νοεράν δια του οικείου εμφυσήματος δους αυτώ» («Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», Β΄, (12), 26 – ΕΠΕ 1, 210).«.
Επίσης, στην παραπομπή Νο 22, ο κος Παναγιώτου μας κάνει μία άλλη πολύ σωστή και χρήσιμη παρατήρηση, που μόνο προφητικά μπορούμε να την εκλάβουμε με τη σημερινή έννοια της λέξεως πρόσωπο:
«[22] Ο όρος «πρόσωπον», εν προκειμένω, δεν έχει το περιεχόμενο που του αποδίδει η σύγχρονη «περσοναλιστική» θεολογική σκέψις, αλλ’ έχει την βιβλική έννοια της σωματικής μορφής. Πρβλ.: «ούτος έοικεν ανδρί κατανοούντι το πρόσωπον της γενέσεως αυτού εν εσόπτρω» (Ιακ. α΄ 23)«.
Στο ίδιο «μήκος κύμματος» στη συνέχεια του άρθρου, δίνονται από τον κο Παναγιώτου και άλλες πατερικές δηλώσεις, για το ότι η ψυχή δεν είναι άκτιστη ως απόρροια του Θεού, αλλά κτιστή ως κατασκευή του εμφυσήματος του Θεού, του Αγίου Πνεύματος:
«Συναφώς και ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας διερωτάται: «Το δε εμφυσηθέν εξ αυτού πάντως που είναι νοείται και ίδιον αυτού… Πως αν το εκ του Θεού πνεύμα μεταβέβληται εις φύσιν ψυχής;» [«Κατά Ανθρωπομορφιτών», 2, (PG 76, 1081).]. Και ο Μ. Φώτιος, ερμηνεύοντας τον άγιο Γρηγόριο Θεολόγο, τονίζει πως μεταξύ «θείας πνοής» και «ψυχής ζώσης» πρέπει να υπονοηθή δημιουργική πράξις [25]. Επομένως, «δια του ειπείν “ενέπνευσεν ο Θεός και εγένετο ο άνθρωπος”, έδειξεν ότι έχει ο Θεός και πνεύμα και το πνεύμα τούτο δημιουργόν εστί· δημιουργός δε των ψυχών μόνος ο Θεός» [Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, «Διάλεξις προς τους αθέους Χιόνας», 8, (Συγγρ., τόμ. Γ΄, σελ. 154).]. Ως προς δε την φράσι «ψυχήν ζώσαν», ερμηνεύων ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι η «ψυχή» είναι «ουσία τις ασώματος και αθάνατος πολλήν προς το σώμα την υπεροχήν κεκτημένη, και τοσαύτην, όσην εικός το ασώματον του σώματος»· ταυτοχρόνως, όμως, είναι και «ζωτική δύναμις», γι’ αυτό η Γένεσις την χαρακτηρίζει «ζώσαν, τούτ’ έστιν ενεργούσαν, και την εαυτής τέχνην δια της των μελών κινήσεως επιδείκνυσθαι δυναμένην» [27]. Και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, επίσης, βλέπει στην «ζώσαν ψυχήν» την κτιστή ουσία της ψυχής, «την αείζωον, αθάνατον, ταυτόν δ’ ειπείν λογικήν· η γαρ αθάνατος λογική· και ου τούτο μόνον αλλά και κεχαριτωμένην θείως. Τοιαύτη γαρ η όντως ζώσα ψυχή» [«Αποδεικτικός Λόγος Β΄», 8, (Συγγρ., τόμ. Α΄, σελ. 85).], διακρίνων έτσι μεταξύ «(ακτίστου) χάριτος πνεύματος ουρανίου, (κτιστής) ψυχής λογικής και (κτιστού) γηίνου σώματος» [«Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων», 1, 3, 43, (Συγγρ., τόμ. Α΄, σελ. 454).].«
Και στα ανωτέρω πολύ σωστά, προσθέτει ο κος Παναγιώτου τις εξής δύο πολύ σωστές παραπομπές:
«[25] «Ο θείος Γρηγόριος έλεγε· “Παρ’ εαυτού δε πνοήν ενθείς, ό δη νοεράν ψυχήν και εικόνα Θεού οίδεν ο λόγος…” Κανταύθα πνοήν ειπών ενθείς (ό την δημιουργικήν ισχύν επείχε της ψυχής), αντί του ταύτην τη ερμηνεία την διάνοιαν κατά μερισμόν και διάστασιν εξαπλώσαι, συνοπτικώς απεφήνατο λίαν… διαπλούμενος δ’ αν τω νοήματι έφη· “ήτις την νοεράν ψυχήν εδημιούργησέ τε και προήγαγεν, ην εικόνα Θεού οίδεν ο λόγος”». («Αμφιλόχια», λς΄, – PG 101, 257).
[27] «Εις την Γένεσιν», Ομιλία ΙΓ΄ β΄-γ΄, (PG 53, 107). Η υπό του Μωϋσέως παράλληλος χρήσις της φράσεως και για την άλογη έμψυχη κτίσι προϋποθέτει την διαφορά μεταξύ «ουσίας» και «ενεργείας» της ψυχής, όπως την αναλύει στο προπαρατεθέν απόσπασμά του ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς.«.
Και πάνω που ο κος Παναγιώτου μας τα έγραφε τόσο ωραία, και παρέθετε κείμενα αγίων Πατέρων, ξαφνικά εδώ προς το τέλος, τον ξαναπιάνει το «δημιουργιστικό» του, και αρχίζει και πάλι να συγχέει θέματα και έννοιες, ως εξής:
«Συνεπώς, μεταξύ της κτιστής φύσεως του ανθρώπου και της φύσεως παντός «ανθρωποειδούς» δεν μπορεί να υπάρχη εξελικτική εξάρτησις, εφ’ όσον «η μεν των κτηνών (ψυχή) εκ γης έλαβε την δημιουργίαν… Ο δε άνθρωπος εκ της θείας εμπνεύσεως έσχηκε την ψυχήν» [«Περί όρων», ζ΄, (PG 28, 545).]· οπότε με αποδεδειγμένη θεολογικώς την κτίσι της ψυχής δια του θείου εμφυσήματος, απορρίπτεται η ύπαρξις βιολογικού «προγόνου» του Αδάμ, «ως αν μη αυτός εαυτού προγενέστερός τε και νεώτερος γένοιτο, του μεν σωματικού προτερεύοντος εν αυτώ, του δε ετέρου εφυστερίζοντος» [Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, «Περί κατασκευής του ανθρώπου», κθ΄, (PG 44, 233).]. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον, (οι ασπαζόμενοι την «εξελικτική θεωρία» Ορθόδοξοι), απορρίπτουν μετ’ εμμονής την πατερική ερμηνεία του Γεν. β΄ 7, για να μην αναγκασθούν, δηλαδή, να αποδεχθούν τον «ιστορικό Αδάμ» ως την απαρχή της ψυχοσωματικής οντότητος του ανθρώπου.«.
Δηλαδή για μια φορά ακόμα, ο κος Παναγιώτου, όχι μόνο δεν αντιλαμβάνεται την αντιπατερικότητα της θέσεώς του, περί προγενέστερης κατασκευής σώματος από την ψυχή, και περί εμφυσήματος στον ΗΔΗ ζωντανό άνθρωπο, δια της ψυχοσωματικής κατασκευής του Αδάμ, αλλά προχωρεί σε νέες συγχύσεις των εννοιών της Βιολογίας και της Θεολογίας! Από πού και ως πού, η βιολογική συγγένεια με τα ζώα, εμποδίζεται, εξ αιτίας της πνευματικής συγγένειας με τον Θεό; ΞΕΧΝΑΕΙ, ότι στην αρχή, ο ίδιος παρέθετε χωρία, για τη συγγένεια με την υλική κτίση δια του σώματος! Ακατανόητα τα λογικά άλματα του Δημιουργισμού!
Μάλιστα, επιστρατεύεται εδώ από τον κο Παναγιώτου ο λόγος του αγίου Γρηγορίου Νύσσης: «ως αν μη αυτός εαυτού προγενέστερός τε και νεώτερος γένοιτο, του μεν σωματικού προτερεύοντος εν αυτώ, του δε ετέρου εφυστερίζοντος«, για να δείξει ότι δεν είχε ο Αδάμ προγόνους. Όμως ο άγιος εδώ λέει: «αυτός εαυτού προγενέστερος…». Μιλάει για τον ίδιο τον Αδάμ, ότι δεν ήταν προγενέστερος του εαυτού του, και όχι για άλλους! Άλλωστε, γράφοντάς τα αυτά ο άγιος Γρηγόριος (αλλά και άλλοι άγιοι πατέρες), δεν ήταν δυνατόν να γνωρίζουν στην εποχή τους, την ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ πραγματικότητα, ότι ο Αδάμ είχε προγόνους! Το να θεωρήσουν τον Αδάμ ως πρώτο και βιολογικά, ήταν για τους αρχαίους μία πολύ βολική απάντηση στις γενεαλογικές τους ανησυχίες. Πρόκειται για τη βασική επιστημονική παρανόηση που είχαν όλοι οι άγιοι του παρελθόντος, όταν δεν υπήρχε ακόμα η Παλαιοντολογία και η Γενετική, οι οποίες απέδειξαν ότι ο άνθρωπος έχει προέλθει δια της Εξελίξεως, και μάλιστα δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν από τον Αδάμ! Όμως ο κος Παναγιώτου, παρά το ότι υπάρχουν οι ατράνταχτες αποδείξεις για το ΓΕΓΟΝΟΣ αυτό, κλείνει τα μάτια στις αποδείξεις, και με ερμηνευτικές αλχημείες προσπαθεί να αποδείξεις το ψεύδος ως αλήθεια! Εάν ένα κείμενο μπορεί να ερμηνευθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους, ΔΕΝ θα επιλέξουμε, εκείνον που συγκρούεται με τις αποδείξεις, αλλά εκείνον που συμφωνεί με αυτές! Όμως οι Δημιουργιστές, επιλέγουν τον αποδεδειγμένα εσφαλμένο τρόπο, μόνο και μόνο επειδή μερικοί άγιοι πριν από μιάμισι χιλιετία, δεν γνώριζαν τη σημερινή επιστημονική πραγματικότητα, και το ερμήνευαν με την εσφαλμένη επιστημονική γνώση της εποχής τους!
Εμείς οι Ορθόδοξοι Εξελικτές, με σοβαρότητα, λαμβάνουμε υπ’ όψιν, όχι μόνο τι είπαν μερικοί πατέρες πριν από 1500 χρόνια, αλλά και τις ΑΝΑΜΦΙΣΒΗΤΗΤΕΣ αποδείξεις της Επιστήμης, και ΜΕΤΑ εξετάζουμε ποια είναι η ορθή ερμηνεία ενός κειμένου. Δεν ξεκινάμε να ερμηνεύουμε το κείμενο (σαν τους Δημιουργιστές), με κλειστά τα μάτια στις αποδείξεις, ούτε μετά προσπαθούμε να προβιβάσουμε εσφαλμένες επιστημονικές γνώσεις του παρελθόντος, σε «αλάθητους χρησμούς», κάτι εντελώς ανάρμοστο με την Ορθόδοξη πίστη, που δεν αποδέχεται «παπικά αλάθητα«. Και μόνο η κακή χρήση των πατερικών κειμένων ως «αλάθητων» που κάνουν οι Δημιουργιστές, αποτελεί έκπτωση από την Ορθοδοξία! Αλλά και το να κλείνει κάποιος τα μάτια στις επιστημονικές αποδείξεις, χάριν κολλήματος σε παγιωμένες εσφαλμένες ερμηνείες, είναι αντίθετο από την Ορθόδοξη πίστη, που είναι πίστη αληθείας και όχι σοφιστικής αλχημείας.
Η δε ασυνέπεια αυτή γίνεται πολύ πιο έντονη για τον κο Παναγιώτου, που όπως είδαμε πιο πάνω, ΓΝΩΡΙΖΕΙ πολύ καλά, ότι τα κείμενα των αγίων Πατέρων ΔΕΝ είναι αλάθητα, εφ’ όσον ο ίδιος παραθέτει παράδειγμα αντιθέτων θέσεων μεταξύ αγίων Πατέρων! Και ενώ το γνωρίζει αυτό, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί άκριτα τα πατερικά κείμενα, παρουσιάζοντας ορισμένες επιστημονικές παρανοήσεις τους, ως αλάθητους όρους της Ορθόδοξης πίστης!
Ο κος Παναγιώτου θα ήταν συνεπής, αν μαζί με την ερμηνεία που θέλει να δώσει στα κείμενα της Γενέσεως, φρόντιζε να μας απαντήσει και στις επιστημονικές αποδείξεις, που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο στις Δημιουργιστικές ερμηνείες. Αλλά για τις επιστημονικές αποδείξεις, διατηρεί σιγή ιχθύος! Λες και αναφέρεται σε έναν άλλο κόσμο, καθαρά φαντασιακό, ξένο οποιωνδήποτε επιστημονικών αποδείξεων!
Συνεχίζει όμως ως εξής:
«Πρέπει, εν τούτοις, να διευκρινισθή ότι η δημιουργία της ψυχής «εκ της θείας εμπνεύσεως» δεν σημαίνει ότι η Βιβλική διήγησις εξαντλείται στην φυσική δημιουργία του ανθρώπου. Αντιθέτως, εμπεριέχει και την ιδιαιτέρα αγιοπνευματική χαρίτωσί του, δηλαδή την ταυτόχρονη με την φυσική του δημιουργία μόρφωσί του εις «μέτοχον» Θεού. Το ερμηνευτικό σφάλμα των υποστηρικτών της «εξελικτικής ερμηνείας» έγκειται στο ότι εκλαμβάνουν την «θεολογική» πλάσι του Αδάμ, ως αποκλείουσα την «φυσική» πλάσι του. Η Πατερική ανθρωπολογία, όμως, συνδέουσα χρονικώς τις δύο «πλάσεις» διδάσκει – δια του αγίου Γρηγορίου Παλαμά – ότι «ο Θεός τον ημέτερον ποτε προπάτορα κατ’ εικόνα και ομοίωσιν εαυτού κτίσας, κακίαν ουδεμίαν ενέθηκεν αυτώ, αλλά μετά της ψυχής ενέπνευσεν αυτώ και την του θείου Πνεύματος χάριν συντηρούσαν αυτόν εν καινότητι και περιέπουσαν αυτώ την ομοίωσιν» [«Ομιλία ΝΔ΄», 9, (ΕΠΕ 11, 360).].«.
Στο ίδιο μοτίβο, εξακολουθεί να συγχέει τη βιολογική κατασκευή του ανθρώπου, με την Αγιογραφική αναφορά στη συστατική του κατασκευή, και να αποκλείει τη βιολογική εξέλιξη, όντας σε πλήρη σύγχυση της διαφοράς των εννοιών. Μάλιστα, συμβαίνει το εντελώς αντίθετο από αυτό που γράφει! Γιατί οι Ορθόδοξοι Εξελικτές, δεν εκλαμβάνουμε (όπως ισχυρίζεται) «την «θεολογική» πλάσι του Αδάμ, ως αποκλείουσα την «φυσική» πλάσι του«. Αντιθέτως! Οι Δημιουργιστές είναι αυτοί, που θεωρούν ότι η θεολογική του πλάση, αποκλείει τη φυσική του πλάση εκ της Εξελίξεως! Εμείς ξεκαθαρίζουμε ότι η Γένεση μίλησε μεν και για τη φυσική και για την πνευματική του πλάση, αλλά το «πώς» της φυσικής του πλάσης, το περιόρισε μόνο στην κατάδειξη των χοϊκών συστατικών του, ενώ η Βιολογική Εξέλιξη, το «πώς», το εξηγεί αναλυτικά.
Στην προ τελευταία του παράγραφο, ο κος Παναγιώτου γράφει τα εξής:
«Συμφωνούμε, εν κατακλείδι, με το πολλάκις προβαλλόμενο επιχείρημα ότι η «εξελικτική ερμηνεία» μπορεί να εναρμονισθή με την Αιτιοκρατία, την αποδοχή δηλαδή δημιουργικής αιτίας του σύμπαντος [Πρβλ. αγίου Γρηγορίου Νύσσης: «…Ει απλώς είπεν ότι εποίησεν (τελολογικόν επιχείρημα), ενόμισας αν ότι εποίησεν ως τα κτήνη, ως τα θηρία, ως τα φυτά, ως τον χόρτον (εξελικτική θεωρία)…» (PG 44, 281).]. Δεν συμφωνούμε, όμως, χάριν ενός (προσφιλούς και στην σχολαστική Δύσι) «τελολογικού» επιχειρήματος περί της υπάρξεως μιας απροσδιορίστου «ανωτέρας Αρχής» (ασχέτου προς τον Θεόν «των πατέρων ημών»), να ακυρώνωνται θεμελιώδεις δογματικές προϋποθέσεις της Ορθοδόξου ανθρωπολογίας.«.
Παρά τους ισχυρισμούς του κου Παναγιώτου, όπως είδαμε, όχι μόνο η Εξελικτική ερμηνεία ΔΕΝ ακυρώνει καμία θεμελιώδη δογματική Ορθόδοξη προϋπόθεση, αλλά το αντίθετο! Ενώ η Εξελικτική ερμηνεία βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με τις ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ, ο Δημιουργισμός καταστρατηγεί πλήθος τέτοιες προϋποθέσεις, αλλά και ερμηνευτικές, και δογματολογικές προϋποθέσεις!
Επίσης, παρά την παραδοχή του κου Παναγιώτου, για τη συμβατικότητα μεταξύ Εξελικτικής Θεωρίας, και Δημιουργού Θεού, ακόμα και εδώ, δεν παραλείπει να διαστρεβλώσει την έννοια της αποδοχής της Εξέλιξης από τους Ορθοδόξους Χριστιανούς. Γιατί δεν δεν συμφωνούμε με την Εξέλιξη «χάριν ενός (προσφιλούς και στην σχολαστική Δύσι) «τελολογικού» επιχειρήματος περί της υπάρξεως μιας απροσδιορίστου «ανωτέρας Αρχής» (ασχέτου προς τον Θεόν «των πατέρων ημών»)«, αλλά χάριν Επιστημονικών αποδείξεων, που έχουν ξεκαθαρίσει πέραν πάσης αμφιβολίας, τον τρόπο με τον οποίο ο Θεός των πατέρων μας, έπλασε την επίγεια ζωή, συμπεριλαμβανομένων και ημών των ιδίων.
Αντιλαμβανόμενος ο κος Παναγιώτου την ανωτέρω διαστρέβλωση που επιχειρεί, προσπαθεί να ξεφύγει, τελειώνοντας το κείμενό του με την εξής νέα διαστρέβλωση, που αποτελεί «αίνο» προς τον Δημιουργιστικό σκοταδισμό:
«Στην αναμενομένη ένστασι ότι υπάρχουν κάποιες «πειστικές» επιστημονικές αποδείξεις υπέρ της εξελίξεως του ανθρώπου, η απάντησις προκύπτει αβιάστα: «Το απλούν της πίστεως ισχυρώτερον έστω των λογικών αποδείξεων» [Μ. Βασιλείου, «Εις την Εξαήμερον», Ομιλία Α΄, 10, (PG 29, 25).]
Μετά τιμής, Γ. Παναγιώτου.«.
Όπως ήταν αναμενόμενο, ενώ σαφώς ο κος Παναγιώτου παραδέχεται ότι γνωρίζει ότι υπάρχουν «κάποιες «πειστικές» επιστημονικές αποδείξεις υπέρ της εξελίξεως του ανθρώπου», φυγοδικεί! Αντί να αναλάβει την ευθύνη και την υποχρέωση να τις αναιρέσει, ή να τις αποδεχθεί, για μια φορά ακόμα διαστρεβλώνει ένα πατερικό κείμενο του αγίου Βασιλείου, χρησιμοποιώντας τα λόγια του: «Το απλούν της πίστεως ισχυρώτερον έστω των λογικών αποδείξεων«.
Τι θέλει να πει με αυτά τα λόγια ο κος Παναγιώτου;
Είναι προφανές ότι θέλει να μας πει, (και μάλιστα με βλάσφημο διαστρεβλωτικό τρόπο, να βάλει αυτή την έννοια στο στόμα του αγίου Βασιλείου), ότι δήθεν: «Αν και υπάρχουν αποδείξεις υπέρ της εξέλιξης του ανθρώπου, για εμάς τους πιστούς, είναι ισχυρότερο το να πιστεύουμε σε κάτι διαφορετικό από τις αποδείξεις, επειδή έτσι είναι η πίστη μας«!!! Μια τέτοια ερμηνεία των λόγων του αγίου όμως, αποτελεί βλασφημία, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για την Ορθόδοξη πίστη! Αλλοίμονο, αν η Ορθόδοξη πίστη, ήταν μια σκοταδιστική πίστη ψεύδους, αντίθετη προς τις αποδείξεις! Γιατί μόνο μια σκοταδιστική πίστη ψεύδους, θα δίδασκε ότι πρέπει να εμμένουμε σε κάτι που πιστεύουμε, ακόμα και αν οι αποδείξεις λένε κάτι αντίθετο! Μιλάμε για ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ! Δεν μιλάμε για απλές γνώμες! Και είναι εμφανής η Δημιουργιστική – σκοταδιστική νοοτροπία, σε μια τέτοια ερμηνεία των λόγων του αγίου Βασιλείου! «Κλείστε τα μάτια στις αποδείξεις! Πιστέψτε ό,τι σας λέμε!»
Ντροπή να λέγονται τέτοια πράγματα από κάποιον που θέλει να ονομάζεται, όχι μόνο Χριστιανός, αλλά και άνθρωπος! Και είναι εκπληκτικό, ότι τέτοιου είδους άνθρωποι, μιας τόσο διαστρεβλωτικής νοοτροπίας, έρχονται να… επιχειρηματολογήσουν, δήθεν χάριν της… Ορθοδοξίας! Ντροπή και γι’ αυτούς που τα γράφουν αυτά, και γι’ αυτούς που τα φιλοξενούν στις ιστοσελίδες τους!
Είναι όμως αλήθεια, αυτό που ισχυρίζεται; Άραγε, έγραψε ποτέ τέτοιου είδους χοντράδα ο άγιος Βασίλειος;
Όχι βέβαια! Ο άγιος Βασίλειος στο σημείο αυτό, μιλάει για εντελώς διαφορετικό πράγμα, και τα λόγια του εδώ διαστρεβλώνονται πλήρως από τον κο Παναγιώτου, αφού αποκόπτονται από το συμφραζόμενό τους, και χρησιμοποιούνται κατά το (Δημιουργιστικό) δοκούν. Δείτε τι λέει στην πραγματικότητα ο άγιος Βασίλειος:
«Ου γαρ ελαττούται η επί τοις μεγίστοις έκπληξις, επειδάν ο τρόπος καθ’ ον γίνεταί τι των παραδόξων εξευρεθή· ει δε μη, αλλά το γε απλούν της πίστεως ισχυρότερον έστω των λογικών αποδείξεων«. Δηλαδή, ο άγιος μας λέει, ότι θαυμάζουμε όταν βλέπουμε ένα θαύμα. Αλλά η έκπληξή μας για τα θαυμάσια που έπλασε ο Θεός, δεν ελαττώνεται, ακόμα και αν βρούμε κάποια στιγμή τον τρόπο, με τον οποίο έγινε αυτό που μας φαινόταν παράδοξο. Γιατί η απλότητα της πίστεως, είναι ισχυρότερη των λογικών αποδείξεων».
Για ποιες αποδείξεις και για ποια πίστη μας μιλάει λοιπόν εδώ ο άγιος; Σε καμία περίπτωση, δεν μας μιλάει για την τυφλή πίστη των Δημιουργιστών, που έρχεται σε αντίθεση με τις αποδείξεις! Το αντίθετο μάλιστα! Ο άγιος Βασίλειος, εδώ μας μιλάει για τις αποδείξεις εκείνες, που μας δείχνουν ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ με τον οποίο ο Θεός πλάθει με θαυμάσιο τρόπο την κτίση του! Και μας εξηγεί, ότι είτε γνωρίζουμε αυτές τι αποδείξεις του τρόπου, είτε όχι, η απλότητα της πίστεως είναι ισχυρότερη από τις αποδείξεις, ώστε να συνεχίζουμε να θαυμάζουμε τα μεγαλεία του Θεού!
Πολύ απλά, στα λόγια του αυτά ο άγιος Βασίλειος, όχι μόνο δεν παρουσιάζει αντίθεση, μεταξύ αποδείξεων της επιστήμης (που μας εξιχνιάζει τον τρόπο της θαυμαστής δημιουργίας του Θεού), αλλά μας λέει ότι είναι ευπρόσδεκτες, και ότι αυτές οι αποδείξεις, δεν θα πρέπει να μας κάνουν να θαυμάζουμε λιγότερο τη σοφία του Δημιουργού μας!
Παράλληλα, τα λόγια αυτά του αγίου Βασιλείου, εκθέτουν ανεπανόρθωτα τους Δημιουργιστές, που ΕΜΜΕΝΟΥΝ ΝΑ ΕΘΕΛΟΤΥΦΛΟΥΝ απέναντι στις αποδείξεις, και δεν διστάζουν να διαστρεβλώνουν τις δογματικές προϋποθέσεις της πίστης και τους αγίους Πατέρες, προκειμένου να διατηρήσουν τις εσφαλμένες παγιωμένες απόψεις τους.
Filed under: exeldim,Άγ. Κύριλλος Αλεξ.,Αγ. Βασίλειος,Αγ. Γρηγόριος Νύσσης,Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς,Αγ. Φώτιος μέγας,Αδάμ,Αναδημοσιεύσεις,Αναιρέσεις,Γ. Παναγιώτου,Δημιουργισμός,Επιστήμη,Ελεύθερο βήμα,Εξέλιξη των Ειδών,Θεολογία,Ορθόδοξη Εκκλησία |
«από την προσκόλληση σε μία μορφή ιδιάζουσας προτεσταντίζουσας Ορθοδοξίας, όπου αναζητείται ένα “αλάθητο” σημείο αναφοράς σε κείμενα αγίων Πατέρων, προς αντικατάστασιν της προτεσταντικής προσκόλλησης στο “αλάθητο” της Αγίας Γραφής»
Ας προσεχθεί αυτό που λέτε, ιδιαίτερα… είναι αυτό που ταλανίζει ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης ελλαδικής θεολογίας. Αυτό που έχει καίρια σημασία για τον σύγχρονο πιστό είναι «ο βίος και η πολιτεία των αγίων» και όχι «άπαντα τα ευρεθέντα».
Τέλος πάντων Όλη αυτή η θεωρία των προαδαμιαίων ανθρώπων μπορεί να είναι καλή ως «προσωπική ανάπαυση», ως μια πρόταση για το μέλλον και είδωμεν.
Αλλά όταν πάει να επιβληθεί ως την μόνη απάντηση εκεί που δεν είναι -τουλάχιστον θεολογικά- αναγκαίο να υπάρχει μια μόνη απάντηση, αυτό είναι που υπάρχει πρόβλημα.
Σκεφτείτε ότι – αν είναι έτσι- δικαιώνεται και η στάση των δημιουργιστών θεωρούν ότι με την εξελικτική θεωρία μπαίνει σε δοκιμασία η σωτηρία τους, εγώ με όσα ξέρω να πω, μα είναι δυνατόν;
Η πτώση είναι δυνατότητα των κτιστών όντων και αν η πτώση του αδάμ, νομίζετε ότι έχει σωτηριολογική σημασία να θεωρηθεί ιστορικό γεγονός με την σημασία που σήμερα δίνουμε στην ιστορία, τότε υπάρχει και άλλος τρόπος: Έγινε εντός κτίσεως αλλά πριν εμφανιστεί ο φυσικός κόσμος που σήμερα ζούμε και ερευνούμε με τα εργαλεία μας. Μην το πάρετε για νέα θεωρία, προς θεού, αλλά προσπαθώ να σας δείξω ότι δεν είναι αναγκαία θεολογικά όλη αυτή η πίεση…
@ Τσουκνίδα
κατ’ αρχήν πάρτο όπως κυλάει το νερό: Η φανατική δημιουργικίστικη και αντιεξελικτική θεολογική προσέγγιση μπάζει, άρα δεν είναι η απάντηση.
Ο προβληματισμός όμως από την προσέγγιση του exeldim είναι θετικός. Εγώ προς το παρόν δεν βλέπω πρόβλημα, το αντίθετο μάλιστα. τα λέμε…
@exeldim
Λες:«Το να θεωρήσουν τον Αδάμ ως πρώτο και βιολογικά, ήταν για τους αρχαίους μία πολύ βολική απάντηση στις γενεαλογικές τους ανησυχίες.»
οκ.να το δεχτώ για τους αγίους που έζησαν σε ένα κλίμα όπου ο Αδάμ γινόταν αποδεκτός ως ο πρώτος άνθρωπος.
μα από την διατύπωση της θεωρίας της εξελίξεως ως τα σήμερα έχουν περάσει μερικές ντουζίνες αγίων,επισήμως ενταγμένων στο αγιολόγιο ,και πολλές ακόμα άλλων που δεν τους έχει ανακηρύξει κάποια επίσημη εκκλησιαστική αρχή.
κανείς απ αυτούς, μέσα στις τόσες θεοπτικές εμπειρίες τους δεν πήρε χαμπάρι γι αυτούς τους προαδαμιαίους ανθρώπους,την άλλη διασταση του εμφυσήματος και τα λοιπά που παραθέτεις;
αν όλα αυτά τα άκρως σημαντικά που παρουσιάζεις συνέβησαν πράγματι θα ήταν δύσκολο να τα διακρίνει το εκπληκτικό χαρισμα του π.Πορφυρίου ο οποίος «έβλεπε» λείψανα αγίων χαμένα και θαμμένα επι αιωνες που τα έψαχναν πολλοί,όπως των οσιομαρτύρων της Μονής Νταού Πεντέλης;
δεν λέω ότι έχεις αδικο,λέω ότι δεν καταπίνεται εύκολα η θεώρηση σου με ορθόδοξα κριτήρια.
επίσης δεν μπορούν να παραθεωρηθούν τα πολλά στοιχεία υπέρ της θεωρίας της εξελίξεως τα οποία έρχονται στο φως.
μού φαίνεται πως έχουμε προ οφθαλμών μια χοντρή δυσαρμονία μεταξύ επιστήμης και πατερικής ερμηνευτικής .
προσωπικά δεν είμαι διατεθειμένος να αναγνωρίσω ρόλο αλάθητου πάπα σε κανέναν από τους δύο.
μπροστά σε τετοια,φαινομενικά ή πραγματικά ,αδιέξοδα προτιμώ να λέω ,ακόμα και το καταχείμωνο, τους πασχαλιάτικους κανόνες «Φωτίζου ,φωτίζου η νέα Ιερουσαλήμ…» μήπως και με το πολυ λεγε λέγε καταφέρω και δώ καμμιά αχτίδα ή έστω να χρησιμοποιήσω σωστά την λευκή βακτηρία μου…
@ Τσουκνίδα
Δες το πιο απλά: Για ποιο λόγο άραγε, θα πρέπει να αμφισβητήσουμε ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ μας έχει παραδοθεί από την πίστη μας, και δεν έχει αναιρεθεί από τις αποδείξεις;
Από τη στιγμή που και ο Αδάμ, και η περιοχή που έζησε, και ο χρόνος που έζησε, και τα ποτάμια της Εδέμ, και οι λαοί που προήλθαν από αυτόν, και η θεολογία που μας παραδόθηκε γι’ αυτόν, και το Σπέρμα του (ο Χριστός), και η ανθρωπολογία που παρουσιάζεται στην αφήγηση, και οι Δημιουργικές ημέρες, και ΤΑ ΠΑΝΤΑ που γράφει η Αγία Γραφή, ταιριάζουν ΑΠΟΛΥΤΑ με την Εξελικτική Θεωρία, και μάλιστα ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΤΟΥΝ, για να μην έχουν δογματικά προβλήματα με την όλη Ορθόδοξη πίστη, για ποιο λόγο να δεχθούμε κάτι διαφορετικό;
Το μόνο που έρχεται σε σύγκρουση, είναι δύο πράγματα:
1. Η ΜΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ και ΚΑΘΑΡΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ πεποίθηση όλων των αρχαίων πατέρων, ότι ο Αδάμ ήταν πρώτος και βιολογικά, (εφ’ όσον δεν είχαν τον παραμικρό λόγο να υποθέσουν κάτι διαφορετικό), και
2. Το εύρος των παραδείσιων συνθηκών, που μερικοί απ’ αυτούς, θεώρησαν ότι κάλυπτε όλο τον πλανήτη (τη «γη», δηλαδή, κατ’ αυτούς, μια είχαν μια πολύ διαφορετική εντύπωση για το τι είναι η «γη», από ό,τι η διαστημική εποχή μας.
Αυτά τα δύο ΕΠΟΥΣΙΩΔΗ ζητήματα, που είναι ουσιαστικά και τα δύο ζητήματα «χωροχρονικού εύρους», μπορούν πολύ απλά να διορθωθούν από τη σύγχρονη θεολογία, χωρίς ΚΑΜΙΑ επίπτωση στην Ορθόδοξη πίστη. Ήταν καθαρά επιστημονικά ζητήματα, που προέκυψαν από την επιστημονική άγνοια, που προσπαθούσε στη σκέψη των προγόνων μας, να δώσει απάντηση «προ καιρού» (κατά τον Μέγα Φώτιο), σε ζητήματα επιστημονικά, ώστε να έχουν στη σκέψη τους μια κατά το δυνατόν πλήρη κοσμοθέαση οι αρχαίοι.
Πέρα όμως από αυτά τα δύο θέματα, (τα οποία οι Ορθόδοξες προϋποθέσεις ΔΕΝ απαγορεύουν να τα διορθώσουμε με τη σύγχρονη οπτική), δεν συντρέχει κανένας λόγος να αμφισβητηθεί η Ορθόδοξη Θεολογία και η Εξελικτική Θεωρία. Τα πάντα συνεχίζουν να υπάρχουν ως έχουν, και μάλιστα ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ.
Σκέψου ότι η σύγχρονη Εξελικτική Θεωρία, δίνει απάντηση στο ΠΟΛΥ ΠΑΡΑΞΕΝΟ χωρίο της Γένεσης, περί «ερπετών της θάλασσας», που ο άγιος Βασίλειος, αναγκάσθηκε να παρερμηνεύσει για να έχει νόημα για τη δημιουργιστική του θεώρηση! ( http://exeldim.bravehost.com/pateres/basilios_a.htm ).
Σκέψου επίσης, την παράξενη διατύπωση: «και έγινεν ο άνθρωπος…», που τόσο πολύ Πλατωνίζει! Μια τέτοια διατύπωση, ΔΕΝ ΧΩΝΕΥΕΤΑΙ ούτε Δημιουργιστικά, ούτε Εξελικτικά, αν δεν κατανοηθεί διπλή αναφορά της φράσης, μία για τον Αδάμ, και μία για την ανθρωπότητα γενικά. Αλλά μια τέτοια διπλή ερμηνεία της φράσης, μπορεί να γίνει ΜΟΝΟ με την προϋπόθεση ότι υπήρχαν «προαδαμιαίοι»! ( http://exeldim.bravehost.com/grafi/psyxi_zwsa_a.htm ).
Επίσης, η παράξενη αντίφαση, που εμφανίζεται με το ότι η Εύα έγινε στην 7η Δημιουργική ημέρα κατάπαυσης του Θεού, δηλαδή εντός του παραδείσου, ενώ ο Θεός κατά το πρώτο κεφάλαιο της Γενέσεως έπλασε τον άνθρωπο «άρσεν και ΘΗΛΥ» κατά την 6η (!!!) Δημιουργική ημέρα, έχει νόημα, μόνο αν υπήρχαν εξωπαραδείσιες γυναίκες, διαφορετικές και προγενέστερες της Εύας! ( http://exeldim.bravehost.com/grafi/ekti.evdomi1.htm )
Τι άλλο να πρωτοπώ; Για την πόλη που έφτιαχνε ο Κάιν (με ποιους άραγε;) Για τους «έκπαλαι άνδρας ονομαστούς» Νεφιλείμ; Για τον Κάιν που η γενιά του αναφέρεται σε αντίθεση με τη γενιά «των ανθρώπων»; Για τις «θυγατέρες των ανθρώπων»; Για την εντολή φυτοφαγίας των ζώων, στην 6 ημέρα και όχι ενωρίτερα; Για την «έτι» κατασκευή των ζώων στον Παράδεισο; Για τη λέξη: «θηρία» σε έναν υποτιθέμενο ειρηνικό κόσμο;
Όλα αυτά, λύνονται άμεσα, αβίαστα και φυσιολογικά με την Εξελικτική ερμηνεία. Για να απαντηθούν Δημιουργιστικά, πρέπει να γίνει ολόκληρη διαδικασία από ακροβασίες της λογικής! Αλλά το σημαντικότερο, είναι ότι όχι μόνο λύνονται, αλλά οι λύσεις είναι τόσο ταιριαστές με την Ορθόδοξη Θεολογία, που είναι προφανές ότι ΕΤΣΙ ΕΓΙΝΑΝ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ, χωρίς αμφιβολία!
Θέλω να πω, ότι από τη στιγμή που η Εξελικτική ερμηνεία, όχι μόνο δεν δημιουργεί πρόβλημα, αλλά ΛΥΝΕΙ ένα σωρό προβλήματα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρηθεί «επικίνδυνη» ή «ψευδής». Πολύ δε περισσότερο, όταν στηρίζεται σε ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ γεγονότα της επιστήμης, που φαίνεται ότι ταιριάζουν ΑΠΟΛΥΤΑ με την αφήγηση της Γένεσης.
Γιατί να αμφισβητήσουμε κάτι τόσο τεκμηριωμένο όσο η Ορθόδοξη πίστη περί του Αδάμ, όταν είναι τόσο επιστημονικά «δεμένο»;
@ Micha
Το ερώτημά σου απαντιέται πολύ απλά:
Το ζήτημα, ΔΕΝ είναι το πότε διατυπώθηκε η θεωρία του Δαρβίνου, αλλά το πότε ΑΠΟΔΕΙΧΘΗΚΕ! Πριν αποδειχθεί, δεν υπήρχε κανένας λόγος να την αποδεχθεί οποιοσδήποτε άγιος. Σκέψου μόνο, ότι ακόμα και σήμερα που έχει ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ με τόσα στοιχεία, ένα μεγάλο ποσοστό Χριστιανών την αρνείται από άγνοια! Φαντάσου δηλαδή τι συνέβαινε και ΠΡΙΝ αποδειχθεί!
Η θεωρία της Εξέλιξης αποδείχθηκε οριστικά, κάπου στη δεκαετία του 1980, με τις σύγχρονες μεθόδους γενετικής. Γιατί η ομοιότητα κρανίων (και μάλιστα τόσο λίγων που υπήρχαν ως τότε), δεν ήταν επαρκής λόγος για να αποδειχθεί. Ήταν ενδείξεις μεν, αλλά όχι αποδείξεις.
Τότε κι εγώ δημιουργιστής ήμουν, και μάλιστα επιχειρηματολογούσα κατά της Εξέλιξης! Και είχα δίκιο, γιατί χτυπούσα κάτι αναπόδεικτο, που ήξερα ότι παρουσιάζεται ως «αποδεδειγμένο» χωρίς να είναι, (γιατί από μικρό παιδί παρακολουθώ το θέμα, ήδη από το Δημοτικό).
Μόλις όμως αποδείχθηκε, δεν είχα τον παραμικρό ενδοιασμό να αποδεχθώ την πραγματικότητα. Μετά άρχισα να ψάχνω για απαντήσεις στο πώς αυτό μπορεί να συμβιβαστεί με την Ορθόδοξη πίστη, για την οποία είχα επίσης αποδείξεις, ότι είναι αληθινή. Και δύο αλήθειες, δεν είναι δυνατόν να αντιφάσκουν μεταξύ τους, παρά μόνο να αλληλοπεριχωρούνται!
Ευτυχώς υπήρχαν από τότε ήδη, άνθρωποι «μπροστά από την εποχή τους», που είχαν κατανοήσει σε μεγάλο βαθμό το ζήτημα, και είχαν δώσει τις αναγκαίες απαντήσεις που επέτρεπαν μια λεπτομερέστερη διερεύνηση του ζητήματος. Τέτοιοι ήταν βασικά ο Αλέξανδρος Καλόμοιρος με το βιβλίο του «Οι 6 Αυγές» και ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας.
Από τη δεκαετία του 1980 ως σήμερα, ο χρόνος είναι ελάχιστος, για να πει κανείς ότι «δεν υπάρχουν άγιοι που δέχονται την Εξέλιξη». Σε έναν αιώνα από σήμερα, η κατάσταση θα είναι πολύ διαφορετική (αν στο μεταξύ δεν έχει γίνει η Παρουσία του Κυρίου μας), και τότε θα είναι ευκολότερο να παρουσιασθούν από τους εξελικτές Ορθοδόξους της εποχής, άγιοι που θα αποδέχονται σαφώς την Εξέλιξη. Για παράδειγμα, θα μπορούσε ένας απ’ αυτούς να είναι ο Περγάμου Ιωάννης! Αν εξαιρέσουμε τις Οικουμενιστικές του απόψεις σε κάποια ζητήματα, δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να διαφωνήσει για τον Φωτισμό που τον διακρίνει.
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ. ΤΙΣ ΣΥΖΗΤΑΜΕ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΥΡΓΟΥ
ΕΧΕΙΣ ΜΑΝΙΤΑΡΙ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΧΕΣ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
πιστεύω ότι η συζήτηση συσκοτίζεται από την διαφορετική χρήση των όρων ψυχή και άνθρωπος. ψυχή μπορεί να σημαίνει η πλατωνική ψυχή, μπορεί να σημαίνει και η εβραϊκή «ζωή». το άνθρωπος μπορεί να σημαίνει το λογικό και κοινωνικό ον, μπορεί όμως να σημαίνει και τον «πραγματικό άνθρωπο», τον άγιο κ.ο.κ.
τα επιχειρήματα υπέρ της εξέλιξης δε σημαίνουν ότι οι χριστιανοί εξελικτιστές δεν έχουν περισσότερες αντιφάσεις από τους παραδοσιακούς ή τους δημιουργιστές χριστιανούς. με την κατάλληλη διαφορετική χρήση του όρου άνθρωπος μπορεί στην χ περίπτωση να εξυπονοείται ο ζωϊκός ενώ στην ψ περίπτωση να εννοείται ότι άνθρωπος είναι μόνο όποιος θεώνεται. με την κατάλληλη χρήση κάθε φορά των ίδιων λέξεων επιτυγχάνεται κάθε φορά και διαφορετικό επιθυμητό συμπέρασμα.
η ανάγκη για συμβάδισμα επιστήμης-πίστης είναι καθαρά προτεσταντικών επιρροών. είναι η τάση να εξηγηθούν όλα, μη τυχόν μείνει καμμιά απορία αναπάντητη και βρουν πάτημα οι άθεοι – λες και δεν μπορεί να ισχύει το ού με πείσεις καν με πείσεις ή δεν μπορεί να υπάρξει αθεϊσμός λόγω θεοδικίας.
ειδικά με το κατ’ εικόνα και το καθ’ ομοίωση ή το «Και έπλασεν ο Θεός τον άνθρωπον, χουν από της γης, και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν» γίνεται «σφαγή»:
α. αν το κατ’ εικόνα σημαίνει τη λογικότητα και την κοινωνικότητα, τότε δυστυχώς η λογική ήταν ιδιότητα όχι από τον Αδάμ και πέρα (7500 χρόνια πριν) αλλά 500 και 1000 χιλιάδες χρόνια πριν, με την κατασκευή εργαλείων, τη χρήση της φωτιάς. και ασφαλώς η κοινωνικότητα υπήρξε εξανέκαθεν στα πρωτεύοντα. άρα δε γίνεται στα 6000 π.Χ. να μην είχαν το κατ’ εικόνα, αλλά στο απόσπασμα φαίνεται σα να παρέχονται την ίδια στιγμή, άρα…
β. στο απόσπασμα «Και έπλασεν ο Θεός τον άνθρωπον, χουν από της γης, και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν» δεν είναι καθόλου λογικά απαραίτητο να διαδέχονται χρονικά το ένα «και έπλασεν» με το άλλο «και ενεφύσησεν», ώστε να καταλήξει κανείς σε εξελικτικά συμπεράσματα, αν φανταστούμε τις διαφορετικές ερμηνείες (ειδικά την πιθανή συμφωνία ή αντίθεση θεολογικής-επιστημονικής αντίληψης του «ανθρώπου») για τον άνθρωπο και την ψυχή, η οποία στα εβραϊκά σημαίνει απλούστατα «ζωή», την οποία έχουν και όλα τα ζωντανά.
@ ΣΤΕΦΑΝΟΣ,
αγαπημένε μου Στέφανε !!!!
Θέλω να σ’ ευχαριστήσω δημόσια για το Φθινόπωρο του 1974 και Χειμώνα 1975….
Και να ευχηθώ κουράγιο στις δυσκολίες της προσωπικής ζωής. Διαισθάνομαι το δίδυμο Στέφανου – Αλέξανδρου σε κάποιο κενό και …ζηλεύω…
Ελπίζω οι άλλο συνάδελφοί σας εκεί να μην είναι μόνο ακροατές!
Αν έχεις και προσωπικό e- mail στείλτο στο ΜτΒ…
η προσπάθεια για ορθολογικότητα και επιστημοσύνη δεν έχει κανένα νόημα τη στιγμή που γίνονται δεκτά τα θαύματα. από τη στιγμή που κάποιος δεν βλέπει κανένα επιστημονικό πρόβλημα στο να παραβιάζεται η δεδομένη φυσική τάξη για χάρη ανώτερων φυσικών τάξεων, δεν θα έπρεπε να έχει κανένα πρόβλημα με την άποψη ότι πριν την πτώση οι νόμοι της φύσης ήταν διαφορετικοί
επίσης έχω να παρατηρήσω για το «ο θεός θάνατον ουκ εποίησεν» τα εξής.
τα «το κακό είναι έλλειψη καλού» τα είπαν οι (νεο-)πλατωνικοί, είναι πλατωνικές επιρροές. το κακό είναι πραγματικός παρασιτισμός πάνω στο αρχικά καλό. όμως παρασιτισμός, διαστρέβλωση κοκ δεν νοείται εξαρχής (αλλά εξαρχής θεωρείται υπαρκτός ο θάνατος με βάση την επιστήμη), αλλά πάνω σε κάτι αγνό. αν ο θάνατος, δηλαδή η ανυπαρξία, είναι κακό, τότε ο κόσμος φτιάχτηκε «μερικώς κακός», πράγμα που σημαίνει: ο θεός θάνατον πράγματι εποίησε. τώρα, αν τον εποίησε βάσει της λογικής «χρησιμοποιώ το κακό με καλό σκοπό», είναι κατανοητό.
(για ορισμένους βέβαια η ανυπαρξία μπορεί να είναι προτιμότερη, δηλαδή καλλίτερη, από έναν «λίαν καλό» (αλλά όχι τέλειο) κόσμο στον οποίον βασανίζονται. )
αλλά αν ( http://exeldim.bravehost.com/theologia/ptwsi1.htm ) «Οι πρώτοι άνθρωποι λοιπόν, οι προ-Αδαμιαίοι, εφόσον εξελίχθηκαν από τα ζώα, με την επενέργεια του Αγίου Πνεύματος (που επενέβαινε στην εξέλιξη και διαμόρφωνε τον άνθρωπο δι’ αυτής), κληρονόμησαν και τον θάνατο, ως συστατικό της κτιστής βιολογικής τους φύσεως.», τότε, όντας – οι προαδαμιαίοι – άνθρωποι και πεθαίνοντας δεν ισχύει ο συνδυασμός «η λέξη: «θάνατος» στην Αγία Γραφή, αναφέρεται ΜΟΝΟ στους ανθρώπους» και «Ο Θεός θάνατον [=για τον άνθρωπο, ακόμη και τους προαδαμιαίους] ουκ εποίησεν» ΕΚΤΟΣ κι αν με τη λέξη «άνθρωπος» εννοείται … ο «πραγματικός άνθρωπος», ο άγιος κοκ. κάτι το οποίο μπορεί να γίνει δεκτό, αλλά τότε δεν έχει κανένα νόημα η προσπάθεια συνδυασμού πίστης-επιστήμης, αφού αναφέρονται σε διαφορετικές «ανθρωπο»γενήσεις η κάθε μία.
@exeldim
Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία ο αριθμός των επιστημονικών στοιχείων που προκύπτουν υπέρ της εξελίξεως τα τελευταία χρόνια.
Η θεωρία της εξελίξεως είναι ευρέως γνωστή εδώ και 100 τουλάχιστον χρόνια.
Δεν βρεθηκε όλα αυτα τα χρόνια ΕΝΑΣ άγιος άνθωρπος να μάς μιλήσει, ως άλλος προφήτης Μωυσής, για τους προαδαμιαίους ανθρώπους και όλη αυτή την περίπλοκη διανοητική σύλληψη που καυταθέτεις;
ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ;
και τι περιμεναν και αφηναν τοσα χρόνια τον λαό τού Θεού στο σκοτάδι και την πλάνη ;
περιμεναν να πιεστούν από την επιστημονική ανακάλυψη για ν αρχίσουν να γυρίζουν τον φούρνο τού Χότζα κατα πού φυσάνε οι ανέμοι;
δεν νομίζω ότι μπορεί να σταθεί μια τετοια συλλογιστική.
τουλάχιστον εμένα δε με ικανοποιεί αν και δεν έχω καταλήξει στο τι ακριβώς έκανε ο Θεός στην αρχή της Δημιουργίας και παραμένω σχεδόν αγνωστικιστής στο συγκεκριμένο ζήτημα.
για τον κ. Ζηζιούλα νομίζω ότι δεν έχει πρόβλημα να συγκεράσει είτε το παπικό πρωτείο, είτε το φιλιόκβε, είτε την θεωρία της εξέλιξης με την ορθόδοξη παράδοση.
οπότε είναι πιθανότερο να τον δούμε «άγιο» του παπισμού …
@ Γιάννης
πριν σχολιάσω και εγώ με λεπτομέρειες όσα θεολογικά ζητήματα θέτεις, θα ήθελα να σημειώσω μερικές γενικές παρατηρήσεις σε όσα γράφεις:
1) Το θαύμα στην ορθόδοξη θεολογία (καλύτερα σημείο, διότι η έκφραση θαύμα δεν είναι καινοδιαθηκική, ειρήσθω εν παρόδω) δεν είναι «αναστολή των φυσικών νόμων» όπως οι σχολαστικοί έχουν περάσει στη χώρα μας μέσω κυρίως των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων και των επιρροών τους στις θεολογικές σχολές…. Τ ασημεία είναι είδοδος ακτίστων ενεργειών που λειτουργούν θα έλεγα χωρίς να καταργούν τους νόμους τηες φύσης (που κατά την ορθόδοξο θεολογία είναι συγκεκριμέμνη έκφραση των λόγων των όντων, χωρίς γνωστικιστική διαρχία).
Επομένως: Επιστήμη και θεολογία έχουν σαφή διάκριση, αλλά όχι ασύμβατη.
2) Η ορθολογικότητα που έχεις εργαλειακές τάσεις δεν γίνεται αποδεκτή, όχι μόνο στην ορθόδοξη θεολογία, αλλά πιά ούτε στις φυσικές και κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες από την συντριπτική πλειοψηφία των ειδικών. Υπάρχει όπως το θέτεις ο κίνδυνος της διολίσθησης σε ανορθολογισμούς και μάλιστα μαγικούς. Οι πατέρες της εκκλησίας ομιλούσαν και θεολογούσαν με ορθό λόγο με προσπάθεια αποφυγής των εργαλειακών αποκλίσεων μεν, αλλά και χωρίς τον κίνδυνο να οδηγηθούν σε μυθεύματα, μαγικότητες και ιδεαλιστικοποίηση της πίστης και εν Χριστώ πράξης. Αν διαβάσεις π.χ. τον Ιωάννη Δαμασκηνό (σχεδόν γνώστη όλων των τότε επιστημών) στο έργο του «Έκθεσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως», θα δεις αυτό που σημειώνω. Μέχρι ερμηνεία του ζωδιακού κύκλου έχει κάνει.
Επομένως: Είναι λάθος να βάζεις φρένο σε όσους πάμε να κάνουμε παρόμοιες προσπάθειες, εάν αποφεύγουμε τους κινδύνους που σημείωσα.
3) Αυτό που μένει για συζήτηση είναι το ζήτημα του βιολογικού και πνευματικού θανάτου (αναφέρονται και οι δυο θάνατοι καθαρά στην Αποκάλυψη του Ιωάννη π.χ. και όχι μόνο) και το ζήτημα διάκρισης εμφυσήματος ζωής, ψυχής, εμφυσήματος. Δυστυχώς ο νεοπλατωνσιμός που έχουν εισαγάγει οι νεοπλατωνίζοντες των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων και επιρροών και στη, ελλαδική Εκκλησία θολώνει τις έννοιες και το τοπίο.
Επομένως: εδώ οφείλουμε να εντείνουμε και να οξύνουμε την αντιπαράθεση, ώστε συνοδικά η εκκλησία τελικά να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Μτβ
1. δεν έκανα λόγο για κατάργηση της φυσικής τάξης ή απλώς αναστολή των φυσικών νόμων, αλλά για κατάργηση της μ ί α ς φυσικής τάξης για χάρη μιας ά λ λ η ς ανώτερης φυσικής τάξης. επομένως δεν ισχυρίζομαι την ασυμβατότητα θεολογίας και επιστήμης, όπως λες, αλλά ισχυρίζομαι ότι όποιος αποδέχεται θαύματα, με την παραπάνω έννοια, δεν θα είχε απόλυτο πρόβλημα να δεχτεί ότι η προπτωτική φυσική τάξη ήταν διαφορετική
2. δεν καταλαβαίνω τι μου προσάπτεις για την ορθολογικότητα με εργαλειακές τάσεις. ο ορθολογισμός είναι απλώς άψογη χρήση της λογικής. τονίζω ότι η προσπάθεια διάσωσης του θεού με συνοδηπορία με τις εκάστοτε επιστημονικές ή πολιτικές αντιλήψεις οδηγεί σε κριτή της θεολογίας την επιστημονική αντίληψη, την πολιτική, ακριβώς ό,τι ζητούσε ο διαφωτισμός: ο λόγος να κρίνει την αποκάλυψη, και αυτή να προσαρμόζεται. και πράγματι, αν γίνει δεκτή η εξέλιξη (η οποία στις γενικές αρχές της μπορεί να είναι σωστή), αναποδογυρίζεται ολόκληρη η ερμηνεία με γνώμονα και κριτή την επιστήμη. αυτό είναι «εργαλειακές τάσεις»; δε νομίζω, όπως και ούτε φρένο μπαίνει εκ μέρους μου η υπενθύμιση του πού οδήγησαν και μπορούν να οδηγούν τέτοιες ενέργειες.
3. συμφωνούμε σε αυτό, καθώς το να καταδειχθούν οι αντιφάσεις/ατέλειες του χριστιανικού εξελικτισμού δε σημαίνει υπεράσπιση του παραδοσιακού ή του προτεσταντικού δημιουργισμού, αλλά μια πρόκληση να δει κανείς αν τελικά οι αντιφάσεις που δημιουργούν σοβαρά θεολογικά προβλήματα είναι λιγότερο σημαντικό από την αντιεπιστημονικότητα.
και:
πώς θα ξεκαθαρίσει συνοδικά η εκκλησία το τοπίο; αποφασίζοντας συνοδικά για ένα επιστημονικό ζήτημα; επαναθεολογώντας και ανατρέποντας πάρα πολλά στο ζήτημα της γένεσης;
το πολύ πολύ να έλεγε ότι η εκκλησία δεν πρέπει να ανακατεύεται και να διακηρύξει έναν αγνωστικισμό μη αρνούμενη τίποτε για τα πριν από τον αδάμ.
@ Γιάννης
1. Όλα καλά λοιπόν σ’ αυτό το θέμα.
2. Μίλησα γενικά και όχι για σένα. Αν θέλεις περισσότερο αφορά τον exeldim, με την έννοια ότι αυτός διατρέχει αυτό το κίνδυνο στην προσπάθεια να δείξει τη συμβατότητα. Παρανόηση, όσο σε αφορά. Ο κίνδυνος στο δικό σου (και όχι μόνο..) τρόπο σκέψης είναι ο αντίθετος. Να μη μας ενδιαφέρει ή να κάνουμε πως δεν μας ενδιαφέρουν τα επιστημονικά δεδομένα, λες και η κτίση δεν είναι «έργο» του Κτίστη, με την έννοια της ενεργοποίησης των λόγων των όντων αφ’ ενός, και αφ’ ετέρου τις «πανταχού παρούσες και τα πάντα πληρούσες θείες ενέργειες του Αγ. Πνεύματος.»
3. Και εδώ λοιπόν όλα καλά.
και 4. Η συνοδικότητα είναι πρώτα μια αντίληψη, μια θεολογία, ένα χάρισμα των υπό κάθαρση και φωτισμό μελών της Εκκλησίας. Η ενεργοποίηση του χαρίσματος πιθανά να πάρει και κωδικοποιημένη μορφή κάποια στιγμή σε ζητήματα με επίκεντρο τη θεολογία (και όχι την επιστήμη). Δεν συμφωνώ στους συνοδικούς αγνωστικισμούς σε θεολογικά ζητήματα, όσον αφορά αυτά που αφορούν την θεία Οικονομία κυρίως. Η υπόθεση του «Αδάμ» είναι κεντρική π.χ. για το θέμα μας.
Καλό σου απόγευμα και ευχαριστούμε για το σοβαρό διάλογο που κάνεις.
Μτβ,
το θέμα της σχέσης του κόσμου με το θεό είναι άλλο από την επαναδιατύπωση μίας δίχως αντιφάσεις θεολογίας βάσει πρόσφατων επιστημονικών ανακαλύψεων, αλλιώς πρεπει να μπουν οι άκτιστες ενέργειες στο μικροσκόπιο. όποιος μπλέκεται με το πώς τον τρων οι αντιφάσεις και τα κενά μέχρι να αποδειχτεί το αντίθετο. αλλά με τέτοια λογική, δε θα έπρεπε πρώτα να ασχοληθεί ο εξελικτικός χριστιανισμός με την επιστημονική ανάλυση της μετατροπής του άρτου-οίνου σε σώμα-αίμα;
η υπόθεση του αδάμ είναι κεντρική, αλλά κανείς δεν λέει ότι ο αδάμ δεν υπήρξε. το θέμα είναι τι συνεπάγεται η ύπαρξη και τι η ανυπαρξία προαδαμιαίων ανθρώπων ολόιδιων με τον αδάμ. φοβάμαι επίσης ότι το θέμα των σχέσεων αδάμ- προαδαμιαίων συγγενών του είναι ακόμη πιο χαώδες.
Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα ο Γιάννης σημειώνει ιδιαίτερα στην δεύτερη παρέμβασή του.
Η έξωση του Αδάμ και της Εύας, έγινε «προπατορικό αμάρτημα» κυρίως μετά την καινοδιαθηκική εποχή, ακριβώς σε μια προσπάθεια να κατονηθεί θεολογικά και -μάλιστα σε ένα ελληνορωμαϊκό πολιτιστικό περιβάλλον- ή ύπαρξη του κακού, αλλά και του θανάτου στον κόσμο. Τότε απέκτησε τόσο κεντρική σημασία, ως το αρχικό κακό που έφθειρε την φυση μας.
Ωστόσο, η κεντρική διάκριση που πρέπει να μας μείνει ως ουσία είναι ανάμεσα στον άκτιστο θεό και στην κτιστή δημιουργία και την τάση που έχει προς τον μηδενισμό εξ΄αιτίας της εκ του μη όντος δημιουργίας της, όταν απομακρύνεται από τον δημιουργό της.
Και πάλι όμως γεννιέται το ερώτημα: Γιατί να δημιουργηθεί έτσι. Η θεολογία λέει ως μια κίνηση αγάπης του Θεού.
(Και ας το παμε πιο υπαρξιακά. Τι νόημα θα είχε ο κόσμος, όταν όλα θα ήταν από πριν καθορισμένα; )
Αργότερα στο ίδιο πολιτιστικό περιβάλλον, αποδεσμεύτηκε η εναθρώπιση από την αστοχία του Αδάμ, αφού η ενανθρώπιση του Χριστού, κατανόηθηκε ως προ της δημιουργίας απόφαση του τριαδικού θεού, ως πρόνοια του θεού για την δημιουργία του, ως ένα καίριο βήμα στο διάλογο με την δημιουργία του,ως ένα κυρίαρχο σημείο στην προοδευτική αποκάλυψή του στον κόσμο, που θα επεκτείνεται μέχρι τα έσχατα, άρα για όσο υπάρχει αυτή η φύση, πρακτικά σε αυτόν τον κόσμο συνεχώς.
Σε αυτόν τον διάλογο η επιστήμη, η φιλοσοφία, ότι τέλος πάντων συγκροτεί την ανθρωπότητα ως πρόσωπο, τίποτα δεν είναι άσχετο, αλλά πρόκληση, αφετηρία βαθύτερης κατανόησης της αποκάλυψης.
Συνεπώς για μένα το επίκεντρο φεύγει για μένα από την δημιουργία, γίνεται το πρόσωπο του Χριστού και τι λέει αυτό στον κόσμο, γίνεται το άγιο Πνεύμα που κάνει σχετική την κίνηση του κόσμου προς τα έχατα, να επικονωνεί με τον ενανθρωπήσαντα Λόγο και να τον βάζει συνεχώς μέσα της.
Μια σημείωση: Δεν ταυτίζεται ο βιολογικός θάνατος με τον πνευματικό.
Μια δεύτερη σημείωση: Ο Μ. Βασίλειος ποτέ δεν ισχυρίστηκε ότι είδε «θαυματουργικώς» όσα ερμήνευεσε.
@ Γιάννης
1. Άλλο η επαναδιατύπωση σε επιστημονικά θέματα και άλλο επαναδιατύπωση δογμάτων. Στο πρώτο δεν υπάρχει πρόβλημα. Στο δεύτερο μπορούν να γίνειο όχι επαναδιατύτπωση, αλλά διασάφηση στο υπάρχον παραδοσιακό πνεύμα της πίστης. Δεν μιλάμε για καινοφανείς θεολογίες ούτε για νεωτερισμούς. Όποιοι το λένε (όχι εσύ νομίζω) ή δεν καταλαβαίνουν τι λέμε ή το κάνουν επίτηδες.
2. Μη μπερδεύεις το ζήτημα των αγιαστικών θείων ενεργειών με τις δημιουργικές άκτιστες ενέργειες… Δεν είναι το ίδιο. Μάλλον υπάρχει ανάγκη διασαφήσεων… έστω και με κέιμενα αγίων πατέρων… Αν ίσχυε για τις δημιουργικές έπρεπε να οδηγηθούμε στη βλάσφημη θεολογία ενάντια στις φυσικές επιστήμες και εν γένει ενάντια σ0 όλς τις ανθρωπιστικές, ιατρικές , κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες.
Μη γένοιτο αδελφέ.
μανιτάρι ποιά η διαφορά της επαναδιατύπωσης από την διάσαφηση. Το γράφω αυτό επειδή μεγάλες δογματικές έριδες υπήρξαν εξ’ αιτίας της διαφορετικής ορολογίας για τα ίδια πράγματα.
@ Τσουκνίδα
τώρα μπαίνουμε πιθανόν σε λεπτομέρειες, αλλά μια κουβέντα για πως το λέω:
1. Η επαναδιατύπωση κατ’ αρχήν είναι μια τελείως ανοικτή διαδικασία που θεωρητικά μπορεί να διορθώσει θεολογικά λάθη στο Χριστολογικό δόγμα π.χ.
2. Η διασάφηση κρατάει την παλιά διατύπωση και την επεκτείνει χωρίς να την αναιρέσει. Έτσι λειτούργησαν τουλάχιστον οι Οικουμενικές σύνοδοι. Το ίδιο μπορεί να γίνει και σε άλλα θεολογικά ζητήματα.
—-Μήπως θα τα βάλετε με το Μέγα Μωυσή που δεν αναφέρθηκε στα έντομα?
—-Μήπως προσπερνάτε το »»’κατα γένος»»»’ οτι δηλαδή εποίησε ΌΛΑ τα είδη πτηνών-ερπετών-θηρίων ας πούμε την 5η ημέρα? και δεν υπάρχει περίπτωση εξέλιξης από σαύρα σε ελέφαντα κτλ………………
—–Μήπως έχετε περισσότερη ‘επαφή’ με το ιστολόγιο του Ροϊδη από,τι θα έπρεπε
http://roides.wordpress.com/2009/01/02/2jan08/
και σας ‘πείραξε’ ακετά?
—–Μήπως δεν προσέξατε καλά το τι λέει ο Άγιος Νικόλαος Βελιμιροβιτς για την εξέλιξη από τον πίθηκο? Ή και αυτός ο Άγιος έκανε λάθος?
—–Μήπως …..
—–Μήπως…..
και 6η ημέρα
@ μανιτάρι.
Συμφωνούμε
Οπότε Μανιτάρι έχουμε το Σύμβολον της Πίστεως, την απόφαση της Χαλκηδόνας, δεν εξαντλούμαστε στην διατύπωση, αλλά στην ουσία της. Πως προκύπτει ότι πρέπει υποχρεωτικά να δεχτούμε έναν «ιστορικό Αδάμ»;
@ εεεε
είναι πλέον κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι τη Γέννεση, δεν την έγραψε ο Μωυσής.
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς;
Ποιός είναι τούτος;
(ειλικρινά δεν το λέω ειρωνικά, αλλά σε αυτή την συζήτηση, ανακαλύπτονται άγιοι και όσιοι και χρησιμοποιούνται ως επιχειρήματα. Έτσι όπως το πάτε η Εκκλησία θα γίνει μια φυλακή και κάθε άγιος από ένα κάγκελο)
@ eeee!
οοοοοοο συγγνώμη κύριε «κουκουλοφόρε«, noname ήθελα να γράψω:
Θα τα λάβουμε όλα υπόψη μας, μη στενοχωριέστε παρακαλώ.
ΥΓ: Πόσες κουκούλες έχετε; Έχει καλό καιρό στη… Νάουσα;
μπερδευτήκατε! Δεν γράφω από Νάουσα!
Μπορείτε να τσεκάρετε την ip , ξέρετε εσείς…
αλλά τι πάθατε με την ανωνυμία? δηλ. όποιος δεν έχει μπλογκ θα έπρεπε να γράφει ονοματεπώνυμο και τηλέφωνο? Δεν μπορώ να καταλάβω! Αν και δε θα είχα κανένα πρόβλημα να γράψω και όνομα και τηλ. και διεύθυνση κι ο,τι άλλο θέλετε! Ούτε σας βρίζω ούτε είμαι, όπως πιστεύω ,τόσο ενοχλητικός! Εξάλλου αν ενοχλείστε μπορείτε να μου πείτε να σταματήσω και θα σταματήσω! Αλλά δεν σας βλέπω να ενοχλείστε…
@ eeee
εεεεεεεεε χριστιανός άνθρωπος να λέτε ψέματα;
Δεν γίνεται. Θέλετε να πω και άλλα στοιχεία δημόσια ή να σταματήσω;
ΥΓ Στην αρχή με παραξενέψατε. Μετά κατανόησα γιατί γράφατε αυτά που γράφατε. Είστε και μεγάλος άνθρωπος. Δεν σας παρεξηγώ πια. Μη μας πάθετε και κάτι και έχουμε και κρίμα. Όχι δεν θέλουμε στοιχεία. Μπορείτε να συνεχίσετε να γράφετε, αλλά αδελφέ με ένα όνομα μόνο. Μη μας μπερδεύετε.
Την καληνύχτα μου!
Αγαπητέ το ψέμα δε το αγαπώ! Δε λέω ψέματα! Αν θέλετε μπορείτε να τσεκάρετε την ip μου… σας είναι τόσο εύκολο!
Αλλά αν έχετε στοιχεία και γνωρίζετε ποιος είμαι και που μένω ευχαρίστως να συναντηθούμε κάποια στιγμή, αν έρθετε από τα μέρη μου! Μετά χαράς! Αλλά είναι στη δική μου δικαιοδοσία το να εμφανιστούν προσωπικά μου δεδομένα! Οπότε αφήστε να κρίνω εγώ πότε θα φανερώσω την ταυτότητά μου!
To mail που έβαλα τώρα είναι υπαρκτό!
Έτσι για αρχή!
; )
@ eeeee!
τώρα αρχίζουμε να αδελφωνόμαστε. προς Θεού δεν βγάζουμε στοιχεία. Απλά δεν μπορείτε να παίζεται σε πολλά ταμπλώ: «Και με τον χωροφύλαξ και με τον αστυφύλαξ».
Τώρα συνεννοηθήκαμε. Τα ερωτήματα που θέτετε πάντως προάγουν την έρευνά μας και φυσικά το διάλογο. Την αγάπη ενός ατελούς και εσχάτου ανθρώπου να έχετε.
ΥΓ Όταν θα ανέβω προς τα μέρη σου ευχαρίστως να με κεράσετε ένα καφεδάκι. Βλέπω πως σας βασανίζει πολύ το «μακεδονικό» και έτσι εξηγούνται όλα.
Συγγνώμη αν σας στεναχώρησα άδικα.
Αν έχετε και γνωστό αυτόν που διαχειρίζεται τα μειλ στον πάροχό μου θα βρείτε με ακρίβεια όνομα και διεύθυνση, τηλ. δεν θυμάμαι αν έδωσα, οπότε θα έρθετε σίγουρα σε μένα, αν έρθετε από τα μέρη μου, και δε θα πάτε σε κανέναν παππούλη, ανυποψίαστο!
Καληνύχτα σας!
Λοιπόν επανέρχομαι, δεν ξέρω αν είναι τυχαίο (ή κάποιος άγιος με έκανε να χαζέψω για να σας το πω τώρα, να κάνω κι εγώ την πλάκα μου..): Πριν λίγη ώρα άκουσα στην τηλεόραση ότι ίσως στην επόμενη γενιά το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου θα είναι τα 200 χρόνια!
Αυτό μου έφερε σκέψεις για τον βιολογικό θάνατο και τον θάνατο όπως έχει οριστεί στην χριστιανική σκέψη, ειδικά στην ορθόδοξη ως διακοπή της σχέσης τόσο ανάμεσα στον Θεό και στον άνθρωπο, όσο και της ουσιαστικής σχέσης ανάμεσα σε ανθρώπους. και μπορώ να σας βρω σχετικά χωρία
Έλεγαν εκεί οι άνθρωποι (και είχαν δίκιο) ότι δεν ξέρουμε αν θα μας αρέσει να ζούμε τόσο (200 χρόνια).
Επίσης σκέφτηκα ότι και αν συμβολοποιείται με τον αφθαρτισμό η προσδοκία αναστάσεως των νεκρών, εκτός την ολιγοήμερη παρουσία του ίδιου του Χριστού – δεν υπάρχουν άλλες μαρτυρίες, ούτε και επιδίωξε ιστορικά άλλες μαρτυρίες «αναστημένων» να κυκλοφορούν ανάμεσά μας….
Βέβαια ο βιολογικός θάνατος συνδέθηκε ως συνέπεια από τους πατέρες με τον πνευματικό (δεν το παραγνωρίζω)
Τι θέλω να πω; Ότι η αντιμετώπιση του πνευματικού θανάτου (υπαρξιακού, κοινωνικού, ολιστικού, θα τον έλεγα εγώ) αποκτά καίρια σημασία στις μέρες μας, πιο καίρια ίσως από τον βιολογικό θάνατο, ο οποίος ναι στις μέρες μας και λόγω των άλλων εξελίξεων εκτός της ιατρικής δεν συνοδεύεται από το μεταφυσικό άγχος παλαιότερων εποχών..
Ο πνευματικός θάνατος, δηλαδή η διακοπή της σχέσης συνδέεται με την παραγματικότητα που ενεργεί και ενεργείται στη σχέση: την Αγάπη.
(Εδώ να σημειώσω το Παύλειο»και αν έχω πίστη που να μετακινώ βουνά, αγάπη αν δεν έχω, δεν είμαι τίποτα» )
Από την άλλη, υπάρχει η εσχατολογική ελπίδα της ανάστασης των νεκρών, που λειτουργεί στον παρόντα κόσμο όπως και το πρόσωπο του Χριστού, ως το ατελεύτητο πρότυπο.
Και να σας πω κάτι, αν υπάρχει μιαν ελπίδα πάνω από την άτομική επιβίωση στην ζωή του «μέλλοντος αιώνος», αυτή δεν είναι άλλη από τον θρίαμβο της σχέσης και της Αγάπης.
Δεν νομίζω ότι ξεφεύγω από τους «όρους» των οικουμενικών συνόδων.
Όλα αυτά γιατί διάβασα – τους επικριτές του Μέσκου (όχι τον ίδιο), αλλά και στον exel-dim την ανάγκη να βρεθεί ένας «φυσικός» συμβιβασμός ανάμεσα στα θρησκευτικά δόγματα και δεδομένα της φυσικών και βιολογικών επιστημών (όχι μόνο της εξέλιξης πολύ σωστά μας λένε σε όλους: Ο άνθρωπος εμφανίστηκε -είτε εξελισσόμενος είτε αυτοφυώς πριν κάτι χρόνια- , πιο μπροστά υπήρχε ο θάνατος στη φύση..) και να οριστεί ή να ξε-οριστεί «ιστορικά» η ανυπαρξία θανάτου και η πτώση.
@ eeeee!
Τον κίνδυνο αυτόν τον διατρέχω όντως. Δηλαδή να πέσω σε κάποιο παππούλη αντί σε κάποιο νεαρό, γεροδεμένο και γυμνασμένο. Γι αυτό η πρόσκληση αντιστρέφεται. Όταν θα με καλέσετε θα έλθω. Όχι λοιπόν απρόσκλητος. Αρχίζετε να μου αρέσετε.
Και πάλι καληνύχτα σας.
ΥΓ Μη φοβόσαστε, δεν πρόκειται να ψάξω να σας βρω. Σας θέλω έτσι με ονόματα μυστήρια: eeee!, noname και τα τοιαύτα!!!!
Χάρμα είναι.
«Aρχίζετε να μου αρέσετε»
Κι άλλοι το είπαν αυτό και μετά τα γύριζαν!
Αγαπητέ μη νομίζετε οτι δεν θα τα ακούτε, επειδή σας έδωσα το μειλ μου… ή επειδή μέσω κάποιων γνωστών σας, που διαχειρίζονται κάποιους server’s, μπορείτε να βρείτε ποιος είμαι βλέποντας την ip μου!
Η πρόσκληση είναι ανοιχτή! Όποτε θέλετε στείλτε μειλ για μιτινγκ! Γεροδεμένος είμαι, παππούλης δεν είμαι αλλά μη φοβάστε δεν πειράζω ούτε κουνουπάκι… ε! κανένα αυτάκι ίσως σας τραβήξω αλλά όχι δυνατά! ; )
@ eeeee!
.. εντάξι αποκλείεται να συμφωνήσουμε αν πιάσουμε κουβέντα…. σε σύντομο χρονικό διάστημα. Και αν είναι τραβάμε αυτιά ή να ρίξουμε και καμιά μπουνιά, ε τότε ας λείπει το βύσσινο και ο καφές.
Με καλέιτε για μίτιγκ ή για καφέ; Κοιτάξτε είμαι εναντίον των μίτιγκ! Δεν τα πάω καλά με τον πρωταθλητισμό: Εσείς βλέπω ορέγεστε!!!
Αντε και πάλι καληνύχτα… και ρίχτε καμιά καλή ιδέα για το θέμα, γιατί όταν θα ανεβάσω το επόμενο μπορεί να …σαλτάρετε και να κάνετε … άλμα εις μήκος!!!
@ Τσουκνίδα
ο άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς ονομάστηκε και Χρυσόστομος της Σερβικής Εκκλησίας.
Συνδεόταν με στενή πνευματική φιλία με τον άγιο Σιλουανό, του οποίου τα κείμενα παρομοίαζε με αυτά του αγίου Συμεών του Ν. Θεολόγου, και τον γέροντα Σωφρόνιο, τον οποίο και χειροτόνησε στον πρώτο βαθμό της ιερωσύνης.
Πνευματικό ανάστημα του είναι ο όσιος γέρων Ιουστίνος Πόποβιτς, ο οποίος έλεγε ότι ο άγ. Νικόλαος είχε χάρισμα λόγου ανώτερο από τον άγιο Ρωμανό τον Μελωδό.
Λοιπόν, το ότι αγνοούμε την υπαρξη ή την σημασία της ύπαρξης κάποιων αγίων ουδόλως μειώνει την πραγματικότητα και την σημαντικότητα του λόγου και των έργων τους (περιφημο το «Προσευχές στο παραλίμνι» με πρόλογο του π. Ιουστίνου ).
Συμφωνώ Μίσσα, πρώτα ο «Βίος και η Πολιτεία», μετά σίγουρα όλοι οι άνθρωποι που βίωσαν την εκκλησία έχουν κάτι να πούνε:
Θεολογικά, εφόσον αναφέρονται στο θέμα μας, θα προσπαθήσω να κατανοήσω γιατί πιστεύει ότι η εξέλιξη των ειδών και αποδοχή της αποτελεί πρόβλημα για την σχέση πιστού και Τριαδικού Θεού. Εδώ όλα συναντιώνται.
Αυτό όμως δεν μου αρέσει το είπε ο τάδε άγιος, το είπε ο δείνα. Ξέρεις πόσα το είπε ο ίδιος ο Χριστός έχω ακούσει, που τελικά δεν τα είπε;
Μα κ. misha διαβάσατε για τον άγιο Ν. Βελιμίροβιτς και δε θυμόσασταν τα σχετικά με τη εξέλιξη? κρίμα! θα τα βάζατε πιο νωρίς και θα ήταν καλλίτερα! Καλά βεβαίως και αυτά του πατρός Παϊσίου αλλά να! ο λόγος 2 είναι πιο ισχυρός!
εξάλλου «….. επί στόματος δύο μαρτύρων ή τριών σταθή παν ρήμα…» κι αν είναι τόσο φωτισμένοι οι 2 ή 3 πολύ πιο ωραία…..
Χαίρετε!
καλά κύριε εεεε, τώρα νομίζεις ότι μας τάπωσες;
μάλλον δεν κατάλαβες τι έγραψα.
Θα ήθελα να σημειώσω τα εξής για την θεμιτή συμβίωση πίστης και επιστήμης αφού:
«Ο μεν ουν Θεός αναπόδεικτος ων, ουκ έστιν επιστημονικός» (Κλήμεντος Αλεξανδρέως, «Στρωματείς» Δ΄, PG 8,1365Α).
1. Όντως ο Μ. Βασίλειος αναφέρει τη φράση: «το γε απλούν της πίστεως ισχυρότερον έστω των λογικών αποδείξεων», η οποία συχνά χρησιμοποιείται από όσους εναντιώνονται στις σημερινές επιστημονικές ανακαλύψεις (και τη χρησιμοποίησε ο Κος Παναγιώτου). Όμως, στο ίδιο ακριβώς σημείο, παραθέτει ο μεγάλος Πατέρας μία ακόμα σπουδαιότερη πρόταση, η οποία θα μπορούσε να δικαιώνει κάθε έναν που δεν χαλάει η σκέψη του από τις επιστημονικές εξελίξεις:
«Ου γάρ ελαττούται η επί τοις μεγίστοις έκπληξις, επειδάν ο τρόπος καθ’ ον γίνεται τι των παραδόξων εξευρεθή» (Μ. Βασιλείου, «Εις την Εξαήμερον», PG 29,25Α).
Άρα, η γνώση που θα αποκτήσουμε, δεν μειώνει το θαυμασμό μας για τα μεγαλεία του Θεού. Άλλο πράγμα είναι η πίστη στο δημιουργό του κόσμου, και άλλο η προσπάθεια μας να βρούμε με την έρευνα πως έγιναν όλα τα έργα Του. Δεν χρειάζεται άγχος λοιπόν. Άλλο το «Ποιος» (Θεόπνευστη Θεολογία) και άλλο το «Πως» (Επιστήμη).
Και πιο κάτω, ο Μ. Βασίλειος συνεχίζει, σαν να θέλει να μπει στη συζήτησή μας:
«…παρέλιπε δε η ιστορία τον ημέτερον νουν γυμνάζουσα προς εντρέχειαν, εξ ολίγων αφορμήν παρεχομένη επιλογίζεσθαι τα λειπόμενα» (PG 29,33Β).
Μας λέει δηλ. ότι, η Αγία Γραφή παρέλειψε πολλά να μας πει, ώστε να μας δίνει αφορμή να γυμνάζουμε και να οξύνουμε το νου μας!
Άλλωστε και ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος Νύσσης, τονίζουν ότι τα πάντα ακολουθούν μια πορεία ολοκλήρωσης, ξεκινώντας από σπερματικές καταστάσεις οι οποίες φυτεύθηκαν εξαρχής στη δημιουργία από τον Θεό:
«Τα πάντα ην εν πρώτη του Θεού περί την κτίσιν ορμή, οιονεί σπερματικής τίνος δυνάμεως προς την του παντός γένεσιν καταβληθείσης, ενεργεία δε τα καθ’ έκαστον ούπω ην» (Γρ. Νύσσης, «Περί της Εξαημέρου», PG 44,77D).
και
«Εκάστου γένους τας απαρχάς νυν, οιονεί σπέρματα τίνα της φύσεως προβληθήναι κελεύει· το δε πλήθος αυτώ εν τη μετά ταύτα διαδοχή ταμιεύεται, όταν αυξάνεσθαι και πληθύνεσθαι δέη». (Μ. Βασιλείου, «Εις τήν Εξαήμερον», PG 29,149C):
Μπορεί, ασφαλώς, να μην διατύπωσαν θεωρία «Εξέλιξης», θεολογούν όμως για την αυτονομία και την τάξη του σύμπαντος και την πρόνοια του Θεού για την κτίση, η οποία θα μπορούσε να αποτυπώνεται και σε μια άλλη επιστημονική θεωρία.
Εδώ, θα προσθέσουμε ότι δεν είναι ξεκάθαρα ορθό ότι εξαιρέθηκε ο άνθρωπος από αυτή τη σπερματική κατάσταση. Ο μεν Μ. Βασίλειος δεν ασχολήθηκε καθόλου με το ζήτημα αυτό, όμως ο Γρηγόριος Νύσσης στο «Περί κατασκευής άνθρωπου» γράφει:
««Ειπών ο λόγος ότι εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον, τω αορίστω της σημασίας άπαν ενδείκνυται το ανθρώπινον. Ου γαρ συνωνομάσθη τω κτίσματι νυν ο Αδάμ, καθώς εν τοις εφεξής η ιστορία φησίν· αλλ’ όνομα τω κτισθέντι ανθρώπω ουχ ο τις, αλλ’ ο καθόλου εστίν. […] Ούτω οίμαι καθάπερ εν ενί σώματι όλον το της ανθρωπότητος πλήρωμα τη προγνωστική δυνάμει παρά του Θεού των όλων περισχεθήναι, και τούτο διδάσκειν τον λόγον τον ειπόντα, ότι και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον, και κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν» (PG 44, 185Β-185C).
Έτσι, ο «καθόλου άνθρωπος» εμφανίζεται κατά την πρώτη κατασκευή του κόσμου για την οποία στην «Εξαήμερο» του ο Νύσσης είπε ότι ήταν μια ολότητα σπερματικών καταβολών, που δυνάμει περιείχε όλα τα επιμέρους κτίσματα. Έτσι, ο πρώτος αυτός «καθόλου άνθρωπος» συμβαδίζει με την πρώτη κατασκευή του κόσμου. Όμως, ο Γρηγόριος Νύσσης δεν κάνει λόγο για μια συγκεκριμένη υπόσταση ενός προσωπικού όντος, αλλά για ένα «σωματικό πλήρωμα». Έτσι, κόσμος και άνθρωπος συνυπάρχουν καταρχήν ως «πληρώματα» και αυτό είναι ένα εξελικτικό σχήμα (όχι Δαρβινική Εξέλιξη ασφαλώς) το οποίο βρίσκεται κάτω από την πρόνοια του Θεού.
Σε κάθε όμως περίπτωση, ας παίρνουμε ως παράδειγμα ανοιχτού πνεύματος τον Μ. Βασίλειο, ο οποίος στον 15ο Κανόνα του, και Ιερό Κανόνα της Εκκλησίας, ανοίγει κουβέντα επιστημονική(!) λέγοντας ότι τιμά τον απαιτητικό ερευνητή:
«Επει δε δει μη αργώς παρελθείν το υπό ανδρός ζητητικού κινηθέν πρόβλημα…».
δηλ.
«…επειδή δεν πρέπει να προσπεράσω με αδιαφορία το ζήτημα που τέθηκε από έναν άντρα που έχει έφεση στην έρευνα…».
Τα παραπάνω ασφαλώς, δεν τα γράφω για να υπερασπιστώ την «Θεωρία της Εξελίξεως», ή οποιαδήποτε άλλη θεωρία! Μου είναι εντελώς αδιάφορo κάτι τέτοιο. Παρακολουθώ και αυτή τη θεωρία και τις σημερινές αποδείξεις περί αυτής, χωρίς να χαλά η σκέψη μου. Αν ο κόσμος αυτός υπάρξει άλλα 25 εκατομμύρια χρόνια, μπορούμε άραγε να διανοηθούμε πόσες άλλες θεωρίες θα εμφανιστούν; Δεν είναι πιθανόν οι άνθρωποι να βρουν πολύ περισσότερα από όσα εμείς σε 100 χρόνια; Η Θεωρία της Εξελίξεως, από τους ειδικούς, θεωρείται επιβεβαιωμένη. Σύμφωνα όμως με την κοινή εμπειρία, αυτή είναι η χιλιοστή, και λίγες λέω, φορά, όπου η επιστήμη είναι βέβαιη για μια θεωρία! Προσωπικά δεν θα αφιέρωνα χρόνο για να την υπερασπιστώ ως μοναδική και να έρθω σε διαφωνία γι αυτήν.
Έτσι, ο μόνος λόγος για τον οποίο παραθέτω τα παραπάνω, είναι μήπως τυχόν φανεί ότι σύμφωνα με τους Πατέρες, κανένα απολύτως άγχος δεν πρέπει να υπάρχει για τις επιστημονικές εξελίξεις. Ουδέποτε μπορούν να αγγίξουν την πίστη στον Θεό. Οι επιστημονικές γνώσεις είναι και αυτές δώρο Θεού:
«Μακάρι ο θεός να μ’ αξιώνει πάντα να μιλάω με ορθή κρίση και να σκέφτομαι ανάλογα με τα δώρα που μου δίνει, γιατί αυτός είναι που οδηγεί προς τη Σοφία και διορθώνει τους σοφούς όταν πλανώνται. Από τη δύναμη του εξαρτώμαστε εμείς και τα λόγια μας, όλη η τεχνογνωσία μας και η ευφυΐα μας. Αυτός μου έδωσε την αληθινή γνώση των πραγμάτων: σχετικά με τη σύσταση του κόσμου και τη δράση των στοιχείων, την αρχή, τη μέση και το τέλος των χρόνων, τις αλλαγές του ηλιοστασίου και τις μεταβολές των εποχών, τους κύκλους του έτους και τις θέσεις των άστρων, τη φύση των ζώων και τη συμπεριφορά των θηρίων, τη σφοδρότητα των ανέμων και τις σκέψεις των ανθρώπων τις ποικιλίες των φυτών και τις θεραπευτικές ιδιότητες των ριζών. Γνώρισα όλα όσα είναι κρυφά και φανερά.» (Σοφ. Σολ. 7,15-21)
2.Τελικά, είμαι υπέρ μιας επισήμανσης ότι η διδασκαλία του «Ποιος» και η διδασκαλία του «Πως» μπορούν να πορευθούν μαζί.
Μην μπερδευτούμε: όταν επί Τουρκοκρατίας, οι Ορθόδοξοι διδάσκαλοι και άγιοι ήταν γενικά ενάντια στον Διαφωτισμό και τις διδασκαλίες του, το έκαναν επειδή πίσω τους κρύβονταν με πανουργία και πολλές φορές ΑΔΙΑΧΩΡΙΣΤΑ οι άθεοι, οι οποίοι χρησιμοποίησαν, εκμεταλεύτηκαν και κατασυκοφάντησαν την επιστήμη με έναν τρόπο, που μέχρι και η πρόσφατη κοινή δήλωση των επιστημόνων για την Διδασκαλία της Εξέλιξης απορρίπτει! Οι άγιοι μας, απέρριψαν την άθεη εκδοχή του διαφωτισμού. Μερικοί φωτισμένοι ιεράρχες έδειξαν τον δρόμο: ο Ευγένιος Βούλγαρις, μετέφραζε πολλά δυτικά έργα, πρόσεχε όμως στα σημεία όπου ξεπερνούσαν την δικαιοδοσία τους.
Πως ξεπερνούσαν τη δικαιοδοσία της επιστήμης οι άθεοι επιστήμονες; Μα με τον τρόπο που χρησιμοποίησε ο γνωστός διεθνώς, καθηγητής Νανόπουλος σε παλαιότερη τηλεοπτική εκπομπή, όπου μας είπε μέσες-άκρες, ότι πουθενά στις μελέτες του δεν βρήκε κάποιο στοιχείο το οποίο να τον βεβαιώνει ότι υπάρχει Θεός! Λες και περίμενε να βρει κάποιο τμήμα του θεού στο μικροσκόπιο…Τέτοιες πρακτικές έρχονταν από τη Δύση επί Τουρκοκρατίας, οι οποίες μάλιστα, λες και αποτελούσε μέρος κάποιας επιστήμης, θεωρούσαν σκόπιμο να απορρίπτουν ως «δεισιδαιμονία», όλες σχεδόν τις Ορθόδοξες Παραδόσεις αιώνων! Και δυστυχώς, κάτω από ένα σκληρό καθεστώς δουλείας και κάτω από τις επιρροές των δυτικών ιεραποστόλων, ξεχνούσαμε κι εμείς ότι:
«Ο μεν ουν Θεός αναπόδεικτος ων, ουκ έστιν επιστημονικός» (Κλήμεντος Αλεξανδρέως, «Στρωματείς» Δ΄, PG 8,1365Α).
3. Αν μας δημιουργεί ένταση η φράση «ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο», μπορούμε πάντα να θυμόμαστε ότι όλη η κτίση προέρχεται από τον Θεό, και ανάμεσά τους και ο άνθρωπος, αλλά και ο πίθηκος. Επί της ουσίας, οι άνθρωποι ορθότερα χωρίζονται σε «δημιουργιστές» και «μη δημιουργιστές». Οι όροι αυτοί με την εξής έννοια: υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι θεωρούν ότι η μοναδική αυθύπαρκτη πραγματικότητα είναι μόνο ο Θεός, και άρα, όλη η κτίση είναι δημιούργημά Του, άσχετα από την μέθοδο που χρησιμοποίησε, και υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι θεωρούν ότι η μοναδική αυθύπαρκτη πραγματικότητα είναι ο Κόσμος και άρα δεν πρεσβεύουν καμία δημιουργία. Οι Ορθόδοξοι για παράδειγμα, είναι όλοι στην ίδια πλευρά, αφού η Αγία Γραφή και η Πατερική παράδοση, ακόμη και όταν ασχολούνται με την επιστήμη της εποχής τους, σε ένα επικεντρώνονται:
«Εν αρχή εποίησεν ο Θεός…η αρχή των όντων, η πηγή της ζωής, το νοερόν φως, η απρόσιτος σοφία, ούτος εποίησεν εν αρχή τον ουρανόν και την γην» (Μ. Βασιλείου, Εις την Εξαήμερον, PG 29,9Α)
Δεν θέλουμε να μπλέξουμε κι εμείς στις ίδιες παγίδες, μετά τα μαθήματα που εισέπραξε ο σχολαστικισμός, ο οποίος, ανεπιτυχώς, προσπάθησε να εξηγήσει τις επιστημονικές εξελίξεις με θεολογικά επιχειρήματα…
Αλλά, να θυμόμαστε ότι ούτε και η πλευρά της επιστήμης επιθυμεί να μπλέξει στις ίδιες παγίδες, μετά τα μαθήματα που εισέπραξε η επιστημονική αθεΐα του Διαφωτισμού, εποχή που διέδωσε τον «επιστημονισμό», την πεποίθηση δηλ. ότι η επιστήμη είναι τάχα, η μία και μοναδική απάντηση σε όλα τα ζητήματα και προβλήματα του ανθρώπου.
Η κοινή δήλωση για την Διδασκαλία της Εξέλιξης την οποία προσυπογράφει και η Ακαδημία Αθηνών αναγνωρίζει ότι «η ανθρώπινη κατανόηση των εννοιών της αξίας και του σκοπού εκφεύγει των ορίων των θετικών επιστημών» και ότι «σε αυτήν συμβάλλουν μια σειρά από παράγοντες -επιστημονικοί, κοινωνικοί, φιλοσοφικοί, θρησκευτικοί…Aυτοί οι διαφορετικοί τομείς οφείλουν να έχουν αμοιβαίο σεβασμό και ταυτόχρονα να αναγνωρίζουν πλήρως…τους δικούς τους τομείς δράσης».
@ Anagnostis
ευχαριστούμε πολύ όχι μόνο για τον κόπο σου, αλλά και για τις παρατηρήσεις σου στηριγμένες στα γνωστά έργα των δύο Καππαδοκών πατέρων για τη διασάφιση τω πρωταρχικών εννοών στο ζήτημα.
Μια παρατήρηση μόνο. Οι κίνδυνοι είναι σαφώς δύο: Ή να «θεοποιήσουμε»-«θρησκειοποιήσουμε» τα επιστημονικά ευρήματα (όχι θεωρίες μη αναπόδεικτες) κάνοντας απλουστεύσεις, γενικεύσεις και δίνοντας χαρακτήρα πέρα από το «πως» ή να δαιμονοποιήσουμε τα επιστημονικά δεδομένα, λες και η κτίση δεν είναι «δώρο» των δημιουργικών ενεργειών του και Τριαδικού Θεού («Ποιός») – για (μας) τους χριστιανούς το λέω.
Και μία επισήμανση: Οι αποδεδειγμένες επιστημονικές θεωρίες δεν αναιρούνται, αλλά μόνο βελτιώνονται ή καθορίζεται επακριβέστερα ο «χωροχρόνος» και οι όροι εντός των οποίων ισχύουν. Άρα στο βαθμό που ζητήματα της εξέλιξης έχουν αποδειχτεί, δεν αναιρούνται. Αποτελούν στοιχεία του «παζλ» της αλήθειας της κτίσης.
Στο προηγούμενο άρθρο σας εξηγώ το λόγο που θα ήταν καλό να υπάρχει link με την απάντηση στον Δρ. Καλόμοιρο από τον πατέρα Σεραφείμ Ρόουζ στα ΕΛΛΗΝΙΚΑ : http://www.egolpio.com/SCIENCE&FAITH/TO_BIBLIO_THS_GENESIS_KAI_O_PRWIMOS_ANTHROPOS.htm
@ Γιάννη
Συνεχίζω εδώ να σου απαντάω, όπως και στο προηγούμενο θέμα του Ρόουζ:
Γράφεις:
Απαντώ:
Σωστή παρατήρηση. Γι’ αυτό πρέπει (και αυτό κάνουμε), να δίνουμε τη σωστή ερμηνεία, με βάση τον πραγματικό κόσμο, και όχι έναν φαντασιακό κόσμο που δεν σχετίζεται με τα δεδομένα της πραγματικότητας, (κάτι που κάνουν οι Δημιουργιστές ερμηνευτές).
Γράφεις:
Απαντώ:
Όπως σου εξήγησα και στις απαντήσεις μου στο προηγούμενο θέμα, μη συγχέεις την επιστήμη (γενίκευση) με τις εκάστοτε αποδείξεις. Δεν τίθεται για τον Ορθόδοξο Χριστιανό, ανάγκη να συμβαδίζει με την επιστήμη η πίστη μας, (εφ’ όσον έχουν διαφορετικό τομέα εφαρμογής), αλλά να συμβαδίζει η πίστη μας με τα ΔΕΔΟΜΕΝΑ του πραγματικού κόσμου, απ’ όποια πλευρά και αν προέρχονται οι αποδείξεις.]
Για παράδειγμα, (όπως πολύ καλά ξέρεις ειδικά εσύ), η Θεογονία των αρχαίων ειδωλολατρών, είναι για τους Χριστιανούς γελοιότητα, γιατί αναφέρεται σε ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ στοιχεία, που δεν σχετίζονται με τον πραγματικό κόσμο. Αντίθετα όμως, η Χριστιανική πίστη έχει μία ΑΛΗΘΙΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ Θεογονία. Και όταν οι ερμηνείες των σχετικών κειμένων καταντούν ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, (όπως κάνει ο εν λόγω Δημιουργιστής του παρόντος άρθρου που αναιρείται), τότε κατ’ ανάγκην πρέπει να απαντηθούν οι δικές του ερμηνείες, με τις ορθές, που συνάδουν με τα γεγονότα.
Προτεσταντική είναι η τάση να αποδίδεται το «αλάθητο» σε οποιοδήποτε ιερό κείμενο, και με αυτή τη βάση, να γίνονται αυθαίρετες ερμηνείες και επιθέσεις εναντίον ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΩΝ επιστημονικών θεωριών, προκειμένου να διασωθεί η αυθαίρετη ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΗ ερμηνεία. Με μια τέτοια λογική, γιατί να μη δεχθούμε και την ειδωλολατρική Μυθική Θεογονία;
Γράφεις:
Απαντώ:
Σε αυτά που λες, οι απαντήσεις είναι επαρκώς αναλυμένες εδώ:
http://exeldim.bravehost.com/grafi/kateikona1.htm
http://exeldim.bravehost.com/grafi/emfysima1.htm
http://exeldim.bravehost.com/grafi/emfysima2.htm
http://exeldim.bravehost.com/theologia/ypostat1.htm
http://exeldim.bravehost.com/grafi/xoikos.htm
http://exeldim.bravehost.com/grafi/psyxi_zwsa_a.htm
Γράφεις:
Απαντώ:
Σημασία όμως έχει οι ερμηνείες μας να συμφωνούν με τον πραγματικό κόσμο, και όχι με μία ψευδή μυθολογική σύλληψη που έχει ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ εσφαλμένη από την επιστήμη.
Γράφεις:
Απαντώ:
Σχετικά με την πατερικότητα του θέματος του κακού ως «μη όντος», (όπως το διατυπώνει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός), καθώς και οι ειδωλολατρικές επιρροές που επέδρασαν στις Δημιουργιστικές ερμηνείες αιώνων, όλα αυτά αναπτύσσονται επαρκώς εδώ:
http://exeldim.bravehost.com/theologia/kako1.htm
http://exeldim.bravehost.com/theologia/zizioulas_ktisi.htm
http://exeldim.bravehost.com/theologia/kako2.htm
Γράφεις:
Απαντώ:
Αυτό ακριβώς προσπαθώ να εξηγήσω με όλα αυτά. Ότι πρόκειται για διαφορετικές έννοιες, και κακώς οι Δημιουργιστές τα συγχέουν, και προσπαθούν να αναιρέσουν τις βιολογικές έννοιες, λόγω… Θεολογικών εννοιών! Γι’ αυτό και γίνονται οι ερμηνείες αυτές, για να δουν ότι δεν υπάρχει διάσταση Επιστήμης και Ορθοδοξίας, όταν δούμε τα πράγματα με τη σωστή τους έννοια το καθένα, και πάψουμε να συγχέουμε διαφορετικές έννοιες και τομείς.
Εδώ ολοκληρώνω τις απαντήσεις μου στις ερωτήσεις του Γιάννη.
Θα δω τι άλλο επιδέχεται κάποιου σχολιασμού, και αφού σχολιάσω θα σταματήσω να γράφω στο μπλογκ για επανέλθω στις συνήθεις ασχολίες μου, γιατί έχουμε και άλλες σημαντικότερες ασχολίες από την Εξέλιξη (ιεραποστολικές και ποιμαντικές) που έμειναν πίσω με όλα αυτά…
@ Τσουκνίδα
Θα διαφωνήσω ευθέως με αυτούς που θεωρούν ότι ο Μωυσής δεν έγραψε τη Γένεση. Συμφωνώ με το ότι χρησιμοποίησε ΚΑΙ προγενέστερη γνώση από τη Μεσοποτάμια και Αιγυπτιακή παράδοση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν την έγραψε αυτός. Ούτε φυσικά σημαίνει, ότι δεν έχουμε και προσθήκες από την μετέπειτα Εκκλησία του Ισραήλ.
@ m.P.
Δεσμός προς την… απάντηση στην… απάντηση του Σεραφείμ Ρόουζ που λες, υπάρχει στο πάνω μέρος της ιστοσελίδας αυτής, που οδηγεί στο άρθρο που αναδημοσιεύθηκε εδώ: https://manitaritoubounou.wordpress.com/2009/01/18/darbinos-serafeimrouz-exeldhm-1/ Εδώ θα βρεις ολόκληρο το κείμενο του Ρόουζ, ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΟ.
@ Anagnostis
Ευχαριστώ κι εγώ για τις παραθέσεις σου. Ελπίζω να μην έχεις αντίρρηση, κάποια απ’ αυτά να τα χρησιμοποιήσω σε σχετικό άρθρο της ιστοσελίδας μου.
Εδώ ολοκληρώνω την παρουσία μου στην παρούσα συζήτηση. Ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σας και τις αφορμές για περαιτέρω ανάλυση σε μελλοντικά άρθρα που ευελπιστώ να δημοσιεύσω
@ exel_dim
χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί, ότι έβαλε και ο Μωησής το χεράκι του, σε αυτό το διαχρονικό συμπίλημα που λέγεται γένεση, δεν κερδίζει κανείς τίποτα με το να ζητά να το αποδεχτούνε όλοι αυτό. Εξάλλου ούτε από την ίδια την Γραφή μαρτυρείται ότι ο Μωυσής κατέλειπε γραπτό κείμενο σχετικό με τη δημιουργία του κόσμου…
@ Τσουκνίδα
εντάξει γνωρίζει η σύγχρονη έρευνα τις «τέσσερις» προφορικές (κατά κανόνα) παραδόσεις – πηγές, βάσει των οποίων γράφτηκε η Γένεση. Γνωρίζει ακόμα το πως έγινε το συμπίλημα και κάποιες μετά θάνατον του Μωυσή προσδθήκες. Το πόσο όμως ο Μωυσής έπαιξεκύριο ρόλο για τη σύνθεσηα υτή ή πόσο χρησιμοποιήθηκε το όνομά του (όπως συνηθιζόταν) αυτό είναι ένα θέμα που αφορά την περαιτέρω έρευνα.
Νομίζω όμως ότι αυτό δεν είναι πρωτεύον για τους Ορθοδόξους, αφού η «θεοπνευστία» (ειδικά στα βιβλία της Π.Δ.) δεν είναι ούτε γενική, ούτε απόλυτη, ούτε ίδιου επιπέδου με την Κ.Δ.
Exeldim,
Τα σημαντικότερα για εμένα έχουν να κάνουν με το θέμα του κατ’ εικόνα και το θέμα των συνεπειών του βιολογικού θανάτου των προαδαμιαίων (που λες ότι υπάρχουν)
Λες «Το κατ’ εικόνα, είναι η δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος ως ελεύθερο και νοήμον πλάσμα, να ομοιάσει με τον Θεό.» και «Τι σημαίνει η λέξη ΄΄κατά΄΄; Σημαίνει: ΄΄εικόνα τής εικόνας΄΄ τού Θεού, και όχι άμεσα δική Του εικόνα. Και ποιος είναι η άμεση εικόνα τού Θεού; Μα φυσικά ο Ιησούς Χριστός: Κολοσσαείς 1: 15: …όστις είναι εικών τού Θεού τού αοράτου… Ο Αδάμ λοιπόν, φτιάχτηκε ΄΄κατ’ εικόνα Θεού΄΄, ή ΄΄εικόνα Χριστού΄΄. Το ότι ο Ιησούς Χριστός δεν είχε γεννηθεί ακόμα ως άνθρωπος, δεν είναι πρόβλημα. Ο εκτός χρόνου Θεός, γνωρίζει καλά το μέλλον, ως Δημιουργός τού χρόνου.»
Ποιες είναι οι πηγές που έχεις γι’ αυτά; Νομίζω ότι το κατ’ εικόνα αφορά αυτό που είχα πει πριν, την λογικότητα, την κοινωνικότητα και το αυτεξούσιο.
Στο ( http://el.orthodoxwiki.org/%CE%9A%CE%B1%CF%84%27_%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%BA%CE%B1%CE%B8%27_%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CE%AF%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BD ) βλέπω να αναφέρεται
Α) «Η έκφραση «κατ’εικόνα», από τους πατέρες συνήθως αναφέρεται ως προς την ψυχή του ανθρώπου, δηλαδή το άυλο και πνευματικό συστατικό του, το οποίο συνάδει με τη λογικότητα πράξεων αλλά και το απαραίτητο συμπλήρωμα της, το αυτεξούσιο, μέσω του οποίου ανάγεται ο άνθρωπος ως προσωπικότητα ηθική, επιδεκτικής προόδου και δυνάμενη να καταστή κοινωνός της Θείας φύσεως» και
Β) «κατά το δογματολόγο Νίκο Ματσούκα το κατ’εικόνα «από πολλούς εντοπίζεται στη λογική και νοερή φύση του ανθρώπου, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν αναφέρεται και στην όλη φύση του ανθρώπου»[7]. Γι αυτό ο άνθρωπος δεν πρέπει να εξετάζεται μόνο ως λογική και νοερά φύση, διότι έτσι εκλείπει η σύνολη φύση του και τελικά «θα είναι ένα φυσικό αντικείμενο, χωρίς προσωπική διάσταση και ελευθερία. Αυτή η διάσταση και η ελευθερία πουθενά αλλού δε βρίσκουν την έκφραση και την ανάπτυξή παρά μόνο στη συνολική ανθρώπινη ζωή»[8]. Κατά τον Παναγιώτη Τρεμπέλα όμως «ότι μεν το κατ’εικόνα δεν αναφέρεται στο σώμα του ανθρώπου…ότι ασύνθετος ο Θεός και απλούς. Το κατ’ εικόνα λοιπόν αναφέρεται εις το άυλον και πνευματικόν συστατικόν του ανθρώπου, τουτέστι την ψυχήν»[9]. Σύμφωνα όμως με τον Κάλλιστο Ware, «δεν υπάρχει καμία μοναδική και αποδεκτή θεώρηση», αφού «πολλοί πατέρες όπως ο Γρηγόριος Νύσσης, ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός, ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος συνδέουν την εικόνα πρωταρχικά με την ψυχή. Αλλά μία σημαντική μειοψηφία που περιλαμβάνει τον Ειρηναίο Λουγδούνου (Λυών) και τον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας θεωρούν ότι η εικόνα αναφέρεται σε όλη την ύπαρξη, και στην ψυχή και στο σώμα»[10]. Σε αυτή τη θέση συμφωνεί και ο Νίκος Ματσούκας, υπομνηματίζοντας πως «η διαφοροποίηση τούτη σημαίνει πως η σαφής αυτή διδασκαλία για το κατ εικόνα ήταν εξάπαντος αυτονόητη και δε γινόταν καμία σύγχυση, όσες φορές, συντριπτικά τις περισσότερες, έκαναν λόγο για τη νοερή λειτουργία της ψυχής. Η υπαρξιακή ενότητα του ανθρώπου για όλους θεολόγους είναι δεδομένη»»
Με άλλα λόγια το κατ’ εικόνα φαίνεται να έχει να κάνει με τη λογικότητα, το αυτεξούσιο, την κοινωνικότητα (ιδιότητες επίσης του Θεού ως Τριάδας).
Όμως λογικότητα, αυτεξούσιο και κοινωνικότητα δεν είναι δυνατόν να εμφανίστηκαν στον homo sapiens από τον Αδάμ και έπειτα· δε φαίνεται να είναι «μια δυνατότητα», μια δυνατότητα είναι το καθ’ ομοίωση. Υπήρχαν πολύ πριν από αυτόν. Η κοινωνικότητα είναι βέβαια υπαρκτή στα πρωτεύοντα, η λογικότητα και το αυτεξούσιο φαίνονται από πολλά ευρήματα (ταφές, φωτιά, εργαλεία) εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια πριν τον Αδάμ. Αν, λοιπόν, το κατ’ εικόνα είναι όλα αυτά, δεν δόθηκε ειδικά, αρχικά, στον Αδάμ, όπως λέει η Γένεση. Έτσι η άποψη για προαδαμιαίους αναπόφευκτα εναντιώνεται στην άποψη της Γένεσης για απόδοση του κατ’ εικόνα για πρώτη φορά το 5500 π.Χ.
Λες «Αυτό ακριβώς προσπαθώ να εξηγήσω με όλα αυτά. Ότι πρόκειται για διαφορετικές έννοιες, και κακώς οι Δημιουργιστές τα συγχέουν, και προσπαθούν να αναιρέσουν τις βιολογικές έννοιες, λόγω… Θεολογικών εννοιών! Γι’ αυτό και γίνονται οι ερμηνείες αυτές, για να δουν ότι δεν υπάρχει διάσταση Επιστήμης και Ορθοδοξίας, όταν δούμε τα πράγματα με τη σωστή τους έννοια το καθένα, και πάψουμε να συγχέουμε διαφορετικές έννοιες και τομείς.»
για το σχόλιό μου
«αλλά αν ( http://exeldim.bravehost.com/theologia/ptwsi1.htm ) “Οι πρώτοι άνθρωποι λοιπόν, οι προ-Αδαμιαίοι, εφόσον εξελίχθηκαν από τα ζώα, με την επενέργεια του Αγίου Πνεύματος (που επενέβαινε στην εξέλιξη και διαμόρφωνε τον άνθρωπο δι’ αυτής), κληρονόμησαν και τον θάνατο, ως συστατικό της κτιστής βιολογικής τους φύσεως.”, τότε, όντας – οι προαδαμιαίοι – άνθρωποι και πεθαίνοντας δεν ισχύει ο συνδυασμός “η λέξη: «θάνατος» στην Αγία Γραφή, αναφέρεται ΜΟΝΟ στους ανθρώπους” και “Ο Θεός θάνατον [=για τον άνθρωπο, ακόμη και τους προαδαμιαίους] ουκ εποίησεν” ΕΚΤΟΣ κι αν με τη λέξη “άνθρωπος” εννοείται … ο “πραγματικός άνθρωπος”, ο άγιος κοκ. κάτι το οποίο μπορεί να γίνει δεκτό, αλλά τότε δεν έχει κανένα νόημα η προσπάθεια συνδυασμού πίστης-επιστήμης, αφού αναφέρονται σε διαφορετικές “ανθρωπο”γενήσεις η κάθε μία.»
Δεν καταλαβαίνω πώς συμφωνείς με κάτι τέτοιο, αφού η θέση σου, όπως εκφράζεται στη σελίδα, είναι το αντίθετο από το σχόλιό μου.
Η θέση σου είναι (α) οι προαδαμιαίοι, i) ήταν άνθρωποι, και ii) πέθαιναν, (β) η λέξη «θάνατος» αφορά μόνον τους ανθρώπους, (γ) ο Θεός δεν έφτιαξε το θάνατο.
Όμως επειδή (ή καλλίτερα: ΑΝ, υιοθετώντας την άποψη για ύπαρξη προαδαμιαίων,) οι άνθρωποι πριν από τον Αδάμ πέθαιναν, πράμα που αποδεικνύεται από τάφους, λείψανα ανθρώπων δεκάδες χιλάδες χρόνια πριν τον Αδάμ, τότε ο Θεός έφτιαξε το θάνατο, δηλαδή η υπόθεση των προαδαμιαίων (που αναπόφευκτα πέθαιναν και πριν την Πτώση) οδηγεί στο να προκύπτει εσφαλμένο το «Θεός θάνατο ουκ εποίησε».
Για να είναι ενιαία τα σχόλιά μου, μεταφέρω και αυτά που αναφέρονται στην ανάρτηση για τον Δαρβίνο.
Λες «Όσον αφορά τα περί «άρτου και οίνου», εδώ μάλλον αγνοείς, ότι ο όρος: «μεταβολή», δεν σχετίζεται με την επιστημονική απόδειξη, αλλά μόνο με τη Θεολογία.»
Δηλαδή λες ότι δεν είναι «πραγματικά» σώμα και αίμα; Γιατί νομίζω υπάρχουν ιστορίες σε συναξάρια κ.λπ. που αναφέρουν για δύσπιστους πιστούς οι οποίοι χάρη σε θαύμα «βλέπουν» ότι είναι πραγματικό σώμα και αίμα (επομένως όχι θεολογικά, αλλά βιολογικά) κ.ο.κ…αλλά αν είναι βιολογική μεταβολή, τότε θα έπρεπε να υπάρξει η απόδειξη κι έπειτα η αποδοχή, στη βάση της λογικής «προσφυγή στην επιστήμη για απολογητικούς λόγους απόδειξης των χριστιανικών απόψεων»
Λες για την διαφορά μεταξύ της ύπαρξης φυτών και της εμφάνισης του ήλιου ότι ουσιαστικά «δεν φαινόταν» λόγω των νεφών ο ήλιος, όχι ότι δεν υπήρχε πριν την ύπαρξη φυτών. Όμως αν υπήρχε τόσο σκοτάδι, τέτοιο νέφος ώστε να κρύβονται τα πάντα (π.χ. σαν «πυρηνικός χειμώνας»), τότε δεν θα μπορούσε να υπάρξει φωτοσύνθεση ούτε φυτά (πόσο καν δέντρα!) πριν από την διάλυση των νεφών και την – κατ’ εσένα – εμφάνιση (στην Γένεση «δημιουργία») του ήλιου.
Λες «Συνεπώς, η επιστήμη γίνεται κριτής μόνο όσων την διορίζουν κριτή, και ΟΧΙ του Χριστιανισμού, που θεωρεί την επιστήμη και την πίστη ως ΑΛΛΗΛΛΟΠΕΡΙΧΩΡΟΥΜΕΝΟΥΣ τομείς (Εξελικτική Δημιουργία), και όχι συγχεόμενους, (Ευφυής Σχεδιασμός), ούτε αλληλοαντικρουόμενους (Δημιουργισμός).»
Δεν είναι απαραίτητο να κάνει κάποιος λόγο για απόδειξη του Θεού μέσω της επιστήμης, ώστε να είναι λάθος, αλλά και για ενδείξεις – όπως και το αντίθετο, να αποφαίνεται ότι η επιστήμη παρέχει ενδείξεις/πιθανότητες για την ανυπαρξία Θεού. Αλλά είτε προσφεύγει κάποιος στην επιστήμη για την απόδειξη του Θεού είτε για την άντληση ενδείξεων, προσφεύγει σε αυτήν ως κριτή, γιατί η επιστήμη μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά και να δίνει «ενδείξεις» για ο,τιδήποτε, αρκεί αυτό να είναι αποδεκτό ήδη από όποιον προσφεύγει σε αυτήν.